9 Informatika-I

Logiki amallar ýerine ýetirilende alynýan netijeler 1-nji tablisada görkezilen:

(2 5) and (2 3) – ýalan; (1 and (1 0) – çyn; (6 9) and (7 5) – ýalan; (3 2) or (3

(3 2) or (2 0) – çyn; (1 2) or (1 not (5 6) – çyn; not (6 5) – ýalan.

Düzme şertleriň ulanylyşyna seredeliň.

2-nji mysal. Girizilen bitin sanyň ikibelgili ýa-da ikibelgili däldigini kesgitleýän we ekrana degişli: «San ikibelgili» ýa-da «San ikibelgili däl» habary çykarýan programmany düzmeli:

Programma: Program ms2; Var a: integer;

begin

write(′Bitin san giriz: ′); readln(a);

if (a=10) and (a

then writeln (′San ikibelgili′) else writeln (′San ikibelgili däl′);

{Eger (a=10) we (a bolmasa ′San ikibelgili däl′ habar çykýar}

end.

Bellik:1. Else sözünden öň « ; » belgi goýmak bolmaýar. 2. Ýönekeý şertler ýaýlara alynýar, sebäbi logiki amallaryň deňeşdirme amallaryna görä artykmaçlygy bar. Ýaý ýok bolsa, ilki not, soňra and we iň soňunda or logiki amallary ýerine ýetirilýär.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Gönükmeler

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak: 1. Else sözünden öň haýsy belgini goýmak bolmaýar? 2. Nähili şertlere düzme şertler diýilýär? 3. Düzme şertlerde nähili logiki amallar peýdalanylýar?

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §1 sah.8-13

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: S.Babaniýazow

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary ___________U.Babajanow

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Düzme şertler we logiki amallar diýen temany soramak. Sorag-jogap alyşmak: 1. Else sözünden öň haýsy belgini goýmak bolmaýar? 2. Nähili şertlere düzme şertler diýilýär? 3. Düzme şertlerde nähili logiki amallar peýdalanylýar?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Şahalanma operatory barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

- iş stoluny sazlamagy;

- tekst redaktoryň niýetlenen işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Şahalanma operatory.

Şert buýrugyň doly we gysga görnüşleri. if ... then ... else ýazga şert buýrugyň doly görnüşi diýilýär. Programma iki şahanyň haýsy hem bolsa biri boýunça ýerine ýetirilýär. Şeýle algoritmiki gurluşa şahalanma diýilýär. Pascal programmalaşdyrma dilinde şert buýrugyň gysga görnüşi hem bar. Ol aşakdaky ýaly ýazylýar: if then ;

B uýruk diňe şert çyn bolanda ýerine ýetirilýär. Şert buýrugyň gysga görnüşiniň blok shemasy 1.3-nji suratda görkezilen:

Şert buýrugyň gysga görnüşiniň ulanylyşyna degişli mysala seredeliň.

1-nji mysal. Eger-de berlen bitin san jübüt bolsa, onda ony 2-ä bitinleýin bölmekde emele gelen paýy, bolmasa sanyň özüni çapa çykarýan programmany düzmeli.

Programma: Program ms1; Var a: integer; begin

write(‘Bitin san giriz:’); readln(a);

if a mod 2 = 0 then a:=a div 2;

writeln (a);

end.

Pascal programmalaşdyrma dilinde şert buýrugyň doly görnüşi aşakdaky ýaly ýazylýar: if then else ;

Şert çyn bolanda 1-nji, bolmasa 2-nji buýruk ýerine ýetirilýär.

Gönükmeler

2. Eger-de berlen iki bitin sanyň her biri noldan tapawutly bolsa, onda olaryň jeminiň modulyny, garşylykly ýagdaýda 0 bahany çapa çykarýan programma düzmeli.

Program gon2;

Var a,b: integer;

begin

write(‘a=’); readln(a);

write(‘b=’); readln(b);

if (a 0) and (b 0) then writeln (abs(a+b))

else writeln (‘0’);

end.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Şert buýrugyň nähili görnüşleri bar?

2. Nähili algoritmiki gurluşa şahalanma diýilýär?

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §2 sah.13-16

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Şahalanma operatory diýen temany soramak . Sorag-jogap alyşmak: 1. Şert buýrugyň nähili görnüşleri bar?2. Nähili algoritmiki gurluşa şahalanma diýilýär?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Düzme operator barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Düzme operator.

If buýrugynda şertiň çynlygyna ýa-da ýalanlygyna baglylykda birden köp, ýagny birnäçe hereketleri ýerine ýetirmek zerur bolsa, onda olary topara birikdirmeli. Şeýle toparyň buýruklary begin we end hyzmatçy sözleriniň aralarynda ýazylýar. Meselem:

if x 0 then begin x:=2 * x; writeln(x); end;

begin we end hyzmatçy sözleriň arasyndaky (x:=2*x; writeln(x)) buýruklar toparyna düzme buýruk, begin we end hyzmatçy sözlerine bolsa, açylýan we ýapylýan buýruk ýaýlary diýilýär. Düzme buýrugy umumy görnüşde aşakdaky ýaly ýazyp bolar:

begin

1-nji buýruk; 2-nji buýruk; …

end;

Düzme buýrugyň ulanylyşyna seredeliň.

1-nji mysal. Berlen, nola deň bolmadyk bitin sanyň položiteldigini ýa-da otrisateldigini kesgitleýän eger-de položitel bolsa, onda bu sany 2 esse kiçeldýän, garşylykly ýagdaýda kwadrata göterýän we netijäni çapa çykarýan programmany düzmeli:

Programma: Program ms1;

Var a: integer; b:real;

begin

write (‘Nola deň däl bitin sany giriz:’); readln (a);

if a 0 then

begin

b:=a / 2;

writeln(‘položitel. b= ‘, b);

end

else begin

b:=sqr(a);

writeln(‘otrisatel. b=’,b);

end; end.Bellik: Düzme buýruklaryň ýazgysynda buýruk ýaýlaryny goýmagyň düzgüni saklanmaly, her begin sözi end sözi bilen «ýapylmaly».

Gönükmeler1. Üç bitin san berlen.

a) olaryň içinden otrisatel dällerini çapa çykarmaly.

b) tapmaly: max (a + b + c, a∙b∙c) + 6, min (a² + c², b² + c²) – 2.

Program gon1;

Var a,b,c,max,min: integer;

begin

write (‘a=’); readln (a); write (‘b=’); readln (b); write (‘c=’); readln (c);

if (a0) then write(‘a=’,a); if (b0) then write(‘ b=’,b);

if (c0) then write(‘ c=’,c);

if (a + b + c) ( a*b*c) then max:= a + b + c else max:= a*b*c;

if (a*a + c*c) b*b+c*c) then min:= a*a + c*c else min:= b*b+c*c;

writeln(max+6); writeln(min– 2);

end.

5. Täze temany berkitmek:Sorag-jogap alyşmak: 1. Nähili buýruga düzme buýrugy diýilýär? 2. Buýruk ýaýlary diýip nämä düşünýärsiňiz? 3. Düzme buýruklaryň ýazgysynda buýruk ýaýlaryny goýmagyň nähili düzgüni saklanmaly?

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §3 sah.17-20

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Düzme operator diýen temany soramak. Sorag-jogap alyşmak: 1. Nähili buýruga düzme buýrugy diýilýär? 2. Buýruk ýaýlary diýip nämä düşünýärsiňiz? 3. Düzme buýruklaryň ýazgysynda buýruk ýaýlaryny goýmagyň nähili düzgüni saklanmaly?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. «Şahalanma” gurluşly algoritmi programmalaşdyrma dilinde ýazmak barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

-algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

«Şahalanma” gurluşly algoritmi programmalaşdyrma dilinde ýazmak.

Şahalanma-algoritmiki gurluş bolup, haýsy hem bolsa bir şaha boýunça programmany ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär. Düzüminde şahalanma saklaýan algoritmlere şahalanma gurluşly algoritmler diýilýär. Şahalanma algoritmleri düzmek bilen, emele gelen şertiň seljermesini we hereketiň dürli wariantlaryny saýlamagy talap edýän meseleleri çözmek bolýar. Mysal üçin, şahalanma gurluşly algoritmiň kömegi bilen iki, üç we ondan-da köp sanlaryň ulusyny tapmak bolýar.

1-nji mysal. Berlen dürli iki bitin sanlaryň ulusyny çapa çykarýan programma düzmeli:

Programma: Program ms1;

Var a, b: integer; begin

write (′1-nji bitin sany giriz: ′); readln (a);

write (′2-nji bitin sany giriz: ′); readln (b);

if a b then writeln(′Uly san= ′,a) else writeln(′Uly san= ′,b); end.

2-nji mysal. Tarapy a bolan kwadrata radiusy r bolan tegele-gi ýerleşdirip bolýandygyny ýa-da ýerleşdirip balmaýandygyny kesgitleýän programma düzmeli. Netijäni grafiki ekranda çapa çykarmaly:

Programma: Program ms3;

uses Graphabc;

Var a, a2, r: integer;

b egin

write (′Kwadratyň tarapyny giriz: ′); readln (a);

write (′Tegelegiň radiusyny giriz: ′); readln (r);

if a = 2*r then writeln(′Tegelegi kwadratda ýerleşdirip bolýar′)

else writeln(′Tegelegi kwadratda ýerlesdirip bolmaýar′);

setwindowsize (640, 480);

SetbrushStyle (bsСlear);

setPenColor (clRed);

Circle (320, 240, r);

setPenColor (clGreen);

a2:= a div 2;

rectangle (320-a2, 240-a2, 320+a2, 240+a2);

end.

Klawiaturadan 300 we 100 sanlary girizmeli. Programmanyň netijesi 1.8-nji suratda görkezilen:

5. Täze temany berkitmek:Sorag-jogap alyşmak: 1. Nähili algoritmlere şahalanma gurluşly algoritmler diýilýär ?2. Haýsy hyzmatçy sözleriň çepinde we sagynda nokatly otur belgisi goýulmaýar?

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §4 sah.20-22

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

«Şahalanma” gurluşly algoritmi programmalaşdyrma dilinde ýazmak diýen temany soramak. Sorag-jogap alyşmak: 1. Nähili algoritmlere şahalanma gurluşly algoritmler diýilýär ?

2. Haýsy hyzmatçy sözleriň çepinde we sagynda nokatly otur belgisi goýulmaýar?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Gaýtalanma operatory barada umumy düşünje bermek.

2. Kompýuterleriň apparat we programma üpjünçilikleri.

3. Algoritmleşdirmegiň we programmalaşdyrmagyň esaslary.

4. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

5. Kommunikasion tehnologiýalar.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- algoritmiki-logiki pikirlenmegi;

– amaly programma üpjünçiligi bilen işlemegi;

- informasion medeniýetliligi;

– internet saýtlarynda informasiýalar bilen işlemek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- kompýuterde işlenende syçan, klawiatura bilen işlemegi;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi;

- meseleler çözülende algoritm düzmegi;

- ýönekeý graflary gurmagy.

Gaýtalanma operatory.

Gaýtalanma esasy algoritmik gurluş bolup, häzirlikçe haýsydyr bir şert ýerine ýetýärkä, hereketleriň birnäçe sapar gaýtalanmagyny özünde saklaýar. Şol bir hereketleriň gaýtalanýan bölegine gaýtalanmanyň özeni diýilýär.

Gaýtalanma hereketleri ykjam görnüşde ýazmaga mümkinçilik berýär. Meselem, ilkinji on sany natural sanlaryň jemini hasaplamak üçin ýönekeý çözgüdi saýlap bolýar:

Jem:= 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10.

Pascal ABC programmalaşdyrma dilinde gaýtalanmanyň dürli görnüşleri bar, meselem:

parametrli gaýtalanma (for ... to, for ... downto);

şertli gaýtalanma (while).

Gaýtalanmanyň bu görnüşleriniň hersiniň öz aýratynlyklary bar.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Gaýtalanma diýip nämä düşünýärsiňiz?

2. Gaýtalanmanyň özeni näme?

3. Gaýtalanma hereketleri nähili görnüşde ýazmaga mümkinçilik berýär.

Gönükmeler

1. 10-dan 20-ä çenli bitin sanlaryň kwadratlaryny çapa çykarmagyň programmasyny ýazyň.

Program gon1;
Var i: integer;
begin
For i:=10 to 20 do
write (i*i, ‘ ’);
end.

2. 2-den 100-e çenli bitin sanlaryň jemini hasaplamagyň programmasyny ýazyň.

Program gon2;
Var i,S: integer;
begin

S:=0;
For i:=2 to 100 do

S:=S+i;
writeln (‘Jemi:’,S);
end.

3. 1-den n-e çenli bitin sanlaryň jemini hasaplamagyň programmasyny ýazyň.

Program gon3;
Var i,S,n: integer;
begin

write (‘n=’); readln (n);

S:=0;
For i:=1 to n do

S:=S+i;
writeln (‘Jemi:’,S);
end.

4. 1-den n-e çenli bitin sanlaryň köpeltmek hasylyny hasaplamagyň programmasyny ýazyň.

Program gon3;
Var i,p,n: integer;
begin

write (‘n=’); readln (n);

p:=1;
For i:=1 to n do

p:=p*i;
writeln (‘Kopeltmek hasyly:’,p);
end.

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §5 sah.23,24

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Gaýtalanma operatory diýen temany soramak. Sorag-jogap alyşmak: 1. Gaýtalanma diýip nämä düşünýärsiňiz? 2. Gaýtalanmanyň özeni näme? 3. Gaýtalanma hereketleri nähili görnüşde ýazmaga mümkinçilik berýär.

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Parametrli gaýtalanma operator.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- operasion sistemany we onuň işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Parametrli gaýtalanma operator.

Eger gaýtalanma sany belli bolsa, onda parametrli gaýtalanma buýrugyndan peýdalanmak amatly bolýar. Pascal ABC-de käbir hereketler yzygiderliginiň gaýtalanmasyny for buýrugy ýerine ýetirýär.

1-nji mysal. «Meniň Watanym – Eziz Türkmenistan!» ýazgyny 5 gezek gaýtalap çapa çykarýan programma düzmeli:

Programma: Program ms1;

Var i: integer;

begin

For i:=1 to 5 do

writeln (′Meniň Watanym – Eziz Türkmenistan!′);

end.

ms1 programmada i üýtgeýän gaýtalanmanyň parametri hasaplanýar. Gaýtalanmanyň parametri, gaýtalanmanyň özeniniň writeln (′Meniň Watanym – Eziz Türkmenistan!′) buýruklarynyň ýerine ýetirilişiniň hasaplaýjysy bolup durýar. For i:=1 to 5 do buýrugynda gaýtalanmanyň i parametriniň başlangyç 1 we tamamlanýan 5 san bahalary görkezilen. Gaýtalanmanyň özeniniň buýruklarynyň birinji gezek ýerine ýetirilmesinde gaýtalanmanyň parametri i = 1, ikinji gezekde i = 2, …, iň soňky gezek-de i = 5 bolýar. Her indiki gaýtalanmada i parametr onuň soňky almaly bahasy bilen deňeşdirilýär. Her indiki gaýtalanmada i parametriň bahasy 1 birlik artdyrylýar. Gaýtalanmanyň i parametri ahyrky bahadan geçen badyna gaýtalanma tamamlanýar we programmanyň ýerine ýetirilişi for-dan soňky buýruga geçirilýär.

Öň sereden natural sanlaryň jeminiň algoritmini programma görnüşde ýazalyň.

5. Täze temany berkitmek:Sorag-jogap alyşmak: 1. Haçan parametrli gaýtalanma buýrugyndan peýdalanmak amatly bolýar? 2. Gaýtalanmanyň parametri diýip nämä düşünýärsiňiz? 3. Parametrli buýrugy näçe görnüşde ýazyp bolýar?

Gönükmeler.1. «Bilimli nesil – kuwwatly Watan!» ýazgyny 7 gezek gaýtalap çapa çykarýan programma düzmeli.

Program gon1;

Var i: integer;

begin

For i:=1 to 7 do

writeln (′Bilimli nesil – kuwwatly Watan!’);

end.

2. Aşakdaky ýumuşlaryň blok-shemalaryny gurmaly we netijeleri çapa çykarýan programmany düzmeli:

a) ilkinji 5 sany jübüt natural sanlary, b) ilkinji n sany natural sanlary.

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §6 sah.24-30

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________