Құстар неге сөйлей алмайды? оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыруға арналған тапсырмалар

Құстар неге сөйлей алмайды?

Ерте заманда адамдар мен құстардың достығы мықты болыпты. Құстар адамдардың тілін түсіне алатын болған екен.

Биік тауда бүркіт өмір сүріпті. Бір күні бүркіттің қарны ашып, аулайтын аң аңдып, таудың биік шыңында отырады. Бірақ ештеңе табылмайды. Күннің көзі бүркіттің көзіне түсіп, ол ұйықтап кетіпті. Біраздан соң құстың қанатының даусынан оянып кетеді. Қараса, қаршыға жемтігін аулаған екен. Сөйтіп келесі бір төбешікке барып жейін деп жатыр екен. Оны көрген бүркіт қатты ашуланады да, қаршыға отырған төбешікке барып, қаршығаны шұқып тастауға аз қалады.

Қаршыға қорықпастан: — “Бүркіт, саған не болған дікеңдеп? Дұрыстап сұрасаң, саған да беремін ғой еттен” дейді. Сонда бүркіт:

— “Маған сенің қонақжайлылығың керек емес. Жай сенің өліп қалған аңды қалай жейтініңді көрейін деп келдім” дейді. Бірақ етті көріп, көзі қызарып барады.

Оның сөзіне қаршыға күледі де:

— “Егер бұл аң өліп қалған болса, онда сен күні бойы не қарап отырдың?”. Бұл сұраққа көңіл-күйі түсіп кеткен бүркіт:

— “Мен бұл аңды көрмедім. Мен бұны емес, бір көзіммен қоянды, екінші көзіммен елікті аңдып отырған едім. Сен олардың етін жей алмайсың ғой. Же, алдыңдағы етті, сасып кетпесін” деп жауап қайырады.

Бүркіт пен қаршыға бір-бірімен қатты ұрысып қалады.  Екеуінің шуын естіп қалған барлық құстар жиналады. Құстар «Құстардың ханын» сайлауды ойластырады. Сол хан ұрысты шешіп беруі керек болады.

Құстар шықылдап, шулап кетеді. Барлығының хан болғысы келеді. Сол кезде Бүркіт алға шығып:

— “Мен сендерге хан болу керекпін. Менен де биіктесамғапұшатынешкімжоқ” дейді. Бірақоғанқұстаркеліспей: “Жоқ, керекемес! Сен өте тәкәппарсың. Солсебептен де биікқұздаөмірсүресің” депқарсыболады.

Жарқанат шығып:

— “Менің хан болғымкеледі. Меніңқанатымсендердікіндейжүнненеместеріден. Алыстағыныестіпқоямын”. Бұғанкөкеккеліспейқояды:

— “Жарқанаттың хан болуымүмкінемес. Құстарға«ҚҰСПЫН»дейді, аңдарға«АҢМЫН»дейді. Оныңүстінетүнібойыұйықтамайұшыпжүреді де,бізгеұйқыбермейді. Сендерүшінмененжақсы хан болмайды. Меніңсалғанәнімменбүкілжербетіжәнежасылжелекқұлпырады”.

Көкектің де сөзінеқұстаркеліспейқояды да,былайдейді: “Көкекбізге хан болмайды. Олөзініңбалапандарынақарамайтастапкетеді”.

Осы кездеқұстарарасындаүлкенайтыс-тартыстуды. Әрбірқұсөзін хан қылыпсайлаудыұсынды. Құстарқаттышулапкетеді. Мұныестіп,жоғарыдаталдыңбасындасиқыршықарақарғаотырады. Ол:

— “Ақырыбір-біріңментілтабысаалмайдыекенсіңдер, ондасөйлемей-аққойыңдар. Барлығының хан болғысыкеледі” дейді. Солкезденбастап,құстарадамсияқтысөйлеуденқалады.

Міне, құстардыңауызбіршілігіболмағандықтанбарлығыбірдейсөйлей алмайды.

ҚҰСТАР НЕГЕ СӨЙЛЕЙ АЛМАЙДЫ?

1. Бүркіт қайда өмір сүрген?

А. Таудың етегінде.

В. Биік шыңның басында.

С. Таудың басында.

Д. Орман ағаштарының басында.

2. Бүркіт неге таудың ең биік шыңында отырды?

А. ұйқысы келді

В. қарны ашты

С. дем алды

Д. аң аулады

3. Кенеттен бүркіттің көңіл-күйі неге өзгеріп кетті?

А.Ет жеген қаршығаны көрді

В. Қатты қарны ашып тұр

С. Құстар мазасын алды

Д. Аңшы оны атпақшы болды

4.Қаршыға бүркітке қарап неге күлді?

1__________________________________________________________________________________________________________________

5. Екеуінің шуын естіп қалған барлық құстар жиналып, не ойластырады?

А. Оларға қарап күлді де ,ұшып кетті

В.  Дос болыңдар деп, ақыл айтты

С. Құстардың ханын сайлауды ойластырды

Д. Ештеңе де айтпады

6.Құстар  ақылдасып, ұрыстың шешімін қалай шешпекші болды? Барлығының хан болғысы келеді. Сол кезде Бүркіт алға шығып:— “Мен сендерге хан болу керекпін. Менен де биікте самғап ұшатын ешкім жоқ” дейді. Бірақ оған құстар келіспей: “Жоқ, керек емес! Сен өте тәкәппарсың. Сол себептен де биік құзда өмір сүресің” деген қарсылығына қалай қарайсың?  Бүркіт хан болуға лайық па?Қай құсты хан болуға лайық деп ойлайсың?

  2_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.  Мәтіннен мен хан болуға лайықпын деп өзіне жақсы сипаттама берген бір құс туралы сөйлемді тауып көшіріп жаз.

 1

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8.Құстардың дауы қалай тоқтады? Өзің қалай шешер едің?

  2

__________________________________________________________________

9. Құстардың ханы болу оңай ма? Неге «иә» немесе «жоқ» БІР мысал келтір.

1_________________________________________________________________________________________________________________

10. Бүркіт қандай құс қалай ойлайсың? Оның жасаған істеріне қарап,  айқындайтын  ЕКІ мысал келтір .

  3____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

11. Ойланып көр, өмірде осы оқиғадағы құстарға ұқсайтын адамдарды кездестірдің бе?

БІР немесе ЕКІ мысал келтіріп көр.

  3_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________