Բառակազմություն

ԲԱՌԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Բառի մասին գիտություն

Ուսումնասիրում է բառի կազմությունը ,

ծագումնաբանությունը և իմաստը ։

Լեզվի բառակազմություն

Փոխառություն

Բառակազմ

Արդեն ունեցած բառերից նոր բառերի կազմուփյուն։

Մի լեզվից մյուսին անցած բառեր ու

Օրինակ՝

Կապակցություններ։

Արև + վառված = արևավառ

Միջնորդված

Անմիջական

Ուղղակիորեն մայր լեզվից առնված փոխառություններ։

Միջնորդ լեզվից առնված փոխառություններ։

Օրինակ՝ մածուն – մացոն – մացոնի

Հայերերեն ռուսերեն վրացերեն

Բառապաշար

  Լեզվի մեջ մտնող բոլոր բառերի ամբողջությունը

Ոչ գործոն

Գործոն

Պասիվ

Ակտիվ

Մասնագիտական

Բարբառային

Հնաբանություն

Նորաբանություն

Նորաբանություն

  Նոր մուտք գործած բառ, հասկացություն

Առաջին եղանակ

Երկրորդ եղանակ

Նոր երևույթների, առարկաների առաջացման եղանակով։

Փոխառությունների փոխարինումը նոր բառերի։

Հեղինակային

Դիպվածային

Որևէ հեղինակի կողմից ստեղծված բառ։

Մենիմաստ բառեր որոնք օգտագ

Օրինակ՝

ործվում են մեկ անգամ։

Հայրենատենչ

Օրինակ՝

Վիշապաքաղ

Միադուլ

Ովություն

Բառակազմություն

Բառերի կազմություն, բառակազմական և քերականական ձևույթ

Երկրորդական

Բառակազմական

(Ածանց)

Հիմնական

Քերականական

(Արմատ)

Մասնիկներ, որոնք ավելանում են բառին, փոխելով նրա իմաստը, տալիս են լրացուցիչ իմաստ։ Ունեն իմաստափոխ դեր։

Օրինակ՝ աշակերտ – աշակերտուհի

Մասնիկներ, որոնք փոխում են բառի ձևը։

Բառի հիմնական իմաստ արտահայտող բառամաս։

Հնչյունափոխ, անհնչյունակապ

Օրինակ՝ տուն – տնակ

(Վերջավորություն)

Ածանցների առաջացման եղանակները

• Արմատի քարացած ձևերից

-ատ – պոչատ – կոնատ

• Քերականական մասնիկներից

Աղ – աղի – ի

Ծնող – ող

• Փոխառություններից

-իզմ (եվրոպական)

-ուհի, -դժ, -ապ (իրանական)

Ածանցներն ըստ դիրքի լինում են

• Նախածանց – արմատից առաջ գրվող ածանցները

ամենա-, գերա-, հակա-, համա-,ստորա-, տ-, տարա-

• Միջնածանց (բայածանց) – արմատ և վերջավորության միջև գրվող ածանցները

Բաժանվում է 4 տեսակի

• Սոսկածանցներ

-ան-, -են-, -ն-, -չ-

• Պատճառական

-ացն-, -եցն-, -ցն-

• Կրավորական

-վ-

• Բազմապատկական

-ատ-, -ոտ-, -կոտ-, -տ-, -տրտ-, -վրտ-, -վոտ-

• Վերջածանց – բաոի վերջում դրվող ածանցները

Բառաբարդում

Հարադրական

Համադրական

(անջատ գրություն ունեցող բառեր)

(միասին գրություն ունեցող բառեր)

Միտք անել – մտածել

Պար գալ - պարել

Անհոդակապ

Հաց + թուխ = հացթուխ

Հոդակապավոր

Արև + ա + ծաղիկ = արևածաղիկ

Եթե հոդակապավոր բարդություններում առաջին արմատի վերջին տառը ի է, ապա այն միանալով հոդակապի հետ վերածվում է ե –ի։

գինի + ա + վաճառ = գինեվաճառ

Սակայն եթե առաջին արմատը միավանկ բառ է, ապա այն չի փոխվում։

թի + ա + վարել = թիեվարել

Կրկնավոր բարդություններ

• Շեշտում է իմաստը
• Գրվում են գծիկով
• Կազմվում են գրեթե բոլոր խոսքի մասերից
• Հարադիր բարդություններ

• Ածական (մեծ-մեծ)
• Գոյական (աման-չաման)
• Թվական (տաս-տաս)
• Մակբայ (տաք-տաք)

Հարադրում

Անվանական

Բայական

Գոյական, ածական, թվական, մակբայ, դերանուն

բայ