Հովհաննես Այվազովսկին և Աբդուլ Համիդ 2-ը

 Հովհ․ Այվազովսկին բազմիցս եղել է Օսմանյան կայսրությունում և բազմաթիվ Ստամբուլի բնանկարներ է պատկերել։ Նա լավ հարաբերություններ է ունեցել օսմանյան սուլթանների հետ, սակայն այդ ամենն ավարտվեց համիդյան կոտորածներից հետո, երբ սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ի հրամանով հազարավոր հայկական ընտանիքներ սպանվեցին։

Պատմությունը դեպք է հիշում, որի մասին գիտի ամեն մեկը, որը թեկուզ մի քիչ հետաքրքրվում է նկարչի ստեղծագործությամբ։ Խոսքն այն մասին է, որ 1869 թվականի ապրիլի սկզբին վերադառնալով Թեոդոսիա, Այվազովսկին ցուցադրաբար ծովը նետեց թուրք սուլթանների տված պարգևները, այդ թվում` Օսմանյան կայսրության բարձրագույն պարգևները` «Մեջիդիեն» ու «Օսմանիեն», որոնք նա ստացել էր Աբդուլ Համիդից։ «Եթե կցանկանա, կարող է ինքն էլ իմ նկարները ծովը նետել, ես դրանք չեմ ափսոսում»,- ասաց նկարիչը թուրք հյուպատոսին, որպեսզի նա փոխանցի իր բառերը դաժան ու անմարդկային սուլթանին։

Հավանաբար, Օսմանյան կայրության ամոթահար իշխանը կուլ տվեց վիրավորանքը, ամեն դեպքում, ծովանկարչի կտավները նա դուրս չնետեց, հակառակը` կախեց իր պալատի պատերին։ Այդպիսով, Թուրքիայում Այվազովսկու թողած կտավների հավաքածուն հիմա զարդարում է ոչ միայն սուլթանների պալատները, այլ նաև նախարարի նստավայրը։ Իսկ հենց ինքը` նախագահը, առանց անհարմար զգալու, իր պաշտոնական հանդիպումները անցկացնում է հայ գեղանկարչի հիանալի աշխատանքների ֆոնին։