Шифр коюу эрежеси

№1 практикалык иш. Берилгендерди шифрлөө

Иштин максаты: тексттик маалыматтарды шифрлөөнүн жана дешифрлөөнүн (шифрин ачуунун) эң жөнөкөй жолдору менен таанышуу.

1-тапшырма

Цезардын шифри. Бул шифр төмөнкүдөй тексттик өзгөртүп түзүүнү (трансформацияны) ишке ашырат: берилген тексттин ар бир тамгасы алфавиттеги өзүнөн кийинки келген тамгага алмаштырылат жана ал айлануу боюнча жүргүзүлөт.

Цезардын шифрин пайдаланып, төмөнкү фразаларды шифрлегиле:

а) Жумуш убактысы – кызыктуу убакыт.

б) Туулган кун кут болсун!

в) Биринчи сентябрь.

2-тапшырма

Цезардын шифрин пайдаланып, төмөнкү фраларды декодировкалагыла:

а) Лмбттоьк шбт

б) Вёмпё тпмочё рфтуьой

3-тапшырма

Виженердин шифри. Бул өзгөрмөлүү жылдыруу чоңдугу бар Цезардын шифри. Жылдыруу чоңдугу ачкыч сөзү менен берилет. Мисалы, ВАЗА ачкыч сөзү баштапкы тексттеги тамгалардын жылышынын төмөнкү ырааттуулугун билдирет: 3 1 9 1 3 1 9 1 ж.б.

Ачкыч сөз катары ЗИМА сөзүн пайдаланып, төмөнкү сөздөрдү шифрлегиле: АЛГОРИТМИЗАЦИЯ, КОМПЬЮТЕР, ИНТЕРНЕТ.

4-тапшырма

ЁПЯЪЕБ сөзү Виженердин шифринин жардамында БАНК ачкыч сөзүн пайдалануу аркылуу алынган. Берилген сөздү калыбына келтиргиле.

5-тапшырма

Компьютериңердин клавиатурасындагы тамгалардын жайгашуусун ачкыч катары алып, билдирүүнү декодировкалагыла:

D ktce hjlbkfcm `kjxrf?

D ktce jyf hjckf?

6-тапшырма

Компьютериңердин клавиатурасындагы тамгалардын жайгашуусун ачкыч катары алып, билдирүүнү кодировкалагыла:

Ош – экинчи борбор.

7-тапшырма

Орун алмаштыруу шифри. Кодировкалоо бир эле эрежеге ылайык сөздөгү тамгаларды кайра алмаштыруу аркылуу ишке ашырылат.

Төмөнкү сөздөрдү калыбына келтиргиле жана алмаштыруу эрежесин аныктагыла:

НИМАРЕЛ, ЛЕТОФЕН, НИЛКЙЕА, НОМОТИР, РАКДНАША.

8-тапшырма

Жогоруда келтирилген орун алмаштыруу шифрин пайдаланып, төмөнкү сөздөрдү кодировкалагыла:

ГОРИЗОНТ, ТЕЛЕВИЗОР, МАГНИТОФОН.

9-тапшырма

Төмөндөгү сөздөрдүн шифрлөө жана шифрди ачуу (расшифровка) эрежелерин аныктагыла:

КЭРНОЦЛИТКЭЛУОНПИЕЖДАИФЯ

УКРОГРЕОШЛАЕКВИСЧТЕВМО

10-тапшырма

Өз алдыңарча шифрлөө ачкычын ойлоп тапкыла жана анын жардамы менен төмөнкү билдирүүнү кодировкалагыла:

Бит – бул информацияны ченөөнүн эң кичине бирдиги.

1-тиркеме

2