9 класс. Г1алг1ай мотт.
1.Текстах ц1и тилла.
2.Г1алаташ а тоаде, доагг1ача сецара хьаракаш а увттаде.
3. Малаг1а стиль я укх текста?
Сецца 1уйран ламаз.. из г1еттача хана, хьаст санна хье1а хин..а сигале мичара дера ца ховш т1адена.. дехк.. кхаьлар. Малх а анаюхе сийдаяьккхача бисар, хьа ца кхеташ. Иштта хул Шин - Арг1а юкъе: мих.. човхадаь довкъашкара меттахьа даьккха дохк, лихь мо, да а дайя чудуж укхаза. Т1аккха дехьарча а сехьарча а дукът1ара чухьежача, боамбе юкъе хьоарчаяь д1ахьула..ича санна хеталу Соаг1апче.
Хьа..к1аш чуэцаш латта ха яр из. Вешта юртхой дукха..бараш –м чуийца баьнна а бовла боахкаш а бар.
Вите Бер чу е Цокалой – Юрт иллача ювра цо ха..к1аж. Укх шера кхо тума а денна лаьтта ийцар Вите помещикагара. Даха.. шера йокъал от..арах лохбенна боахам к1езиг - дукха юха мета оттабе дагахьа.
Кхайт1ара балхаш наха.. т1ехьа ца вусаш ханнахьа деш 1аьдал дар цунна: цу шера гайр – кх из, говра бийна букъ тоабаларга хьежаш. Эггара ч1оаг1а эшшача хана д1айожа пайдан йоацаш д1аэттар из. Г1улакх сухалбе безаш дар. Лаьтта гурралца мара дехкадац, 1алаьмате чехка мукъадалийта, аьнна, хьа хьийнадар. Д1ах.. хургдар ховш дар: цхьа ши ди даьлча, жа и доахан и т1аахийца, чуда х1ама ца дуташ х1алакьерг..я хьажк1аш. Ши кхо ди даккхийтачам д1айожа лаьрх1ар цо говр, цо.. фуннаг1а хуле а.
Ворда т1а 1от1аб..г1а доа а бацар пайдана болаш. Наьха доарч мукъа – м даьннад, х1аьта а бехачул дикаг1а хет цунна, д1акхайда хьа а ийца, ший бар 1от1аб..г1аш. Хьунаг1а ваха керда доа бича бакъахьа ба е воккха..вола к1аьнк а ийца, г1аш ваха саьргаш а дена цхьа бахьан из тиша доа ч1оаг1бича бакъахьа ба ца ховш уйла еш латтар из. Цу хана коа чувоаг1ача ший тайпа..ча сагах Исма1ала.. б1аргкхийттар цун. Японцашцарча т1ем т1а чов а хинна цхьан ког.. астаг1а те1аш вар Исма1ал.
4.Цхьанкхийттача дешашта юкъера фразеологически корчам хьаязбе.
Дикача оамало лайх аьла ваьв, воча оамало аьлах лай ваьв; ша т1а бала къаьна етт;
хийла дикача даь коа во ж1али 1ийхад; гила борз 1ийа дингиз аре; шахьа ваха; ше хестабаь ди ц1аккха хьалхабаьннабац; шийх б1убенна; г1адж теха вира нахча; хургдола хьазилг б1енара 1ах; хила баха кхера санна, б1арга саьрг кийттача санна,болак санна бийда.
- Шоашкара фразеологически корчама пхи масал хьадоаладе.
- Пхи предложени оттае, фразеологически корчам юкъе а болаш.
5.Дешай ма1ан тахка: г1аь саг –
г1аьртал (я, я ) -
г1оарал (да) -
г1улдам (я, я) - бузина черная
г1аларт (да, да) –
ц1он (я, я) –
6.Укх лакхе доаладаьча дешашца яьржа предложенеш оттае, юкъе т1адерзар, юхедуллар, причастни а деепричастни корчамаш а долаш.
6. Вай республике масса район я? 1оязъе цар ц1ераш а, х1ара района чуйоаг1ача юртий ц1ераш а г1алг1ай метта.
Малаг1а хиш да вай вай республике?
7. Сочинени язъе: «Са хьамсара Даьхе»!
10 класс. Г1алг1ай мотт.
1.Текстах ц1и тилла.
2.Г1алаташ а тоаде, доагг1ача сецара хьаракаш а увттаде.
3. Малаг1а стиль я укх текста?
1ан лоаца.. дийнахьа д..лкъел т1ехьаг1а малх гаьнна д1алеста ха яр. Гурахьа борц аьрдача хьа..та берца, ч1ибалаш и гамаш и егаш, берца фийгаш 1оадеш боахкар Аламбик.. и Мисарх..и. Кхо йиъ коана хиллал борц а 1оабаь хила а мегар цар.
1уйранна м..ха 1имад яцар. Сецца ераш наькъа ара боалаш хинна кхоаленаш т1ера д1ааяьнна, сийрда малх хь..жар цу дийнахьа. Делкъа ха хулаш лаьг1о мух баьлар. Из баьлча денз цхьаццане арг1 арг1ага1а пхь..шашка дехкаш кул..гаш д1оаха - деш мара, болх хьа булацар. Кулга..йоал..оргаш хилча башха ка яргйолаш болх а бацар из.
Делкъ..л т1ехьаг1а мух ч1оаг1луш бар. Цкъарчоа кога хьакхингашка кхоачаш лакхал а долаш, ийдеш цу шаьра.. араг1олла лоа удаде баьлар из. Цул т1ехьаг1а михо г1оттадаь лоа гонга хьал кхоачаш лакхделар. Малх а сиха.. боралца. чубийрза лохлуш латтар.
Х1анз ма хулла сихаг1а ц1адоладелча бакъахьа да вай аьлар Аламбика, михо г1оттадаь т1ехь - т1ехьаг1а айлуш латтача лайга а хьежа, - ер лаьттара хьалъийдеш хьекха лоа 1от1аделхаш хьекхача дарцал шийлаг1а да, х1аьта ер мух дег1а.. чакхбувла болабеннаб сона. Кхы ха йоаергьяц вай! – аьнна, катехха шоаш 1оабаь борц ..и гамаш.. и т1ормечу йохка эттар из.
4.Цхьанкхийттача дешашта юкъера фразеологически корчам хьаязбе.
Хила баха кхера санна; вира ч1имаш биача санна; дикача оамало лайх аьла ваьв, воча оамало аьлах лай ваьв; ша т1а бала къаьна етт; д1анг дийнад;
хийла дикача даь коа во ж1али 1ийхад; гила борз 1ийа дингиз аре; шахьа ваха; ше хестабаь ди ц1аккха хьалхабаьннабац; шийх б1убенна; г1адж теха вира нахча; хургдола хьазилг б1енара 1ах; хила баха кхера сннаа.
- Шоашкара фразеологически корчама пхи масал хьадоаладе.
- Пхи предложени оттае, фразеологически корчам юкъе а болаш.
5.Дешай ма1ан тахка.
дерт (я, я) –
динкхал (я, я) -
довха (я, я) – улар(птица)
додакх (я, я) –
дохта (да) - деготь
цамца (да, да) – рыхлый,пышный
6.Укх лакхе доаладаьча дешашца яьржа предложенеш оттае, юкъе т1адерзар, юхедуллар, причастни а деепричастни корчамаш а долаш.
6.Вай республике масса район я ? 1оязъе цар ц1ераш а, х1ара района чуйоаг1ача юртий ц1ераш а г1алг1ай метта.
Малаг1а хиш да вай мехка? Цар а ц1и яккха.
7.Сочинени язъе: «Деза дош да Даьхе…»
11 класс. Г1алг1ай мотт.
1.Текстах ц1и тилла.
2.Г1алаташ а тоаде, доагг1ача сецара хьаракаш а увттаде.
3. Малаг1а стиль я укх текста?
Тирка – ч1оже дижа у..лаш 1уйраннара дохк дар. Фуртовга юхег1олла т1ех а ваьнна гуржашкахьа б..дача наькът1а ваьлар Турс. Лоама.. чуте1а Тирка аьтта оаг1орахьа г1олла бодар из никъ. Цхьайолча моттигашка Ермол – паччахьа салташа аьхкача г1олла водачоа хеталора лоам т1а боаг1а, укх сахьата х..алаквергва, аьнна, мотташ, кхычахьа никъ парг1атача баьле хьу..заш бодар миинга, ч1аштарга гаьнашта юкъег1олла. Д1аьхача – къ..ха отарашка кхаьчача Турс т1ехьакхийр Буро т1а йолхача вордашта. Цхьайолчарт1а дахча дар, вокхарт1а етта хь..ха коаст яр. Из тхов т1а ехкар городе. Кирпишка.. даь а, кирпишк т1а йилла а ц1енош дукха дацар цига. Из тайпа боахам бе могаргдацар отставке ваьннача салтечоа е г1алий т1а ваха в..нача лоамарочоа. Х1аьта уж..и т1ема гарнизоне бараш..и бар Буро т1а дукхаг1а бахараш.
Т1еххьарча ворда..а ше бийна устаг1 а бахьаш воаг1ар г1алг1а. Д1а мел болх, наькъахоша бегвоахар из. Тоъал бийлача, вахара.. дувца б..лабелар. Ший бала бийцар Турса. Лоамароша цун са т..дора, уж шоаш а бар лаьтта доацачаре...
Дохк айделар. Х1аьта бос байно болаш хьал баьлар малх. 1ан замах Тирка чу геттара к1езигденна ц1ена хий д..даш дар детталуш, к1ай чопаш а беш. Г1ог1 делле города чу а иккхе лакхача берд..х детталора из.
3.Цхьанкхийттача дешашта юкъера фразеологически корчам хьаязбе.
Хийла дикача даь коа во ж1али 1ийхад; сихало са диад, сабаро лоам баьккхаб; дикача оамало лайх аьла ваьв, воча оамало аьлах лай ваьв; ша т1а бала къаьна етт;
хийла дикача даь коа во ж1али 1ийхад; гила борз 1ийха дингиз аре; шахьа ваха; ше хестабаь ди ц1аккха хьалхабаьннабац; шийх б1убенна; г1адж теха вира нахча; хургдола хьазилг б1енара 1ах; хила баха кхера санна.
- Шоашкара фразеологически корчама ялх масал хьадоаладе.
- Пхи предложени оттае, фразеологически корчам юкъе а болаш.
5. Дешай ма1ан тахка.
силам (ба, да) –
сос (ба, да) - (глазурь,эмаль-ба,2.особый вид ржи-да)
сурх (я, я) - (сурхаш-корь)
чайполг (да, да) –(гриб-дождевик)
чахра (я, я) - свекла
6.Укх лакхе доаладаьча дешашца яьржа предложенеш оттае, юкъе т1адерзар, юхедуллар, причастни а деепричастни корчамаш а долаш.
7.Вай республике масса район я ? 1оязъе цар ц1ераш а, х1ара района чуйоаг1ача юртий ц1ераш а г1алг1ай метта.
Малаг1а хиш да вай мехка? Цар а ц1и яккха.
7. Cочинени язъе «Г1алг1айче, хьо еза сона…».
19 938
1 149 
