Сүйлөмдүн түрлөрү: Атама сүйлөм

Кыргыз

тили

8-класс

Мугалими: Мырзагелдиева Э.К.

Айдан-айга сугарып,

Өстүргүлө билимди.

Өсүп чыкса чоңоюп,

Түшүмдү берер кеңири

Сабактын темасы:

Атама

сүйлөм

Сабактын максаты:

• Атама сүйлөм деген эмне?
• Атама сүйлөм кандай жасалат?

Өткөн сабакта:

Жаксыз

сүйлөм

249-көнүгүү.

Жаксыз сүйлөмдөрдүн баяндоочторун таап, алардын түзүлүштөрүн, милдетин аткарган сөздөрдү жана сөз тизмектерин аныктагыла.

Жаңы тема:

Бештин айынын жыйырма бири.

Атама сүйлөм.

Кубулуштарды, окуяны, мезгилди, орун-мейкиндиктин аттарын атоо иретинде айтылган бир тутумдуу сүйлөмдөр атама сүйлөм деп аталат.

Мындай сүйлөм атооч жөндөмөсүндөгү сөздөн жана сөз айкашынан жасалат.

Мисалы: Түптүз талаа. Канча караган менен учкыйрына көз жетпейт. Түн. Ай жарык. Бак жактан музыканын үнү угулат.

Мында атама сүйлөмдөр: түптүз талаа (эмне?) – орун мейкиндик; түн (эмне) – жаратылыштын мезгили; ай жарык (кандай) – кубулуштун атын билдирди.

Атама сүйлөмдө аны менен байланышта айтылган сүйлөмдүн мааниси зор, анткени ал аркылуу атама сүйлөмдөгү ой андан ары улантылат, тереңдетилет. Мисалы: Согуш. Согуш дегениң – кан төгүү, жакырчылык, кайгы-муң.

Атама сүйлөм сүйлөм мүчөлөрүнө ажыратылбайт. Сүйлөмдүн бул түрү көркөм адабияттарда кеңири колдонулат.

Бышыктоо:

256-көнүгүү.

Сөздөргө аныктоочторду кошуп, атама сүйлөмдөрдү түзгүлө.

Кийинки

сабакта

көрүшкөнчө!