6 Informatika-III

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Girizmegi we çykarmagy guramak.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara girizmegi we çykarmagy guramak. diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Täze maglumatlary öwretmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak

3. Geçilen temany jemlemek:

Geçilen temalara degişli sorag-jogap alyşmak

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Başdaky berlenleri girizmek

2. Algoritmik diliň buýruklary bilen işlemek

3. Netijäni çykarmak.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

- iş stoluny sazlamagy;

- tekst redaktoryň niýetlenen işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Islendik algoritmi ýerine ýetirmek üç sany tapgyrdan durýar:

•başdaky berlenleri girizmek;

•algoritmik diliň buýruklary bilen işlemek;

• netijäni çykarmak.

alg Gönüburçlugyň uzynlygy (arg hak а, P, net hak b);

başl

giriz a, P;

a:=5;

P:=30;

b:=P/2 – a;

çykar «b = », b;

soňy.

1 -nji setirde algoritmiň ady we ýaýlaryň içinde argumentleriň görnüşi beýan edilýär.

2-nji setirde algoritmiň özeni ýerine ýetirilip başlanýar.

3-nji setirde şertli belgilenen üýtgeýänleriň atlary girizilýär. 4-nji setirde her bir üýtgeýäniň adyna san baha geçirilýär.

5-nji setirde netijeleýji ululygyň adyna hasaplama formulasy ge-çirilýär.

6-njy setirde netije çykarylýar.

7-nji setirde algoritmi ýerine ýetirmek tamamlanýar.

Bu algoritmiň blok shemasy 13-nji suratda görkezilendir.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Algoritm haýsy tapgyrlary özünde saklaýar?

2. Nusga görä her bir sana we netijä şertli belgilemeleri ulanyp, algoritmik dilde algoritmi düzüň.

а) (535+578)∙2; b) 700:( 287+63).

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.32,33.

7. Sapagy jemlemek, umumylaşdyrmak, okuwçylary bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Şahalanma algoritminiň gurluşy.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara şahalanma algoritminiň gurluşy diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Täze maglumatlary öwretmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak

3. Geçilen temany jemlemek:

Geçilen temalara degişli sorag-jogap alyşmak:

1. Algoritm haýsy tapgyrlary özünde saklaýar?

2. Nusga görä her bir sana we netijä şertli belgilemeleri ulanyp, algoritmik dilde algoritmi düzüň.

а) (535+578)∙2; b) 700:( 287+63).

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Şahalanma algoritminiň gurluşy

2. Şert blok shemasy

3. eger ... onda we eger ... onda ... ... bolmasa hyzmatçy sözleri

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

- operasion sistemany we onuň işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

.

Size 5-nji synpdan tanyş bolan şahalanma algoritminiň üstünde giňişleýin durup geçeris.

Şert esasynda saýlamanyň ýerine ýetirilýän algoritmine şahalanma algoritmi diýilýär.

Şert blok shemada rombuň içinde ýazylýar.

Rombdan elmydam iki ugur görkezgiç («Hawa», «Ýok») çykýar. «Hawa» ugur görkezgiç şert ýerine ýetendäki buýrugy görkezýär.

«Ýok» ugur görkezgiç şert ýerine ýetmedik ýagdaýyndaky buýrugy görkezýär. Şahalanma algoritmi eger ... onda we eger ... onda ... ... bolmasa hyzmatçy sözleriň kömegi bilen ýazylýar.

Ikinji gurluş birinjä garanda köp ulanylýar. Şahalanma gurluşly algoritme (grafiki) «Birtaraplaýyn hereketli köçeden geçmegiň» mysalynda seredeliň (14-nji surat):

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1.Şahalanma algoritmi diýip nähili algoritme aýdylýar?

2.Şahalanma algoritmi çyzykly algoritmden nähili tapawutlanýar?

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.33-36.

7. Sapagy jemlemek, umumylaşdyrmak, okuwçylary bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Şahalanma algoritminiň gurluşy.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara şahalanma algoritminiň gurluşy diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Bilimleri, başarnyklary we endikleri berkitmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öýe berlen ýazuw işleriň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak.

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak we gönükmeleri çözmek arkaly sapagy berkitmek.:

Ikinji gurluş birinjä garanda köp ulanylýar. Şahalanma gurluşly algoritme (söz arkaly) «Birtaraplaýyn hereketli köçeden geçmegiň» mysalynda seredeliň

Söz arkaly başlangyjy

Ýoluň gatnawly böleginiň gyrasyna barmaly Çepe seretmeli

Eger awtoulag gelýän bolsa

onda durmaly we awtoulag geçýänçä garaşmaly bolmasa ýoldan geçmeli

Soňy.

Muny algoritmik dilde ýazalyň, bu ýerde iki obýekt: pyýada we awtoulag (14-nji sur. ser.)

alg Köçeden geçmek (arg pyýada, awtoulag, netije köçäni kesip geçmeli);

başl

giriz Pyýada, Awtoulag

eger Awtoulag gelýän bolsa onda

çykar Pyýada garaşmaly bolmasa

çykar Köçäni kesip geçmeli Soňy.

Şol bir gymmaty bolan üç sany şaýy puluň biri galp (agramy ýe-ňil). Çeküw daşjagazlaryny ulanman, jamjagazly terezide näçe gezek (azyndan) çekip, galp şaýyny kesgitlemegiň blok shemasyny görkeze-liň (15-nji surat).

Sorag-jogap arkaly berkitmek.

16-njy suratlardaky blok shema boýunça algoritmi ýazyň.

4. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.33-36.

5. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Gaýtalanma algoritminiň gurluşy.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara gaýtalanma algoritminiň gurluşy diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Täze maglumatlary öwretmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak.

3. Geçilen temany jemlemek:

Geçilen temalara degişli sorag-jogap alyşmak:

1.Şahalanma algoritmi diýip nähili algoritme aýdylýar?

2.Şahalanma algoritmi çyzykly algoritmden nähili tapawutlanýar?

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Gaýtalanma algoritminiň gurluşy

2. -dan (-den) ... çenli arg ýerine ýetir, häzirlikçe ... ýerine ýetir, häzirlikçe... çenli gaýtala buýruklary.

3. Gaýtalanma blok shemasy

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

- iş stoluny sazlamagy;

- tekst redaktoryň niýetlenen işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Gaýtalanma algoritminde şertiň ýerine ýetmegi üçin şol bir buýruklar birnäçe gezek gaýtalanýar.

Gaýtalanma algoritminiň gurluşynda: -dan (-den) ... çenli arg ýerine ýetir, häzirlikçe ... ýerine ýetir, häzirlikçe... çenli gaýtala buýruklaryndan biri peýdalanylýar. Bu buýruklara gaýtalanma buýruklary, bu buýrukla-ryň kömegi bilen düzülen algoritme bolsa gaýtalanma algoritmi diýilýär.

Algoritm ýazylanda gaýtalanýan buýruklar anyklyk üçin saga tarap süýşürilip ýazylýar. Blok shemada olar gönüburçlugyň içinde ýazylýar.

Gaýtalanmanyň gurluşyna täze ýyl arçasyny bezemegiň mysalynda seredeliň. «Arça oýunjaklary dak» algoritminiň grafiki beýan edilişi 19-njy suratda görkezilen.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap arkaly berkitmek.

1. Nähili algoritme gaýtalanma algoritmi diýilýär?

2. Gaýtalanmanyň gurluşy şahalanmanyň gurluşyndan nähili tapawutlanýar?

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.37-39.

7. Sapagy jemlemek, umumylaşdyrmak, okuwçylary bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Gaýtalanma algoritminiň gurluşy.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara gaýtalanma algoritminiň gurluşy diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Bilimleri, başarnyklary we endikleri berkitmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öýe berlen ýazuw işleriň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak.

1. Nähili algoritme gaýtalanma algoritmi diýilýär?

2. Gaýtalanmanyň gurluşy şahalanmanyň gurluşyndan nähili tapawutlanýar?

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak we gönükmeleri çözmek arkaly sapagy berkitmek.:

«Arça oýunjaklary dak» algoritminiň söz arkaly beýan edilişi.

Başlangyjy

Oýunjagy al

Arçanyň golaýyna bar

Häzirlikçe Dakmaga oýunjak bar

Oýunjagy arça dak

Soňy.

Muny algoritmik dilde argýazalyň (iki obýekt: oýunjaklar we arça bar).

alg Oýunjagy arça dak (oýunjak, arça, net bezelen arça)

başl

giriz Oýunjak, Arça

Häzirlikçe oýunjak bar

Dak oýunjaklary arça

çykar Bezelen arça;

Soňy

Sorag-jogap arkaly berkitmek.

1. Berlen şertler boýunça blok shemany we algoritmi ýazyň:

a) ülje ýygmak; b) san deňlemäniň köki bolýarmy; ç) harplar boýunça sözi bil?

2. Monjuklary sapaga düzmek. Boş şert bloguny dolduryň, ugur görkezgiçleri goýup, «Hawa», «Ýok» sözleri ýazyň (20-nji surat).

3. «Ilikleri dik» blok shemasynda ugur görkezgiçleri goýmaly, goýberilen buýruklary ýazmaly we algoritmini düzmeli (21-nji surat).

4. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.37-39.

5. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Kömekçi algoritmler-bölek programmalar.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara kömekçi algoritmler-bölek programmalar diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Täze maglumatlary öwretmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak.

3. Geçilen temany jemlemek:

Geçilen temalara degişli sorag-jogap alyşmak:

1. Nähili algoritme gaýtalanma algoritmi diýilýär?

2. Gaýtalanmanyň gurluşy şahalanmanyň gurluşyndan nähili tapawutlanýar?

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Kömekçi algoritm barada düşünje

2. Kömekçi algoritmiň gurluşy

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- algoritmiki-logiki pikirlenmegi;

– amaly programma üpjünçiligi bilen işlemegi;

- informasion medeniýetliligi;

– internet saýtlarynda informasiýalar bilen işlemek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- kompýuterde işlenende syçan, klawiatura bilen işlemegi;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi;

- meseleler çözülende algoritm düzmegi;

- ýönekeý graflary gurmagy.

Käwagtlar mesele çözülende ony birnäçe böleklere bölüp, olar-dan esasylary we ikinji derejelileri tapawutlandyrylýar. Bu ýagdaý-da kömekçi algoritmden peýdalanylýar. Şeýle-de çylşyrymly mesele-leri çözmegiň algoritmini aýratyn böleklere bölüp düzýärler, soňra olary bir bütewi algoritme birikdirilýär. Şol bölekler bolsa kömekçi algoritmlerdir. Esasy algoritmiň düzümine girýän algoritme kömekçi algoritm (bölek programma) diýilýär.

Her bir kömekçi algoritm haýsy-da bolsa bir kiçijik meseläniň çözülişiniň beýanydyr.

Kömekçi algoritmiň gurluşy hem esasy algoritmiňki ýaly çyzykly, şahalanma, gaýtalanma görnüşleri bardyr. Algoritm düzülende, şol bir hereketleriň toplumyny birnäçe gezek ulanmak zerurlygy ýüze çykýar. Şol bir amallaryň yzygiderligi ýerine ýetirilýän bolsa, onda şol yzygiderligi aýratyn algoritm hökmünde tapawutlandyryp, oňa at berip, kömekçi algoritm hökmünde ulanmak mümkin. Bu kömekçi algoritmi beýleki algoritmleriň düzümlerinde peýdalanmak bolýar.

Mysal. Siz üç bentden we bir gaýtalama bendinden ybarat aýdymy ýerine ýetirmekçi bolsaňyz aşakdaky hereketleri etmeli bolarsyňyz:

1-nji bendi ýerine ýetirmeli;

Gaýtalama bendi ýerine ýetirmeli;

2-nji bendi ýerine ýetirmeli;

Gaýtalama bendi ýerine ýetirmeli;

3-nji bendi ýerine ýetirmeli;

Gaýtalama bendi ýerine ýetirmeli.

Görşümiz ýaly, «Gaýtalama bendi ýerine ýetirmeli» üç gezek gaýtalanýar. Bu algoritmdäki gaýtalanýan birmeňzeş hereketleriň top-lumyny kömekçi algoritm hökmünde tapawutlandyrmak mümkin.

Kömekçi algoritmler ulanylanda, onuň haýsy amallardan durýanlygy bizi gyzyklandyrmaýar. Ýöne onuň adyny, girizilýän maglumatlary we işiniň netijesini bilmek hökmandyr.

Kömekçi algoritmde hem esasy algoritmdäki argumentler ulanylýar.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap arkaly berkitmek.

1. Kömekçi algoritmler haçan ulanylýar?

2. Kömekçi algoritm nähili beýan edilýär?

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.33-36.

7. Sapagy jemlemek, umumylaşdyrmak, okuwçylary bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Kömekçi algoritmler-bölek programmalar.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara kömekçi algoritmler-bölek programmalar diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Bilimleri, başarnyklary we endikleri berkitmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öýe berlen ýazuw işleriň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak.

1. Kömekçi algoritmler haçan ulanylýar?

2. Kömekçi algoritm nähili beýan edilýär?

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak we gönükmeleri çözmek arkaly sapagy berkitmek.:

Kömekçi algoritmi ady boýunça çagyryp, beýleki algoritmleriň düzüminde ulanylyşyna mysalda seredeliň.

1-nji mysal. Garjagazlaryň suratyny çekmeli (23-nji surat). Ilki algoritmi söz arkaly beýan edeliň:

B aşlangyjy

Garjagazyň suratyny çek

Gaýtala bir hatarda 7 gezek

^{Indiki setire geç}

Gaýtala 4 gezek

Soňy.

«Garjagazlaryň suratyny çekmek» algoritmini algoritmik dilde ýazalyň:

Alg Garjagazlaryň suratyny çekmek (arg garjagaz, net garjagazlar);

başl

garjagaz;

1-den 4 hatara çenli ýerine ýetir

başlangyjy 1-den 7 gezege çenli garjagazy ýerine ýetir soňy.

Çykar 28 garjagaz;

Bu algoritmde «Garjagaz» atly kömekçi algoritm ulanylýar. Kömekçi algoritmiň aşakdaky ýaly artykmaçlyklary bardyr:

• wagty tygşytlamak;

• güýji tygşytlamak;

• ýalňyşlyklaryň sanyny azaltmak.

Kömekçi algoritmi düzmäge bildirilýän esasy talaplar:

Kömekçi algoritmiň ady bolmalydyr, ol şol at bilen beýleki algoritmleriň düzüminde ulanylýar.

Kömekçi algoritm haýsy algoritm tarapyndan çagyrylan bolsa şol algoritmde hem ýerine ýetirilýär.

Kömekçi algoritmiň möçberi uly bolmaly däldir.

2-nji mysal. Iki sanyň (a we b) ulusyny tapmagyň algoritmini düzeliň. Bu algoritmi ISU (Iki sanyň ulusy) görnüşde belläliň:

alg ISU (arg hak a,b, net k);

başl

giriz a,b;

eger ab onda k꞉꞊a;

bolmasa k꞉꞊b;

cykar “k꞉꞊”, k;

Soňy.

3-nji mysal. Berlen üç sanyň iň ulusyny (ony ÜSU görnüşde bel-leýäris) tapmagyň algoritmini düzeliň. Bu algoritmi ISU algorit-mi iki gezek ulanmak arkaly düzüp bolar:

alg ÜSU (arg hak a, b, c net n);

başl hak t

ISU(a,b,t);

ISU(t,c,n);

çykar “n꞉꞊”, n;

Soňy.

ISU(a,b,t) – bu a we b sanlar deňeşdirilip, olaryň ulusynyň t ara-lyk ululygyň adyna geçirilýändigini aňladýar;

ISU(t,c,n) – bu t we c sanlar deňeşdirilip, olaryň ulusynyň n neti-jäniň adyna geçirilýändigini aňladýar.

Sorag-jogap arkaly berkitmek.

1. Meýdan(r,S) kömekçi algoritmden peýdalanyp, dürli radiusly tegelekleriňmeýdanyny hasaplamagyň algoritmini düzüň.

S=Pi*r², bu ýerde S – tegelegiň meýdany, Pi – matematiki hemişelik san, r – tegelegiň radiusy.

4. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.40-43.

5. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Çyzgy çyzyjy we Robot ýerine ýetirijiler üçin programmalary ýazmak.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara çyzgy çyzyjy we Robot ýerine ýetirijiler üçin programmalary ýazmak diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Täze maglumatlary öwretmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak.

3. Geçilen temany jemlemek:

Geçilen temalara degişli sorag-jogap alyşmak:

1. Kömekçi algoritmler haçan ulanylýar?

2. Kömekçi algoritm nähili beýan edilýär?

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetiriji programma

2. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijiniň komandalar ulgamy

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

- operasion sistemany we onuň işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Çyzgy çyzyjy ýerine ýetiriji programma tekizlikde berlen koordinatalary bilen suratlary çekmek, çyzgylary gurmak üçin niýetlenendir. Çyzgy çyzyjynyň galamy (perosy) bolup, ol ony galdyryp , aşak goýberip we hereketlendirip bilýär. Galam aşak goýberilip hereket-lendirilende ol yz galdyrýar.

Biz Pascal (PascalABC) programmalaşdyrma dilinde oturdylan Çyzgy çyzyjy we Robot ýerine ýetirijileri bilen işläris.

Ýerine ýetirijiler biri-birinden mümkinçilikleri – buýruklary bilen tapawutlanýarlar. Olar öz buýruklaryna düşünýärler we ýerine ýetirýärler.

Pascal programmalaşdyrma dilinde programma aşakdaky görnüşde bolup biler:

Program ;

;

Begin

;

End.

Çyzgy çyzyjy ýerine ýetiriji kiçijik kwadrat görnüşinde şekillendirilýär.

Ç yzgy çyzyjy ýerine ýetiriji tekizlikde koordinatalary bilen berlen nokatlar boýunça şekilleri gurýar.

Ýerine ýetirijiniň çyzmaly kesimleri gyzyl reňkde, onuň çyzan kesimleri gök reňkde görünýär.

Çyzgy çyzyjy koordinata tekizligi perpendikulýar iki sany göni çyzygyň (koordinata oklarynyň) kömegi bilen döredilýär. X oky saga ugrukdyrylan. Y oky ýokary ugrukdyrylan. Oklaryň üstünde sanlar belgilenen.

(24-nji surat). Bu sanlaryň kömegi bilen tekizlikde islendik nokadyň koordinatasyny kesgitläp bolýar.

Koordinata tekizliginiň 20x30 ölçegli meýdançasyny almak üçin Standardfield kada ulanylýar.

N x M ölçegli meýdançany almak üçin Field(N,M) kadasy ula-nylýar, bu kadada N-meýdançanyň ini we M-meýdançanyň uzynlygy görkezilýär.

Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijiniň buýruklarynyň ulgamy. PenDown – galamy aşak goýbermek.

Penup – galamy ýokaryk galdyrmak.

Çyzgy çyzyjynyň buýruklary Drawman modulda saklanýar. ToPoint(x,y) – Çyzgy çyzyjynyň galamyny (x,y) koordinataly nokada süýşürýär.

onVector(a,b) – Çyzgy çyzyjynyň galamyny (a,b) wekto-ra süýşürýär, (a0 bolanda saga, a0 bolanda ýokaryk, ba-birlik x oky we b birlik y oky bo-ýunça)).

Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijide aşakdaky ýaly ýumuşlaryň topary bardyr:

a – giriş ýumuşlar;

c – gaýtalanma parametrli ýumuşlar;

cc – içinde goýlan gaýtalanmaly ýumuşlar;

p – parametrsiz ýumuşlar;

pp – parametrli ýumuşlar.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap arkaly berkitmek.

1. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetiriji haýsy işi ýerine ýetirýär?

2. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijide haýsy gurallardan peýdalanylýar?

3. Galamyň haýsy esasy ýagdaýlary bar?

4. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijide haýsy hökmany buýruklar ulanylýar?

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.43-4

7. Sapagy jemlemek, umumylaşdyrmak, okuwçylary bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Çyzgy çyzyjy we Robot ýerine ýetirijiler üçin programmalary ýazmak.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara çyzgy çyzyjy we Robot ýerine ýetirijiler üçin programmalary ýazmak diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Bilimleri, başarnyklary we endikleri berkitmek sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öýe berlen ýazuw işleriň ýerine ýetirilişini barlamak:

Geçilenleri gaýtalamak.

1. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetiriji haýsy işi ýerine ýetirýär?

2. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijide haýsy gurallardan peýdalanylýar?

3. Galamyň haýsy esasy ýagdaýlary bar?

4. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijide haýsy hökmany buýruklar ulanylýar?

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak we gönükmeleri çözmek arkaly sapagy berkitmek.:

Meseläniň çözüwi ilki algoritmik dilde ýazylsa, ony programmalaşdyrmak diline geçirmek ýeňil bolýar. 5-nji synpda Robot ýerine ýetiriji bilen tanşypdyňyz. Biz ýene-de Robot ýerine ýetiriji bilen tanyş-lygymyzy dowam ederis.

Robot ýerine ýetiriji (Робот) – dört tarapa ädimläp hereket edip bilýän kompýuter ýerine ýetirijisidir.

Robot ýerine ýetiriji dört tarapy diwarlar bilen gurşalan öýjükli meýdançada hereket edip bilýär. Diwar käbir öýjükleriň arasynda hem bolup biler.

Robot berlen buýruklar boýunça görkezilen öýjükleri reňkläp ýa-da reňklemän hereket edýär. Robot ýerine ýetirijiniň buýruklary (9-njy tablisa).

9-njy tablisa

Right	1 öýjük saga süýşýär
Left	1 öýjük çepe süýşýär
Up	1 öýjük ýokaryk süýşýär
Down	1 öýjük aşak süýşýär
Paint	Öýjügi reňkleýär

Şeýle-de Robot ýerine ýetirijide uses (ulanmak), begin (başla-mak), End (Soňy) ýaly buýruklar hem ulanylýar.9 × 11 ölçegli meýdançany almak üçin, Standardfield kada ulanylýar.N × M ölçegli meýdançany almak üçin Field(N,M) kadasy ulanylýar, bu kadada N meýdançanyň ini we M meýdançanyň uzynlygy görkezilýär.

Mysal. 7 × 7 ölçegli meýdançada öýjükleri reňkläp kwadraty dö-redeliň. 37-nji suratdan görnüşi ýaly, başda Robot meýdançanyň or-tasynda dur. Kwadraty döretmek üçin aşakdaky buýruklaryň yzygiderligini ýerine ýetirmeli.

Suratda programmanyň netijesini görýärsiňiz.

u ses Robot;

begin

Field(7,7);

paint; Left;

paint; UP;

paint; Right;

paint; Right;

paint; Down;

paint; Down;

paint; Left;

^{paint; Left;}

paint; Down;

end.

Robot ýerine ýetirijiniň öz daş-töweregindäki ýagdaýy barlamak üçin ýörite şert buýruklaryny ulanýar.Şert – bu sorag bolup, oňa ýerine ýetiriji Hawa (şert çyn) ýa-da Ýok (şert ýalan) jogaplaryň birini berýär.

Sorag-jogap arkaly berkitmek.

1. Robot ýerine ýetirijisinde 3×4 ölçegdäki gönüburçlugy reňkleýän programmany düzmeli.

2. Robot ýerine ýetirijisinde 5×7 ölçegli gönüburçlugyň perimetrini reňkleýän programmany düzmeli.

4. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.53-58.

5. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Mekdebi: _______ Senesi: _____ ______ ______

Dersiň ady: Informatika Synpy: VI _____ ______ ______

Sapagyň temasy:	Word tekst redaktory.
Sapagyň maksatlary:
1)Bilim berijilik maksady:	Okuwçylara word tekst redaktory diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek, kompýuterde işläp bilmek ukybynyň zerurlygy barada umumy düşünje bermek. Okuwçylaryň gözýetimlerini giňeltmek.
2) Terbiýeçilik maksady:	Okuwçylarda watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, agzybirligi terbiýelemek,informatika dersine söýgi döretmek.
Sapagyň görnüşi:	Leksiýa sapagy
Sapakda ulanylýan okuw-görkezme esbaplar, sanly serişdeler, paýlama maglumatlar:	Sanly serişdeler, kompýuter, interaktiw tagta, slaýdlar, tanyşdyrmalar

Sapagyň gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak. 2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek. 4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini soramak:

Geçilenleri gaýtalamak.

3. Geçilen temany jemlemek:

Geçilen temalara degişli sorag-jogap alyşmak:

1. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetiriji haýsy işi ýerine ýetirýär?

2. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijide haýsy gurallardan peýdalanylýar?

3. Galamyň haýsy esasy ýagdaýlary bar?

4. Çyzgy çyzyjy ýerine ýetirijide haýsy hökmany buýruklar ulanylýar?

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Tekst redaktory

2. Tekstiň girizilişi.

3. Word tekst redaktorynda işlemek

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

- iş stoluny sazlamagy;

- tekst redaktoryň niýetlenen işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Kompýuteriň kömegi bilen döredilen we diskde saklanýan tekstleri başga kompýuterlere geçirip, olary elektron poçta boýunça ugradyp bolýar. Eger-de tekst gerek däl bolsa, onda bu teksti saklaýan faýly ýok etmek ýeterlikdir.

Tekstiň girizilişi. Kompýuteriň ýadyna teksti girizmek üçin ilki tekst redaktory (programmany) işe goýbermeli. Windows operasion sistemaly (OS) kompýuterler üçin iň köp ýaýran tekst redaktory Microsoft Word redaktorydyr. Windows OS-iň düzüminde WordPad tekst redaktory hem bardyr. Bu iki redaktoryň köp umumylyklary bar, şol sebäpli biz teskt redaktorlar bilen işlemekligiň umumy usullaryna serederis. WordPad tekst redaktoryny işe goýbermek üçin, belgijigi syçanyň kömegi bilen işjeňleşdirmeli. Word redaktoryny işe goýbermek üçin, belgijigi ulanylýar. Eger-de iş stolunda belgijik ýok bolsa, onda tekst redaktoryny işe goýbermek üçin, şu buýruklaryň aşakdaky yzygiderligini ulanyp bolar: Пуск→Все программы→Стандартные→ WordPad ýa-da Пуск→Все программы→Microsoft Office→ Microsoft Word. WordPad tekst redaktorynyň işe başlamagy bilen kompýuteriň monitorynyň ekranynda arassa kagyz listini we kursory görersiňiz (4.1-nji surat). Elbetde, kagyz listi hakyky däl-de, ol kompýuteriň ýadynda ýerleşdirilendir.

Tekst kursory – teksti girizip başlanmaly ýeri görkezýän görkezijidir. Adatça kursor dik çyzyk (│) görnüşinde bolýar. Kursoryň ekrandaky ýagdaýy kursoryň duran setiriniň we setirdäki ornunyň belgisi bilen kesgitlenýär.

Word tekst redaktorynda işlemek

Tekst redaktorynyň buýruklary bilen başlangyç synplarda tan-şypdyk. Kompýutere tekst, köplenç, sözlemler görnüşinde girizilýär. Bilşiňiz ýaly, sözlem baglanyşykly sözlerden ýa-da bir sözden ybarat bolup biler. Kompýuterde tekst ýygylanda sözleriň arasynda boşluk (probel) goýulýar. Boşluk dyngy belgileriniň öňünden däl-de, soňun-dan goýulýar. Kese çyzygyň öňünden we soňundan boşluk goýulýar. Eger tekst goşadyrnagyň içinde ýazylan bolsa, onda tekst bilen goşa-dyrnagyň arasynda boşluk goýulmaýar. Bu düzgün klawiatura tür-genleşdirijide hem berjaý edilýär. Tekst ýazylanda sahypanyň gyra-synda söz setire ýerleşmese, ol awtomatik usulda tutuşlygyna indiki setire geçirilýär. Dyngy belgilerinden (nokat, ýüzlenme belgisi, we sorag alamaty) soň setir harplar bilen söz ýazylanda boşluk klawişe basylsa, ol sözümiz awtomatik usulda baş harp bilen ýazylar.

5. Täze temany berkitmek:

Goşgy setirleri ýygylanda her setirden soň Enter klawişe basylýar.

Berlen teksti ýazmak. 1. Okuw kitaplaryňyzdan alyp, bäş sözlem ýazyň.

2. Aşakdaky goşgy setirlerini ýazyň:

Ýalňyz balam, algyn pendim, Ýurduň terk ediji bolma. Özüňden gaýry namardyň Minnetin çekiji bolma.

Gyraty besle jul bile, Oturyşgyn ähli il bile. Ölinçäň bedasyl bile Mähriban bolujy bolma.

Ýaşulular geňeş etse, Ýagşy-ýamana göz ýetse, Il-halkyň bir iş tutsa, Sen ondan galyjy bolma.

(Jygalybeg, «Görogly» eposyndan)

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. sah.68,69.

7. Sapagy jemlemek, umumylaşdyrmak, okuwçylary bahalandyrmak:

Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________