Кыргыз тили План-конспект 11-класс Араб-латын алфавити

Күнү: 08-09 .12.2021

Класс: 11-б,в Предмет: кыргыз тили

Сабактын темасы:

Араб-латын жазуулары

Сабактын максаттары:а)билим берүүчү

Окуучулар араб, латын жазуулары боюнча маалымат алышат;

Б)өнүктүрүүчү

Эске тутуусу,кабыл алуусу жогорулайт;

В)тарбиялоочу

Тарыхты сыйлай билүугө жана патриоттуулакка тарбияланышат;

Сабакта колдонулуучу усулдар:

Окуу жана тушунүү

Сабактын тиби:

Стандарттык сабак

Сабакта колдонулуучу каражаттар жана материалдар:

Китептер, интернет,сурөттөр

Предмет аралык байланыштар:

Адабият

Негизги компетенттүүлүктөр

Предметтик компетенттүүлүктөр

1.Маалыматтык

2.Социалдык -коммуникативдик

3.Өзүн –өзү уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү

1.Тилдик

Кыргыз жазуусунун тарыхы боюнча билип,аналитикалык ой жүгүртөт;

Араб,латын жазуулары боюнча маалымат алышат;

Кыргыз тилинин адабий нормасында сүйлөйт, сабаттуу жазат

Берилген тема боюнча ой жүгуртөт, өз коз карашын айта алат;

2.Кептик

Жазуунун тарыхы боюнча пикир алышуунун максатына ылайык сүйлөй алат ;

3.Социо -маданий

Кеп маданиятынын эрежелерине ээ болот;

№

Сабактын этабы

Убакыт(мин)

Мугалимдин иш аракети

Окуучунун иш аракети

Окуучуларда катыптануучу компетенттүүлүктө

баалоо

НК

ПК

1

Мотивация (шыктандыруу)

2-3

1.Окуучуларды толуктоо

2.Жагымдуу маанай түзүү

3.Өздүк гигиена тууралуу сүйлөшүү

1. Сабакка келбеген окуучуларды тактоого жардам беришет.

2. Жагымдуу маанай тузүугө өз салымдарын кошуп, сунуш киргизишет;

2

Өтүлгөн теманы кайталоо

(үй тапшырмасын бышыктоо)

5-

8

1.Үй тапшырмасын текшерүү

2.Өтүлгөн теманы эске түшүрүү

3.Орхон-Енисей жазма эстеликтери

1.Үйтапшырмаларын көрсөтүшөт;

2.Берилген суроолорго жооп беришет;

НК-2

ПК-3

Оозеки баалоо

3

Теманы жана күтүлүүчү окуу натыйжаларын жарыялоо

5

1.Теманы жарыялоо

2. Кыргыз эли колдонгон жазуулар.

Араб, латын жазуулары

1.Мугалимге көңүл бурушат;

4

Жаңы тема боюнча маалыматтарды берүү

5

Араб алфавитин кыргыздар револююцияга чейин 1924-1928-жылдардын аралыгында колдонулган.

1924-жылы Орто Азиядагы элдердин улуттук чек арасы болунуп,Кыргыз автономиялуу областы тузулгон. Ушул жылдарда араб алфавитине озгортуулор киргизилип,кыргыз тилинин тыбыштык озгочолугуно ылыйык алфавиттин составына айрым тамгалар (э,ү) кошумчаланган,кээ бир артык баш тамгалар чыгарылган. Бирок араб алфавити кыргыз тилинин кун санап осушун канаатандыра алган эмес. Кемчиликтери томонкудой: 1. Араб алфавитинин составында ундуу тамгалар,айрыкча ичке ундуулор жетишсиз болгон. 2. Бир эле тамга соз башында, соз ортосунда,соз аягында ар турдуу жазылган. 3. Араб алфавитинин ондон солго караз жазылышы жазууну кыйындаткан.

1. Окутуучуга көңүл бурушат;

2. Өз оюн айта билишет;

НК-1

5

Интерактивдүү көнгүүлөр, сабактын борбордук бөлүгү

15-

20

Латын алфавити

Латын алфавити. Бул жаны алфавитке өтүүгө даярдык көрүү иши 2—3 жылга созулуп, латын алфавитинин артыкчылыгы жөнүндөгү маселе нечен ирет талкууланып, жергиликтүү органдар тарабынан тийиштүү токтомдор кабыл алынып келди.

  Араб алфавитине караганда, латын алфавитинин бир катар артыкчылыгы бар экендиги төмөнкүдөй негизги шарттарга байланыштуу: 1) тамгалардын айрым жазылышы; 2) араб алфавитинде колдонулуучу кошумча белгилердин жоктугу; 3) алфавиттеги тамгалардын баш тамга, кичине тамга болуп, эки түрдүү жазылышы; 4) техникалык жактан алганда, латын алфавитинин көп оңтойлуу жактары болуп, колдонулушу жагынан алда канча ийкемдүү жазуу экендиги.

   Ушул себептерди  эске алуу менен, Кыргызстанда  гана эмес, башка түрк элдеринде да латын алфавитине өтүү маселеси ар мезгилде козголуп келди.

   Латын алфавитине  өтүүнү биротоло чечүү үчүн 1926-жылдын  март айында Баку шаарында Бүткүл союздук биринчи түркологиялык съезд чакырылып, анда араб алфавитин колдонуп келген элдердин латын графикасына өтүү жөнүндөгү демилгеси колдоого алынып, жер-жерлерде

жаңы алиппе комитеттерин түзүү боюнча чечим кабыл алынат. Жаңы алфавитке өтүү маселеси ар бир  элдин өзүндө жана бир катар шаарларда  өткөрүлгөн Борбордук жаңы алиппе комитетинин пленумдарында нечен ирет коюлуп, буга көп даярдык көрүлүп, нечен долбоорлор түзүлүп, ал ар кеңири талкууланып келген.

Окуу жана түшүнүү көнүгүүсү.

Тексттерди таратуу

Түшунгөнүн айтып берүү

1.Көнүгүүлөрдү аткарышат..

2. Текстти окуу жана тушунүү

НК-2

НК-3

ПК-2

ПК-1

1.Өзүн-өзү баалоо

2.Топто баалоо

3.Түздөн-туз баалоо

4.Бири-бирин баалоо

6

Сабакты жыйынтыктоо, баалоо

3

1.Өтүлгөн теманы айтуу

2.Ар бир окуучунун макаласын белгилөө

3.Активдүү окуучуларды атоо

1. Өз оюн билдиришет;

2. Айтылып жаткан темаганы түшүнүп, диалогдорго катыша алышат;

1.Окуучуну эмгегине жараша журналга баалоо

7

Үй-тапшырмасы

2

Текстти айтып берүү

1.Берилген тапшырманы күндөлүккө белгилейт