Катыш жана пропорция

Катыш жана пропорция

6 - класс

a : b = c : d

Эки сандын тийиндисин ал сандардын катышы деп аташат.

a : b

же

a b

ab

Катыштар

Кайсы катыштар барабар экендигин аныктагыла:

3 :

2,4 : 8

6 : 1

2 : 0,5

3 : 10

:

3 : 2

Катыштар

3 : =

6 : 1

3 = 6 : 1

:

2 : 0,5 =

6 = 6

2 : 0,5 =

2,4 : 8 =

3 : 10

4 = 4

0,3 = 0,3

а : b = c : d

Эки катыштын барабардыгы

пропорция деп аталат.

Таяныч схема:

Пропорция

Ортоңку мүчөлөрү

a : b = c : d

Четки мүчөлөрү

Пропорция

a : b = c : d

а

b

c

d

=

Внешний вид пропорции

Таяныч схема:

Пропорция

Ортоңку мүчөлөрү

=

Четки мүчөлөрү

3,6

4,8

Варенье үчүн 3,6 кг жемишке 4,8 кг кумшекер

алынган. Массасы боюнча жемиштер жана

кумшекер кандай катышта алынган?

Чыгаруу:

31,2

3

=

кумшекер

4

кумшекер

41,2

Математика 6 класс. Н.Я.Виленкин. № 738.

катышта алынган.

Жообу:

8

октава

Пианинонун клавиатурасында 7 акка 5 кара клавиша туура келет. Алар биригип октаваны түзөт.

Ак клавишалар октаванын канча бөлүгүн түзөт?

Чыгаруу:

- =

Г.В. Дорофеев, Л.Г. Петерсон, 5 класс (часть 2). № 507.

Ак клавишалар бөлүгүн түзөт.

Жообу:

8

Апрель айында – 30 күн болсо,

2 6

=

5 6

12 күн.

Г.В. Дорофеев, Л.Г. Петерсон, 5 класс (часть 2). № 680. На кнопку «Показать» можно сделать клик несколько раз.

Апрель айында 12 ачык болгон.

Ачык күндөр апрель айынын канча бөлүгүн түзөт?

Ачык күндөр бөлүгүн түзөт.

Жообу:

10

100 даярдалган телевизордун 20 сы сапатсыз болуп чыкты. Телевизорлордун сапаттуулары канча бөлүгүн түзөт? Ал бөлүктү процент менен туюнт.

Чыгаруу:

100 – 20 = 80

4 20

=

= 0,8

5 20

Г.В. Дорофеев, Л.Г. Петерсон, 5 класс (часть 2). № 587 (6)

80%

0,8 100 =

Жообу:

Телевизорлордун сапаттуулары 80% ин түзөт.

10

Четки м үчѳлѳрүн атагыла:

Орто ңку м үчѳлѳрүн атагыла:

Көбөйтүүнү тапкыла

24

18

=

6

8

144

=

144

=

ЖАКШЫ!

Пропорциянын ортоңку жана четки мүчөлөрүнүн көбөйтүүсүн тапкыла.

Эмнени байкадыңар?

=

1,5

5 0,3 =

5 0,3

0,5 3 =

0,5 3

1,5

=

: 0,04 = 1 : 2

?

2 =

0,04

0,02 2 =

0,04

0,04 1 =

Найти произведение крайних членов пропорции и средних членов пропорции. Сделать вывод.

Туура пропорцияда четки мүчөлөрдүн

көбөйтүндүсү ортоңку мүчөлөрдүн

көбөйтүндүсүнө барабар.

10

Пропорциянын негизги касиети

=

a d = b c

Пропорциянын ортоңку жана четки мүчөлөрүнүн орундарын алмаштырып, төмөнкү пропорциядан төрт жаңы пропорция түзгүлө.

18 5 = 10 9

18 5 = 10 9

Объяснение, как составить из верного равенства произведений верную пропорцию.

10

????

4 9 = 0,2 180

№ 765 Виленкин Н.Я. Задание выполняется на доске. Проверяем посредством слайдов.

10

Велосипед жарышында Азамат, Саша, Мехмет жана Джон экинчиден бешинчи орунга чейин алышты. Саша Азаматты 39 секунда ашып, бирок Джондон 41 секундка калып калган. Мехмет Джондон 12 секунда алдыда болуп, бирок жеңүүчүдөн 13 секунда калып калган.

Балдар жарышты кандай катарда бүтүрүшкөн?

II

Азамат

Саша

III

IV

Мехмет

Джон

V

+

+

+

+

А

В

Мехмет, Джон, Саша, Азамат

Мехмет, Джон, Азамат, Саша

Б

Г

Джон, Мехмет, Саша, Азамат

Мехмет, Азамат, Саша, Джон

Төмөндөгү сөздөрдүн эң кыска убакытты билдиргенинен баштап тартип боюнча санаганда алтынчы сөз кайсы болот?

7

5

6

4

1

саат

жыл

түбөлүк

кылым

ай

3

күн

жума

2

Г

А

Б

В

Теңдемени чыгаргыла:

3 4

8 x : 1 = 4 :

8 x =

8 x =

8 x =

4

8 x =

x = : 8

72

8 8

8 x =

x =

x =

8 x =

x = 1,6

8 x = :

Жообу:

х = 1,6

Теңдемени чыгаргыла:

3 x : = 1 : 3

3 x = 1

x = : 3

3 x 3 =

1

x =

3x =

3 x =

x =

x = 0,1

3 x = 1

3x = 1 :

Жообу:

х = 0,1

Өз алдынча иш

1. 7 см дин 3 м ге болгон катышын тапкыла.

в) 300 : 7

г) 7 : 3000

а) 7 : 3

б) 7 : 300

2. 2,5тин 20га болгон проценттик катышын тапкыла.

а) %

б) 8%

в) 12,5%

г) 125%

3. Хорго 35 кыз жана жана 19 уул катышат. Уулдар

хордун кандай бѳл үгүн түзүшѳт?

б)

г)

а)

в)

4. Туура пропорцияны тапкыла.

в) 11 : 2 =

а) 2 : 9 = 13 : 7

г) 3 : 2 =

б) 4 : 5 = 5 : 4