Еджак1уэм и творческэ зыужьыныгъэмк1э метапредметым кърик1уэ ехъул1эныгъэхэр

(Проектнэ къэхутэныгъэ лэжьыгъэр ф1ыуэ щыгъуазэ зыщ1ын)

Щ1эныгъэ гъуэгум ухуэзышэр – лэжьыгъэрщ.

Бернард Шоу.

Щ1эныгъэм щек1уэк1 зэхъуэк1ыныгъэхэм къыгуэхып1э имы1эу епхащ щ1эуэ еджэныгъэм къыхыхьэхэр. Зэрытщ1эщи иджыпсту гулъытэшхуэ хуащ1 еджак1уэхэм, абыхэм я къэухьым.

Стандартыщ1эр нэгъэсауэ зэпкъырызыха егъэджак1уэм къыгуро1уэ ФГОС ООО –ым къигъэув къалэн нэхъыщхьэр:

- егъэджак1уэм и лэжьыгъэм гъэщ1эгъуэныгъэ хилъхьэу еджак1уэхэм я еджэныр къэ1этын, езыр –езыру зэрылэжьэным дэшэхын;

- махуэ къэс щ1эныгъэ зрагъэгъуэтым хэгъэхъуэн.

Къалэн ди пащхьэ къиувахэм дык1уэц1рыплъыжмэ егъэджак1уэхэр нэхъыбэу дызэ1ущ1эр :

- еджак1уэхэм я нэхъыбэм езыр-езыру мурад зыхуагъэувыжыфыркъым- щ1еджэн хуейм щхьэусыгъуэ хуэхъур;

- нэхъ дэзыхьэх щ1эныгъэр къахухэхыркъым.

Зэ еплъыгъуэк1э езыр – езыру щ1эныгъэ зрагъэгъуэтыну, абы зрагъэужьыну хуейуэ къыпщохъу, ауэ лэжьыгъэ къегугъуэк1 къызэрыхыхьэу я закъуэ лэжьэну къазэрехьэлъэк1ым гу лъыботэ, абы зэрелэжьын 1эмалхэр къызэрагъэпэщыну къохьэлъэк1. Абы ипкъ итк1э дэри ди пащхьэм мурад нэхъыщхьэу зыхуэдгъэувыжыр:

- сабийр езыр – езыру лажьэу егъэсэн;

- метамредметым кърик1уэ зыужьыныгъэр псынщ1э ящыщ1ын, ядэ1эпыкъун.

Ди мурадхэр зэдгъэхъул1эн папщ1э щ1эныгъэл1хэм я псалъэ пэжхэр ди гъузэу щытын хуейщ:

1. « Еджэным и мурад нэхъыщхьэр- акъылым и гупсысэк1эм зегъэужьын» (Платон)

2. «1эмалыщ1э зэхуэмыдэхэр нэхъыбэрэ къэбгъэсэбэпмэ, еджак1уэм нэхъыбэ къэсщ1арэт жи1энущ.» (Ю.К.Бабанский)

3. « Езыр – езыру лажьэу емыса сабийм, седжарэт пхужегъэ1энукъым.» (Есипов)

4. мурад нэхъыщхьэу зыхуэдгъэувыжыр:

- сабийр езыр – езыру лажьэу егъэсэн;

- метамредметым кърик1уэ зыужьыныгъэр псынщ1э ящыщ1ын, ядэ1эпыкъун.

(П.И. Пидкасистый)

5. мурад нэхъыщхьэу зыхуэдгъэувыжыр:

- сабийр езыр – езыру лажьэу егъэсэн;

- метамредметым кърик1уэ зыужьыныгъэр псынщ1э ящыщ1ын, ядэ1эпыкъун.

(К.Д. Ушинский)

Езыр- езыру ягъэзащ1э лэжьыгъэм зыужьыныгъэ кърик1уэр егъэф1эк1уэн.

Метопредметым кърик1уэ зыужьыныгъэр гуэхып1э имы1эу епхащ творческэ лэжьыгэм, псом хуэмыдэу проектнэ къэхутэныгъэ лэжьыгъэм. Проектнэ- къэхутэныгъэ, къэлъыхъуэныгъэ методым къызэрегъэпэщ еджак1уэхэм я зэф1эк1хэр щхьэ закъуэу е гуп лэжьыгъэу щытми. Ар сэбэп къыхуохъу щ1эныгъэ зригъэгъуэтар къигъэсэбэпу зы 1уэхугъуэ гуэр игъэзэщ1эфыну. Зы щ1эныгъэм адрей щ1эныгъэр кърегъащ1э, щ1эщыгъуэ щещ1, дэтхэнэ еджак1уэми и зэф1эк1ыр хохъуэ. Проектнэ методым, ар сыт хуэдэ ирехъу, егъэджак1уэм 1эмал кърет и лэжьыгъэр пыухык1ауэ ухуэным, еджак1уэм и шхьэзакъуэ лэжьыгъэр егъэф1эк1уэным. Дэтхэнэ еджак1уэми и зэф1эк1ыр къегъэлъэгъуэф, 1эмал зэмыл1эужьыгъуэхэр къигъэсэбэпу йосэ. Лэжьыгъэм дэшэхын щ1ыжыт1эми щхьэсыгъуэ зэри1эр псоми къыдгуро1уэ. Зы метод закъуэк1и ар къызэдэмыхъул1энри тщ1эн хуейщ, ауэ проектнэ – къэхутэныгъэ лэжьыгъэм нэхъ хыболъагъуэ еджак1уэм зэф1эк1 и1эхэр, зэгъусэу ущызэдэлажьэк1э езы сабийри тогушхуэ.

«Акъылыншэ щы1экъым, щы1эр ф1ыуэ умылъагъу лэжьыгъэм ирилажьэрщ»

«Зэхызохри- сщогъупщэж,

Солъыгъури сигу изоубыдэ,

Сощ1эри – къызгуро1уэ» жи1эгъащ Конфуций, а принципым сабийхэр зэрыхуэсшэным сэри сыхуопабгъэ. Лэжьыгъэр къыщызэхъул1и къыщызэмыхъул1и къыхок1.

Адыгэбзэмрэ литературэмрэ езыгъаджэ егъэджак1уэхэм я секцэ.

Доклад : «Еджак1уэм и творческэ зыужьыныгъэмк1э

метапредметым кърик1уэ ехъул1эныгъэхэр».

Плановскэ курыт еджап1э 2

адыгэбзэмрэ литературэмрэ

езыгъаджэ егъэджак1уэ:

Тэрчыкъуэ З.Къ