#Мугалим_тв каналы жана группаларыбызга катталып сабактарыңыздар үчүн керектүү материалдар менен камсыз болуп турсаңыздар болот.

КЫРГЫЗСТАНДАГЫ КӨМҮР КЕНДЕР

• Көмүр кенинин геологиялык түзүлүшү анча татаал эмес.Таш көмүр катмарлары көбүнчө жука (калыңдыгы 0,5 — 1,3 м) жана орточо калыңдыкта (1,3-2,5 м), күрөң көмүрдүкү калың (3,5 мден калың). Көмүрдүн чалгындалган баланстагы запасынын көбүн штольня, карьер, ошондой эле анча терең эмес (400 мг.е чейин) шахта менен казып алууга болот; көмүр запастарынын молдугу жана пайдалуу катмарлардын салыштырмалуу туруктуулугу казып алуу жумуштарынын ар кандай түрүн колдонууга жол берет. 

КАНЧА КӨМҮР КЕНДЕРИ БАР?

• Республикада 70ке жакын көмүр кендери жана кенчелери ачылган. Алар 4 бассейнге ( Түштүк Фергана ,  Өзгөн ,  Түндүк Фергана ,  Кабак ) жана 3 көмүрлүү аймакка ( Алай ,  Алабука - Чатыркөл ,  Түштүк Ысык-Көл ) биригет. Кыргызстандагы көмүр кендери 19-кылымдын аягынан баштап менчик тоо-кен өндүрүүчүлөр тарабынан казып алына баштаган: Ташкөмүр - 1890-ж., Көкжаңгак — 1896-ж., Кызылкыя — 1898-ж., Сүлүктү — 1900-ж.

КАРА-КЕЧЕ

КАБАК

ӨЗГӨН

ЖЫРГАЛАҢ

• Кыргызстандагы көмүр метаморфизмделген даражасы боюнча ташкөмүр жана күрөң көмүр болуп 2 топко бөлүнөт. Ташкөмүрдөн Өзгөн бассейндеги көмүр жогорку сапаттуу. Казып алынып жаткан Ташкөмүр, Көкжаңгак кендердеги ташкөмүр энергетикалык көмүргө тиешелүү болгон жакшы сапаттарга ээ. Энергетикалык муктаждыктарга пайдалануучу Кабак бассейндеги күрөң көмүр кендерине ( Каракече, Акбулак) жогорку сапаттуулук мүнөздүү. Көмүр казып алуу жумуштары негизинен республиканын түштүгүндө — Сүлүктү, Кызылкыя, Абшыр, Алмалык, Көкжаңгак, Ташкөмүр кендеринде жүргүзүлүп келген. Түндүк Кыргызстанда ченелүү өлчөмдө Жыргалаң, Сөгөттү (токтотулган), Каракече кендеринде казып алынат. Көмүр казып алуу өнөр жайынын өнүгүшү Өзгөн жана Кабак бассейндериндеги кендерди өздөштүрүүгө байланыштуу болмокчу.

• Кабак күрөң көмүр бассейни Жумгал районунда, Молдотоо менен Түндүк Кабак тоолорунун аралыгындагы Миңкуш жана Каракече өрөөннүндө жайгашкан. Бассейн батыштан чыгышка 75 кмге созулуп, эни 9 кмдей. Бассейнде Көкмойнок, Миңкуш, Кашкасуу, Тууракабак, Акулак, Каракече көмүр кендери бар; мындан башка Сарыгамыш, Кичи Сарыбулак, Көкөмерен, Карачөөлү кенчелери белгилүү. Алабуга-Чатыркөл көмүрлүү аймагы түндүгүнөн Нарын дарыясы, түндүк-батышынан Акшыйрак кырка тоосу, түштүк-батышынан Фергана тоо тизмеги, түштүк-чыгышынан Какшаал кырка тоосу менен чектешет. Ал бири-биринен алыс жайгашкан майда кен-кенчелерден (Аксай, Турук, Торугарт) турат. Алардын ичинен Турук кенчеси гана казып алынууда.

Угуп жана көрүп бергениңизге чоң рахмат