1 нче сыйныф, татар төркеме, әдәби укудан эш программасы.

КАРАЛДЫ

МБ җитәкчесе

_____/Л.М.Бәдретдинова/

Беркетмә № ___

“___”_______ 2017 ел

КИЛЕШЕНДЕ

Уку эшләре буенча

директор  урынбасары

______/Э.Х.Вәлиәхмәтова/

“___”_______ 2017 ел

РАСЛЫЙМ

Директор

_______/А.Ю.Огородова/

Боерык № _______

“___”_______ 2017 ел

 

                            

Татарстан Республикасы Түбән Кама муниципаль районы

“Аерым фәннәрне тирәнтен өйрәнүле  11нче урта гомуми  белем бирү мәктәбе”

муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдәби укудан эш программасы

 

1 нче А, В сыйныфларының татар төркемнәре

 

 

 

 

 

 

                                                                  Төзүче: татар теле һәм әдәбияты укытучысы

                                                                                         Харисова Чулпан Сәгыйть кызы

 

 

 

 

Педагогик киңәшмә утырышында каралды

Беркетмә №

“_____”__________2017

 

 

 

 

 

Түбән Кама шәһәр

 2016-2017нче уку елы

 

Укытуның көтелгән нәтиҗәләре

      Шәхси нәтиҗәләр:

- “гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек”, “башкаларга карата түземлелек”, “табигать” төшенчәләрен кабул итү, аларның кадерен белү;

-  туган республикага, гаиләгә, туганнарга карата хөрмәтле булу; әти-әнине ярату;

- укуга карата кызыксыну хисе булдыру;

- гомуми кулланыш нормалары һәм кыйммәтләре күзлегеннән кешеләрнең эш-гамәлләрен, тормыш ситуацияләрен бәяләү;

-татар теленең дәүләт теле буларак ролен аңлау;

-укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын) үстерү.

Метапредмет нәтиҗәләр:

Регулятив нәтиҗәләр:

- уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;

- эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба  белү;

-уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

- билгеләгән  критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;

- укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;

- ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;

- дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм  алар белән дөрес эш итә белү;

- дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Танып белү нәтиҗәләре:

- фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;

- иҗади һәм эзләнү характерындагы  проблеманы  билгеләү, аларны  чишү  өчен алгоритм булдыру;

-  объектларны  чагыштыру, классификацияләү  өчен уртак билгеләрне  билгеләү;

- төп мәгълүматны  аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;

- тиешле мәгълүматны табу өчен энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, куллану.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

- әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;

- әңгәмәдәш  белән  аралашу калыбын төзү;

- аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

- парларда һәм күмәк эшли белү;

- мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш  башкару;

- әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү;

- рәсем буенча җөмләләр, сораулар төзи белү, аңлап укый белү.

        Предмет нәтиҗәләр:

Укучы өйрәнә:

            «Сөйләм һәм уку эшчәнлеге төрләре» юнәлеше буенча укучы:

- фольклор әсәрләрен аңлап кабул итә һәм аера белергә (такмак, җыр, санамыш, табышмак, мәкаль, әйтем, әкият);

- төрле жанрдагы әсәрләрне кычкырып укырга (хикәя, шигырь, әкият) һәм эчтәлек буенча сорауларга җавап бирергә;

- әдәби әсәрне дөрес итеп әйтергә (авторның исем-фамилиясе, әсәрнең исеме);

- китап тышын модельләштерергә: авторың исемен,  әсәрнең жанрын һәм темасын (туган ил, балалар, хайваннар, табигать турында) әйтергә өйрәнә.

«Әдәби пропедевтика»юнәлеше буенча укучы:

- укылган әсәрнең әхлакый эчтәлеген аңларга;

- әсәр һәм геройлар турында фикерләрен җиткерергә;

- әсәр өзекләреннән укылган әсәрләрне танырга;

- өйрәнелә торган әсәрләрнең жанрларын һәм темаларын билгеләргә һәм әйтергә;

-сөйләмдә әдәби төшенчәләрне кулланырга (әдәби әсәр, авторның фамилиясе, әсәрнең исеме);

- шигырь, хикәя, табышмак, мәкаль, әкиятне аерырга;

- халык һәм автор әкиятләренең үзенчәлекләрен аерырга.

«Иҗади эшчәнлек» юнәлеше буенча укучы:

-  әкият һәм шигырь, табышмак һәм мәкаль текстларын чагыштырырга;

-  тексттан чагыштырулар, эндәшләр табарга;

- текстта геройлар арасындагы диалогны табарга һәм аларны укырга;

-  рәсем һәм тышлык буенча китапның якынча темасын билгеләргә;

- диалог формасындагы кечкенә әсәрләрне рольләргә бүлеп укырга;

- укылган әсәр яки аерым эпизодларга «җанлы рәсемнәр» төзергә;

- укылган әсәр геройлары белән вакыйгалар, ситуацияләр уйларга;

- герой исеменнән яки үз исеменнән әсәрнең эчтәлеген сөйләргә.

Укучы өйрәнергә мөмкин:

-укылган әсәрнең әхлакый эчтәлеген аңларга;

- әсәр һәм геройлар турында фикерләрен җиткерергә;

- әсәр өзекләреннән укылган әсәрләрне танырга өйрәнергә мөмкинчелек туа.

-әкият һәм шигырь, табышмак һәм мәкаль текстларын чагыштырырга;

-тексттан чагыштырулар, эндәшләрне табарга;

-тексттан геройлар арасындагы диалогны табып укырга;

-рәсеме һәм тышлыгы буенча китапның якынча темасын билгеләргә мөмкинчелек туа.

-укылган әсәрнең аерым эпизодларына рәсем ясарга;

- аерым эпизодларны парлап яки төркемләп сәхнәләштерергә;

- телдән кечкенә хикәя, әкият уйларга өйрәнергә мөмкинчелек туа.

-укытучы ярдәмендә әсәр һәм китап турындагы мәгълүматларны таблицага язарга;

-үз туган халкының һәм Туган иленең үткәне турында китапханәләрдән китаплар, материаллар эзләргә мөмкинчелек туа.

 

 

 

 

 

 

 

Уку предметының эчтәлеге

ГРАМОТАГА ӨЙРӘТҮ ПРОГРАММАСЫ

Грамотага өйрәтү  ике этаптан тора: әзерлек чоры, әлифба чоры.

Әзерлек чоры.  Уку

Таныш булыйк! Сөйләм. Аралашу. Җөмлә. Текст. Иң күңелле көн. Син әкиятләр беләсеңме? Бәйләнешле сөйләм. Спорт мәйданчыгында. Предмет белдерүче сүзләр. Гаилә. Шәһәрдә. Билгене белдерүче сүзләр. Сөйләм авазлары. Сузык һәм тартык авазлар

Әлифба чоры.  Уку

Сузык авазларының артикуляцияләрен ныгыту. Сузык авазларны аеру күнегүләре. Иҗек турында белешмә. Элемент-өлге ярдәме белән басма хәрефләр төзү һәм аларның формаларын үзләштерү. Укытучы укыган текстны тыңлау, эчтәлеген аңлау, куелган сорауларга җавап табу, ишетеп кабул ителгән текстның эчтәлеген тулысынча яки сайлап сөйләү.

 Рәсем һәм схема белән бирелгән сүзләргә аваз анализы.

Аваз-хәреф схемаларын иҗекләп һәм орфоэпик дөрес итеп уку. Шартлы билгеләр һәм басма хәрефләр нигезендә сүзнең аваз формасын график формага күчерү процессын күзәтү. Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны  калын һәм нечкә яңгырашын билгеләү. Аваз-хәреф схемалары нигезендә авазларны аеру, иҗекләр, сүзләр, текстлар уку.

 Табышмаклар уку һәм аларның җавабын табу. Тизәйткечләр, санамышлар, үртәвечләр, өйрәнелә торган аваз булган халык мәкальләрен уку, истә калдыру һәм хәтер буенча сөйләү.

Аваз. Иҗек. Сүз. Җөмлә һәм текст турында образлы күзаллау формалаштыру. Текстта сурәтләнгән вакыйгаларга укучы баланың һәм авторның мөнәсәбәтен белдерә белү.

ӘДӘБИ УКУ  ПРОГРАММАСЫ

«Әдәби уку» предметы түбәндәге юнәлешләрне үз эченә ала.

Сөйләм төрләре һәм китап уку эшчәнлеге:

аудирование (тыңлап аңлау); уку (кычкырып һәм эчтән уку); төрле төрдәге текстлар белән эшләү; библиографик әдәп (әдәби текст, фәнни-популяр һ.б. төр текстлар белән эшләү); сөйли белү (сөйләм әдәбе); язу (язма сөйләм әдәбе).

Балалар укуы. Әдәби пропедевтика. Укучыларның иҗади эшчәнлеге (әдәби әсәрләр ниге­зендә).

Балалар укуы

Бала чакта алган белем — ташка язган сүз белән бер. Кереш

Ибраһим Гази. Китап.

Җәвад Тәрҗеманов. Якын дус.

Бишектәге бишкә төрләнер

Бала үстергәндә әйтелә торган такмаклар (бала уятканда, үчти-үчти сикерткәндә, тәпи йөрергә өйрәткәндә, тел ачтыр­ганда).

Тел шомарткычлар.

Санамышлар.

Мәкаль, әйтемнәр.

Табышмаклар.

Мәзәкләр. Алдавыч әкият.

Татарһәм башкорт халык әкиятләре.

Хәрефләр өйрәнәбез

Габдулла Тукай. Әлифба.

Зәкия Туфайлова. Әлифбам.

Дәрдемәнд. Балалар, әйдә мәктәпкә!

Резеда Вәлиева. Беренчеләр.

Роберт Миңнуллин. Ата-ана. Кояш.

Эльмира Шәрифуллина. Күзең күргәч.

Хәкимҗан Халиков. Сакаллы малай.

Рәшит Бәшәр. Танышу.

Шамил Маннап. Ат нигә көлә?

Шәйхи Маннур. Яхшы бел.

Йолдыз Шәрәпова. Белми.

Шәүкәт Галиев. Витаминлы хәрефләр.

Без хайваннар һәм кошлар турында беләбезме?

Габдулла Тукай. Гали белән Кәҗә. Карлыгач. Бала белән күбәләк.

Резеда Вәлиева. Күбәләк һәм Кырмыска.

Шәүкәт Галиев. Танышмак өчен табышмак.

Рабит Батулла. Әйлән-бәйлән уены. Аю Әппәс. Иң-иң-иң. Габделхай Сабитов. Балага — балык.

Хәкимҗан Халиков. Укытучы ларым.

Җәвад Тәрҗеманов. Табигать китабы.

Эдуард Мостафин. Ат.

Кеше булу кыен түгел, кешелекле булу кыен

Дәрдемәнд. Гали.

Җәвад Тәрҗеманов. Биш чия.                                  

Идрис Туктар. Өлгер.

Ләбиб Лерон. Супермалай.

Фәнис Яруллин. Хикмәтле сүз.

Резеда Вәлиев3а. Дуслык.

Гөлшат Зәйнашева. Бер атнада ничә көн?

Шәүкәт Галиев. Светофорның өч күзе.

Тәүфикъ Әйди. Дачада.

Ринат Мәннан. Булышам.

Яз килә, яз көлә

Габдулла Тукай. Яз.

Бари Рәхмәт. Яз килә.

Гариф Галиев. Кояш.

Гарәфи Хәсәнов. Ел язга аяк атлады.

Габделхәй Сабитов. Кояшка да эш күбәйде.

Ләбиб Лерон. Апрель ае.

Гөлшат Зәйнашева. Әниләр бәйрәме.

Резеда Вәлиева. Әниләр бәйрәме.

Роза Хафизова. Нәүрүз килә.

Энҗе Мөэминова. Моңсу бәйрәм.

Әдәби пропедевтика

Әсәрнең төре, жанры, сурәтләү чаралары турында берен­чел күзаллау тудырырга мөмкинлек бирә торган, укучылар үзләштерергә тиешле әдәби төшенчәләр.

Иҗади эшчәнлек

Иҗади эшчәнлек тәҗрибәсе уку һәм сөйләм эшчәнлеге си­стемасында тормышка ашырыла. Укучылар алган белемнәрен мөстәкыйль иҗади эшчәнлеккә күчерәләр: «җанлы» сурәт ясыйлар, рольләргә бүлеп укыйлар, уйнап карыйлар, сәхнәләштерәләр. Аеруча сүзле сурәт ясауга, әсәр эчтәлеген төрле формада сөйләү, әдәби әсәр нигезендә шәхси текст төзүгә игътибар ителә.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тематик планлаштыру

Бүлекләр

Укучылар эшчәнлегенең төп төрләре

Сәгать саны

Грамотага өйрәтү программасы-20 сәг.

Әзерлек чоры

Әкият текстын тыңлау, эчтәлеген сөйләү.

Балаларда текст турында башлангыч күзаллау булдыру. Рәсем белән бирелгән хикәяне исемләү .Текст төзү элементлары. Укылган текст эчтәлеге буенча бирелгән укытучы сорауларына җавап бирү. Текст эчтәлеген сайлап алып сөйләү. Сүз турында башлангыч күзаллау булдыру. Басма хәрефләрнең элемент-өлгеләре белән танышу.

3

Әлифба чоры

Сузык авазларының артикуляцияләрен ныгыту. Сузык авазларны аеру күнегүләре. Иҗек турында белешмә. Элемент-өлге ярдәме белән басма хәрефләр төзү һәм аларның формаларын үзләштерү. Укытучы укыган текстны тыңлау, эчтәлеген аңлау, куелган сорауларга җавап табу, ишетеп кабул ителгән текстның эчтәлеген тулысынча яки сайлап сөйләү.

 Рәсем һәм схема белән бирелгән сүзләргә аваз анализы.

Аваз-хәреф схемаларын иҗекләп һәм орфоэпик дөрес итеп уку. Шартлы билгеләр һәм басма хәрефләр нигезендә сүзнең аваз формасын график формага күчерү процессын күзәтү. Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны  калын һәм нечкә яңгырашын билгеләү. Аваз-хәреф схемалары нигезендә авазларны аеру, иҗекләр, сүзләр, текстлар уку.

 Табышмаклар уку һәм аларның җавабын табу. Тизәйткечләр, санамышлар, үртәвечләр, өйрәнелә торган аваз булган халык мәкальләрен уку, истә калдыру һәм хәтер буенча сөйләү.

Аваз. Иҗек. Сүз. Җөмлә һәм текст турында образлы күзаллау формалаштыру. Текстта сурәтләнгән вакыйгаларга укучы баланың һәм авторның мөнәсәбәтен белдерә белү.

17

Әдәби уку программасы – 13 сәг.

Бала чакта алган белем — ташка язган сүз белән бер. Кереш.

Дәреслек белән танышу.Белем алуга кызыксынучанлык тәрбияләү.

1

Бишектәге бишкә төрләнер

Әсәрләр уку. Балаларда халык авыз иҗаты турында гомуми күзаллау булдырыла. Авторларның булмавы, телдән сөйләм, практик-уен характерындагы кече жанр әсәрләре. Санамыш, табышмак, тизәйткеч, эндәшләр.Халык авыз иҗатының табышмак, әйләнмәле әкият кебек формаларын практик үзләштерү. Татар халык аваз иҗаты әсәрләренең тәрбияви тәэсире. Аларда халкыбызның җор күңеллелеге, тапкырлыгы, тирән акылы, рухи байлыгы чагылуын карау.

1

Хәрефләр өйрәнәбез

Авторларның әсәрләрен уку. Хәрефләрне һәм авазларны өйрәнү. Туган телне белү.

2

Без хайваннар һәм кошлар турында беләбезме?

Авторларның әсәрләрен уку. Хайваннар, кошларга хас характерлы сыйфатларны ачыклау.Күзәтүчәнлек сыйфатларын тәрбияләү. Текстны уку башында татар теленә генә хас авазларны дөрес әйтә белү.

4

Кеше булу кыен түгел, кешелекле булу кыен

Авторларның әсәрләрен уку. Дуслык, юмартлык, шәфкатлелек һәм башка уңай сыйфатлар тәрбияләү.Һәр җирдә тәртипле булу.

3

Яз килә, яз көлә

Авторларның әсәрләрен уку. Ел фасылларының   үзенчәлекләрен билгели белү. Табигатьтәге үзгәрешләргә игътибарлы булу.

2

Барлыгы

 

33

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Календарь-тематик план

№

Дәрес темасы

Сәгать саны

Үткәрү вакыты

План

Факт

ГРАМОТАГА ӨЙРӘТҮ ПРОГРАММАСЫ – 20 сәг.

Әзерлек чоры (3 сәг.)

 

Таныш булыйк!Сөйләм. Аралашу.Җөмлә. Текст. Иң күңелле көн.

1

 

 

 

Син әкиятләр беләсеңме? Бәйләнешле сөйләм. Спорт мәйданчыгында.

1

 

 

 

Предмет белдерүче сүзләр. Гаилә.   Шәһәрдә. Билгене белдерүче сүзләр. Сөйләм авазлары.Сузык һәм тартык авазлар

1

 

 

Әлифбачоры (17сәг.)

 

Сузык [а], [ә], [ы] авазлары, а, А, ә, Ә, ы, Ы хәрефләре

1

 

 

 

Сузык [э], [и] авазлары, э,Э, и,И хәрефләре

1

 

 

 

Сузык [у], [ү] авазлары, у, У, ү, Ү хәрефләре

1

 

 

 

Сузык [о], [ө],авазлары, о,О, ө, Ө хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [н], [л], [м] авазлары, н,Н, л, Л, м, М хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [р], [й], [ң] авазлары, р,Р, й,Й, ң хәрефләре

1

 

 

 

я,Я, е,Е, ю,Ю хәрефләре

1

 

 

 

Ике аваз белдерүче хәрефләрне кабатлау, тартык [д], [т], авазлары, д, Д, т, Т хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [з], [с]авазлары, з,З, с,С хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [г], [гъ], [к], [къ]авазлары, г,Г, к,К хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [в], [w],  [ф] авазлары, в,В, ф,Ф хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [б], [п] авазлары, б,Б, п,П хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [ж], [ш] авазлары, ж,Ж, ш,Ш хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [җ], [ч] авазлары, җ,Җ, ч,Ч хәрефләре

1

 

 

 

Тартык [х], [һ] авазлары, х,Х, һ,Һ хәрефләре

1

 

 

 

ё,Ё, щ,Щ, ц,Ц хәрефләре

1

 

 

 

ь, ъ хәрефләре

1

 

 

ӘДӘБИ УКУ ПРОГРАММАСЫ – 13 сәг.

 

Ибраһим Гази. Китап.

Җәвад Тәрҗеманов. Якын дус.

1

 

 

 

Тел шомарткычлар. Санамышлар. Мәкальләр. Әйтемнәр. Табышмаклар.

Татар һәм башкорт халык әкиятләре. Мактанчык каз. Кола ат. Алдавыч  әкият. Шүрәле(өзек).

1