Дәріс, оларды дайындау және өткізу әдістемесі.

Дәріс, оларды дайындау және өткізу әдістемесі.

Оқу дәрісі (лат . - оқу)-белгілі бір ғылыми немесе ғылыми-әдістемелік мәселені, оқу пәнінің тақырыбын немесе бөлімін қисынды аяқталған, ғылыми негізделген, жүйелі және жүйелі түрде баяндау, қажет болған жағдайда көрнекілік және тәжірибелерді көрсету.

Ол оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудың барлық басқа түрлерімен - семинарлық, практикалық және зертханалық сабақтармен тығыз байланысты. Бұл түсінікте оқытудың лекциялық-семинарлық жүйесі туралы айтылады.

Дәріс оқу әдістемесі. Дәріс тақырыбына, студенттердің деңгейіне байланысты оның мазмұнын ашу үшін индуктивтік әдісті (ғылыми тұжырымдарға келтірілетін фактілер, мысалдар) немесе дедуктивтік (жалпы ережелерді түсіндіру, кейіннен оларды нақты мысалдарда қолдану мүмкіндігін көрсету) қолданады.

Жоғары мектепте оқыту нысаны бола отырып, дәріс белгілі бір функцияларды орындайды:

• ақпараттық (студенттерге бейімделген ақпаратты беруді қарастырады);
• бағдарлы (теориялар мен идеялардың генезисін ашады: олар қашан, кім оқыған, қандай себептермен шақырылғаны; дәріске ұсынылған әдебиеттер тізімі);
• түсіндірме, түсіндірме (ғылыми ұғымдардың, олардың анықтамаларының мәнін ашуды, анықтау құрылымына жататын әрбір сөздің түсіндірілуін қарастырады);
• сенімді (аргументацияны, логикалық дәлелдемелерді қолдану, соның негізінде студенттердің ғылыми көзқарастары мен нанымдарын қалыптастыру үшін негіз болатын ғылыми ақпарат ұғынылады);
• жүйелендіруші (белгілі бір пән бойынша барлық білім массивін құрылымдауды көздейді ) );
• ынталандырушы (белгілі бір ғылым бойынша оқу ақпаратына қызығушылығын оятуға бағытталған ) );
• тәрбиелік және дамытушы (лекцияда қарастырылатын құбылыстарды, фактілерді, процестерді бағалауды, ойлауды, зейінді, қиялды, есте сақтауды және басқа да танымдық қабілеттерін дамытуды қарастырады).

Дәріс дайындау. Оқытушының әрбір дәріске дайындық деңгейі, ең алдымен, оның ғылыми, әдістемелік және жалпы мәдениетімен анықталады. Бірақ оқытушының деңгейі қандай жоғары болмаса да, ол әр дәріске дайындалуға міндетті. Бұл ғылым қарқынды дамып, өз багажын толықтыратын жаңа білім пайда болуымен байланысты. Үнемі оқыту әдістемесі жетілдіріледі.

Дәріс құрылымы және Кіріспе, Негізгі бөлім және қорытынды болуы тиіс (алайда, дәрістің жалпы құрылымы да, оның жекелеген бөліктерін стандарттауға болмайды. Барлығы оқытушының шығармашылығына байланысты). Кіріспе қысқа және мәнерлі болуы керек. Онда оқытушы студенттердің назарын дәріс пәніне, оның мақсаттары мен міндеттеріне, қолданбалы мағынасына аударады. Сондай-ақ, оқу материалына қызығушылық туғызу, студенттердің жадында алдыңғы дәрістерден алынған негізгі материалды қалпына келтіру, дәрісті қабылдауға дайындалуға уақыт беру маңызды. Дәрістің көп бөлігі дәріс жоспарында қарастырылған негізгі мазмұнды ашуға бөлінеді. Дәрісті баяндау қорытындымен аяқталады. Дәрістің тиімділігі оның мазмұнының анықтығы мен бірізділігіне байланысты. Бұған дәрістің басында немесе алдыңғысының соңында хабарлаудың орынды жоспары ықпал етеді.

Дәріске дайындық барысында оқытушы оның мазмұнының пәннен шыққан оқулықтар мен оқу құралдарының мазмұнымен арақатынасын түсіндіруі тиіс. Дәріс мазмұны оқытушының материалға өз көзқарастарына, оқулықтың немесе оқу құралының қайталануына емес, оның өз бетінше түсіндірілуіне негізделуі тиіс. Сондай-ақ, оқу процесін жеделдетуге көмектесетін түрлі көрсету құралдарын пайдалану маңызды.

Дәріс тиімділігінің кепілі-табысты таңдалған нақты материал. Дегенмен, дәрістің фактілермен қанығуы оның ғылыми құндылығының төмендеуіне әкеледі. Нақты материалдың саны жалпылама санымен анықталуы тиіс. Әрбір жалпылауды нақты фактпен бекіту қажет.

Материалды дәріске ала отырып, оқытушы оның алдыңғы және кейінгі материалмен байланысын ойластыруы, оны барлық дәріс пен оның жекелеген бөліктері жоғары мектеп дидактикасының принциптеріне жауап беретіндей етіп жасауы тиіс.

Оқытушыны дәріске дайындауды аяқтау белгілі бір тәсілмен ресімделуі тиіс: дәріс конспекті немесе Толық мәтін. Бірақ бұл белгілі бір шамада оқытушыны дәріс кезінде оларға "байланыстырады", оны осы материал бойынша оқуға деген ынтасын тудырады, ешқандай өзгерістер болмайды. Кішкене карточкаларда жазбаларды дайындау қажет. Мұндай жағдайларда әрдайым бірдеңе қосуға, алуға немесе өзгертуге, дәріс кезінде қажетті материалды оңай табуға мүмкіндік бар.