5 Informatika-I

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Sorag-jogap alyşmak:

1.Internet torunda nähili düzügünleri berjaý etmeli?

2. Paint redaktorynda surat çekmegiň düzügünlerini düşündiriň.

3. Siz grafiki redaktoryň haýsy gurallaryny bilýärsiňiz?

3.Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4.Täze temany düşündirmek:

Temany düşündir-megiň meýilnamasy:

1. Kompýuter–informasiýalary awtomatiki işläp taýýarlaýan gurluş diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

Kompýuter –informasiýalary awtomatiki işläp taýýarlaýan gurluş.

Adam gündelik durmuşynda dürli görnüşli maglumatlary ulanýar.Mysal üçin: gerekli maglumatlary nireden almaly, kompýuteriň bahasy näçe manat, ulagyň (transportyň) gatnawynyň tertibi nähili we ş.m.Adam alan maglumatlaryny täzeden işleýär we geljekde ulanmak üçin saklaýar.

Bizi gurşap alýan dünýä – bu maglumatlar dünýäsidir. maglumatlary adamlardan, hadysalardan we beýleki zatlardan almak mümkin.
Siz mugallymyňyzy diňläniňizde, kartany öwreneniňizde, muzeýlere we sergilere baranyňyzda maglumatlary alýarsyňyz.
Adam zerur bolan maglumatlary ýadynda saklamaga çalyşýar. Eger onuň ýadyna ynamy bolmasa, onda ol maglumatlary ýandepderçesine ýazyp alýar.
Adamlar alan maglumatlary barada ginişleýin pikirlenip, kesgitli netije çykarýarlar. Mundan başga-da, olar maglumatlary täzeden işleýärler. Sözlükden gerekli sözi tapmak, teksti daşary ýurt dilinden türkmen diline geçirmek, sudur kartasyny reňklemek, ene dilinden gönükme işlenende goýberilen harpy goýmak – bularyň hemmesi maglumaty täzeden işlemegiň mysallarydyr.
Adamyň özündäki maglumaty aňlatmak, geçirmek zerurlygy sözleýşiň, ýazuwyň, şekillendiriş we saz sungatynyň ýüze çykmagyna getiripdir. Adam mydama maglumaty almak, geçirmek, saklamak we täzeden işlemek bilen bagly bolan hereketleri ýerine ýetirýär. Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

- iş stoluny sazlamagy;

- tekst redaktoryň niýetlenen işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

5.Täze temany berkitmek:

1.Informatika nämäni öwrenýär?

2.Maglumat näme?

3.Kompýuter nirelerde ulanylýar?

4.Kompýuter programmalary näme üçin gerek?

5. Nusga boýunça öz mysallaryňyzy depderiňize ýazyň (1-nji tablisa).

1-nji tablisa

6. Öý işini tabşyrmak:

Depderiňize kompýuter barada maglumat ýazyň.

Geçilen temany okap gelmek.Sah.8-10.

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ______________________________________________

Bellik:__________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary ______________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Kompýuter –informasiýalary awtomatiki işläp taýýarlaýan gurluş diýen temany soramak.

Sorag -jogap alyşmak:

1.Kompýuter näme?

2.Informatika näme?

3.Informasiýany nähili ýatda saklap bolar?

4.Nähili gurallar informasiýany ýatda saklap biler?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4.Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Okuwçylara howpsuzlyk tehnikasy barada giňişleýin düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Howpsuzlyk tehnikasy.

Okuwçylar! Siz kompýuter otagynda gymmat bahaly, seresap hem-de aýawly ulanmagy talap edýän enjamlar (apparatlar) – kompýuterleriň we beýleki tehniki serişdeleriň oturdylandygyny, olaryň ýokary elektrik naprýaženiýesinde işleýändigini, enjamlary, simleri we monitory nädogry ulanmak elektrik togunyň agyr zaýaçylygyna, enjamlaryň ýanmagyna getirip biljekdigini ýatdan çykarmaň.

Kompýuter otagynda özüňi alyp barmagyň esasy düzgünleri:

● birikdiriji simleri ellemeli däl;
● tokly geçirijilere el degirmeli däl;
● ekrana we monitoryň, klawiaturanyň arka tarapyna el degirmeli däl;
● mugallymyň görkezmesi bolmasa, enjamlary birikdirmek ýa-da
öçürmek bolmaýar;
● monitoryň we klawiaturanyň üstünde zat goýmaly däl;
● kompýuterde öl eşikli ýa-da öl elleriň bilen işlemeli däl;
● ýanyk yslary çykanda haýal etmän işi togtatmaly, bu barada mugallyma habar bermeli we enjamlary öçürmeli.
Işe başlamazdan öň ýerine ýetirmeli işler:
● iş ýerinde näsazlyklaryň ýokdugyna göz ýetirmeli;
● nazaryň ekranyň merkezine ugrukdyrylmaly, klawiaturadan
peýdalananyňda, monitoryň ekranyna seredeniňde egilmeli däl;
● kompýuterde işlän wagtyňda, stoluň üstünde depderiňi we okuw kitabyňy päsgel bermez ýaly ýerleşdirmeli;
● mugallymy ünsli diňlemeli.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

- operasion sistemany we onuň işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

5.Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1.Şular: telegepleşige seretmek; küşt oýnamak; matematikadan ýatdan mysal çözmek; goşgy ýat tutmak; kompýuterde oýun oýnamak informasiýalar bilen işlemek bolarmy?

2.Diwary reňklemek informasiýa bilen işlemeklige mysal bolup bilermi?

3.Informasiýa bilen işlemeklige mysal bolup bilmeýän hereketlere mysallar getiriň.

4.Öýüni abatlaýana (remont edýäne) nähili informasiýalar gerek?

5.Informasiýany ýitirmek mümkinmi?

6. Öý işini tabşyrmak:

Temany okap gürrüň bermek.Sah.10,11.

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: S.Babaniýazow

Bellik:__________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary _________U.Babajanow

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Howpsuzlyk tehnikasy diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak:

1. Kompýuter otagynda nähili enjamlar bar?
2. Kompýuterde işe başlamazdan öň haýsy işleri ýerine ýetirmeli?
3. Kompýuterde işlenende haýsy düzgünleri berjaý etmeli?
4. Kompýuter otagynda näme etmek gadagan?
5. Kompýuterde işi tamamlanyňdan soňra näme etmeli?

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak we gönükmeleri çözmek arkaly sapagy berkitmek:

Temany düşündir-megiň meýilnamasy:

1. Okuwçylara howpsuzlyk tehnikasy barada giňişleýin düşünje bermek.

2. Kompýuterleriň apparat we programma üpjünçilikleri.

3. Algoritmleşdirmegiň we programmalaşdyrmagyň esaslary.

4. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

5. Kommunikasion tehnologiýalar

2.Syçanyň kömegi bilen obýekt ýa-da olaryň topary nähili saýlanýar?

Obýekti täze ýere nädip göçürmeli?

Tehniki howpsuzlygyň düzgünlerini soramak.

Howpsuzlyk tehnikasy.

Kompýuter otagynda özüňi alyp barmagyň esasy düzgünleri:
● birikdiriji simleri ellemeli däl;
● tokly geçirijilere el degirmeli däl;
● ekrana we monitoryň, klawiaturanyň arka tarapyna el degirmeli däl;
● mugallymyň görkezmesi bolmasa, enjamlary birikdirmek ýa-da öçürmek bolmaýar;
● monitoryň we klawiaturanyň üstünde zat goýmaly däl;
● kompýuterde öl eşikli ýa-da öl elleriň bilen işlemeli däl;
● ýanyk yslary çykanda haýal etmän işi togtatmaly, bu barada mugallyma habar bermeli we enjamlary öçürmeli.
Işe başlamazdan öň ýerine ýetirmeli işler:
● iş ýerinde näsazlyklaryň ýokdugyna göz ýetirmeli;
● nazaryň ekranyň merkezine ugrukdyrylmaly, klawiaturadan
peýdalananyňda, monitoryň ekranyna seredeniňde egilmeli däl;
● kompýuterde işlän wagtyňda, stoluň üstünde depderiňi we okuw kitabyňy päsgel bermez ýaly ýerleşdirmeli;
● mugallymy ünsli diňlemeli.

Iş wagtynda berjaý etmeli düzgünler:

● adaty bolmadyk ses eşidilende ýa-da enjamyň özbaşdak öçen ýag-daýynda işi togtadyp, bu barada mugallymy habarly etmeli;

● klawiaturanyň klawişlerine güýçli urmaly däl (birsydyrgyn basmaly);

● klawiatura toga çatylmadyk bolsa onuň klawişlerine basmaly däl;

● klawiaturada işläniňde elleriň arassa bolmaly;

● enjamlaryň näsazlygyny özbaşdak düzetjek bolmaly däl;

● kompýuter otagyna sapak wagty adam girende ýeriňden turmaly däl;

● işiňi tamamlanyňdan soňra ähli programmalary ýapmaly. Okuwçylar betbagtçylykly ýagdaýlaryň ýüze çykmazlygy üçin, bu düzgünleri hökmany suratda oňat bilmeli we sowatly ýerine ýetirmeli. Şeýle hem bilimleri, başarnyklary we endikleri gowy ele almak, döwlet emlägini – kompýuter tehnikalaryny, abzallary aýawly saklamak üçin mugallymyň hemme görkezmelerini berjaý etmeli.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- algoritmiki-logiki pikirlenmegi;

– amaly programma üpjünçiligi bilen işlemegi;

- informasion medeniýetliligi;

– internet saýtlarynda informasiýalar bilen işlemek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- kompýuterde işlenende syçan, klawiatura bilen işlemegi;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi;

- meseleler çözülende algoritm düzmegi;

- ýönekeý graflary gurmagy.

Sorag-jogap alyşmak:

1.Kompýuteriň haýsy düzüm böleklerini bilýärsiňiz we olar haýsy işleri ýerine ýetirýärler?

4. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen temany okap gelmek.Sah.10,11.

5. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: S.Babaniýazow

Bellik:__________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary _________U.Babajanow

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Kompýuterde işe başlamazdan öň haýsy işleri ýerine ýetirmeli?
2. Kompýuterde işlenende haýsy düzgünleri berjaý etmeli?
3. Kompýuter otagynda näme etmek gadagan?
4. Kompýuterde işi tamamlanyňdan soňra näme etmeli?

3.Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4.Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Okuwçylara operasion sistema barada giňişleýin düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

- operasion sistemany we onuň işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Operasion sistema barada düşünje.

Kompýuteriň informasiýalar bilen işläp bilmegi üçin ýörüte programmalaryň toplumlary oturdylýar. Şeýle programmalar toplumynyň biri hem Windows (iňlisçeden terjime edilende penjire diýmegi aňladýar) operasion sisitemasydyr.

Durmuşda operasiýa diýilip atlandyrylýan işiň dürli görnüşleri bardyr.

Mesele çözmegi; surat çekmegi; kitap okamagy, tekstde ýalňyş düzetmegi; maşk etmegi we ş. m. operasiýa diýip atlandyrmak bolar. Şonuň ýaly-da kompýuteri dolandyýan sistema hem operasion sistema diýilip atlandyrylýar.Operasion sistema kompýuteriň işini dolandyrýan, ulanyjy bilen gepleşigi alyp barýan programmalaryň toplumydyr.Operasion sistema kompýuteriň her bir gurluşyna näme etmelidigini we nähili yzygiderlikde ýerine ýetirmelidigini salgy berýär. Bulardan başga-da ulanyjy üçin peýdaly bolan birnäçe ýumuşlary ýerine ýetirýär. Ol esasy programmalaryň biridir.

Goşmaça düşünjeler:
1. Dolandyryş paneli bilen tanyşlyk.
Dolandyryş paneli – bu ýörite papka bolup, ol kompýuteri sazlamak,oňa täze enjamlary birikdirmek, programmalary oturtmak üçin köpsanly serişdeleriň toplumyndan durýar.
Dolandyryş panelini (Панель управления) baş menýudan Пуск ýa-da iş stolunda Kompýuter belgijiginden peýdalanyp açmak bolýar.

Dolandyryş paneli (Панели управления) papkasynyň käbir düzüjileriniň teswirlemesi.

5.Täze temany berkitmek: Sorag-jogap alyşmak:1. Operasion sistema näme?2. Operasion sistemalaryň haýsy görnüşleri bar?3.Klawiaturada işlemek üçin eliň barmaklarynynyň basmaly klawişleri nähili kesgitlenýär?

6. Öý işini tabşyrmak: Geçilen temany okap gelmek.Sah.13-16.Soraglara jogap ýazyp gelmeklerini tabşyrmak. Amaly ýumuşy ýerine ýetirmek.Papkalar we faýllar bilen işlemek (döretmek, adyny üýtgetmek).

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ______________________________________________

Bellik:__________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary ______________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öýe berlen ýazuw işleriň ýerine ýetirilişini barlamak:

Operasion sistema barada düşünje diýen temany soramak.Öýe tabşyrylan öý işlerini barlamak.

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak arkaly barlamak:

Sorag-jogap alyşmak:

1.Informasiýa näme?2.Informatika näme?3.Opersion sistema diýip nämä aýdylýar?

4.Kompýuter otagynda özüňi nähili alyp barmaly?

4.Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

5.Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Okuwçylara windowsyň penjireleriniň görnüşleri diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuterde işlenende syçan, klawiatura bilen işlemek endiklerini we başarnyklaryny kemala getirmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

- operasion sistemany we onuň işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Windowsyň penjireleriniň görnüşleri.

Durmuşda mesele çözmegi, surat çekmegi, kitap okamagy, tekstdäki ýalňyşy düzetmegi, maşk etmegi we ş. m. operasiýa diýip atlandyrmak bolar. Görşümiz ýaly, bu düşünje iş, hereket, amal ýaly dürli manylara eýedir. Kompýuteri dolandyrýan ulgam operasion ulgam diýlip atlandyrylýar. Bu ýerde ulgam özara baglanyşykly böleklerden düzülen bütewüligi aňladýar. Ulgamy düzýän böleklere onuň düzüjileri diýilýär. Kompýuteriň maglumatlar bilen işläp bilmegi üçin ýörite programmalaryň toplumlary oturdylýar. Şeýle programmalar toplumynyň biri hem Windows (bu söz iňlisçeden terjime edilende,
Penjire diýmegi aňladýar) operasion ulgamydyr. Kompýuter işe goýberilende, kompýuteriň ekranynda Windows operasion ulgamynyň iş stoly ýüze çykýar.
Operasion ulgam kompýuteriň işini dolandyrýan, ulanyjy bilen gepleşigi alyp barýan programmalardan durýar.Kompýuterler üçin operasion ulgamlaryň birnäçe görnüşleri bardyr.

6.Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:1.Programmanyň penjiresi näme?2Penjiräniň nähili görnüşleri bar?

3.Penjire nähili açylýar we ýapylýar?

7. Öý işini tabşyrmak: Surat boýunça depderiňize klawiaturadaky türkmen elipbiýindäki harplara degişli çep we sag eliňiziň barmaklarynyň tertip belgilerini ýazmaly.

Geçilen temany okap gelmek.Sah..13-16.

8. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ______________________________________________

Bellik:__________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary ______________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Windowsyň penjireleriniň görnüşleri diýen temany soramak.Sorag-jogap alyşmak:

1.Windows bu näme näme?2.Informatika näme?3.Opersion sistema diýip nämä aýdylýar?

4.Windows penjireleriniň näçe görnüşleri bar?

3.Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4.Täze temany düşündirmek:

Temany düşündir-megiň meýilnamasy:

1. Iş stoluny sazlamak diýen tema barada düşünje bermek.

2. Kompýuterleriň apparat we programma üpjünçilikleri.

3. Algoritmleşdirmegiň we programmalaşdyrmagyň esaslary.

4. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

5. Informasiýa we informasiýa prosesleri.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- algoritmiki-logiki pikirlenmegi;

– amaly programma üpjünçiligi bilen işlemegi;

- informasion medeniýetliligi;

– internet saýtlarynda informasiýalar bilen işlemek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- kompýuterde işlenende syçan, klawiatura bilen işlemegi;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi;

- meseleler çözülende algoritm düzmegi;

- ýönekeý graflary gurmagy.

Iş stoluny sazlamak.

Iş stoly – bu esasy iş ekrany bolup munda papkalar, ýarlyklar we meseleler paneli ýerleşýär.

Meseleler paneli – iş stolunyň aşaky bölegindäki zolakdyr. Onda sagat, sene ýaly görkezijiler ýerleşdirilendir.Ýarlyk – bu aşaky çep burçunda kiçijik ugurgörkezgiji bolan suratjyk. Olar obýektlere çalt barmagy üpjün edýärler. Kompýter belgijigi kompýuteriň dürli gurluşlaryny elýeterli edýär.Ýok edilýän papkalar, faýllar ilki Sebede (Korzina) ýerleşdirilýär, gerek bolan ýagdaýynda olary dikeltmek ýagny öňki ýerlerine dolamak bolýar. Документы belgijigiň kömegi bilen öz döreden dokumentleriňizi çalt tapmak bolýar.Eger kompýuteriňiz beýleki kompýuterler bilen baglanyşan bolsa, onda iş stolunda Сетевое окружение belgijik bolar.Iş stoluny sazlamakda Windowsyň giň mümkinçilikleri bardyr. Temalar iş stolunyň umumy görnüşini, düşegini (fonuny), sesli alnyp barylyşy, belgileriň görnüşini, penjireleri we syçanyň görkezijilerini kesgitleýär. Eger kompýuterden birnäçe adam peýdalanýan bolsa, onda olaryň her biri sistema özüniň hasabat ýazgysy bilen girip, iş stoly üçin temalary saýlap biler.

Mysal üçin, Windowsyň reňk shemasyny üýtgedip ýa-da syçanyň gulagyna iki gezek däl-de bir gezek basylanda faýllary açar ýaly syçany sazlap bolar.

Iş stoluny sazlamakda Windows-yň giň mümkinçilikleri bardyr.
Mysal. Iş stolundaky belgijikleri aşakdaky buýruklaryň yzygiderliginden peýdalanyp, üýtgetmek bolar. 1. Iş stolunda syçanyň sag gulagyna basanymyzda açylýan gapdal menýudan Персонализация buýrugyny saýlamaly.

5.Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:1.Kompýuteriň iş stoly näme? 2.Iş stolunyň haýsy esasy elementleri bar?3. Meseleler panelinde nämeler ýerleşýär?

6. Öý işini tabşyrmak: Geçilen temany okap gelmek.Sah.17-19.

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ______________________________________________

Bellik:__________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary ______________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Iş stoluny sazlamak diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak:

1.Kompýuteriň iş stoly näme?

2.Iş stolunyň haýsy esasy elementleri bar?

3. Meseleler panelinde nämeler ýerleşýär?

3.Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4.Täze temany düşündirmek:

Temany düşündir-megiň meýilnamasy:

1. Okuwçylara iş stoluny sazlamak diýen tema barada giňişleýin düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

- iş stoluny sazlamagy;

- tekst redaktoryň niýetlenen işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Iş stoluny sazlamak.

Informasiýalar ýagny, programmalarwe maglumatlar kompýuteriň gaty diskinde faýllar görnüşinde saklanýarlar. Şeýle hem her bir faýlda aýratyn maglumatlar saklanýar. Faýllarda edil siziň depderlerinizdäki ýaly dürli informasiýalar saklanyp biler.Siz her bir ulanýan depderiňiziň daşky sahypasyna özüňiz we degişli ders barada maglumatlary ýazýarsynyz, depderiňiziň içinde bolsa şu ders baradaky informasiýalar saklanýar.

Kompýuteriň disklerinde faýllaryň köplügi yerleşýär we her bir faýlyň we onuň ýerleşýän papkasynyň ady bardyr.

Faýlyň ady özünde 255 simwoly saklap biler. Faýlyň ady gysga we düşnükli bolmalydyr. Sebäbi kompýuter faýla onuň ady boýunça ýüzlenýär.

Faýlyň ady iki bölekden: faýlyň adyndan we onuň giňeltmesinden durýar. Faýlyň giňeltmesi üç simwol ýa-da ondan hem az bolup biler we ol faýlyň görnüşi barada habar berýär. Mysal: .txt – tekst faýly, .exe– ýerine ýetirilýän programma faýly. Faýlyň adynda: * ,/,:, ,?, \, | simwollardan başga islendik harp, sifr, belgi we simwol bolup biler.Biz faýllaryň papkalarda ýerleşýändigini bilýäris.

Papka - Diskde faýllary saklamak üçin ýörite ýer.Her bir papkanyň öz hususy ady bardyr.Papka öziçinde beýleki papkalary hem saklap biler.

5.Täze temany berkitmek:

Iş stolunyň açyk ýerinde syçanyň sag gulagyna basyň we Персонализация buýrugyny saýlaň.
1) iş stolunyň düşegini (fonuny) üýtgediň:
● syçanyň çep gulagyndan peýdalanyp, Фон sanawy açyň;
● iş stolunyň suratlarynyň sanawyna serediň;
● syçanyň çep gulagyndan peýdalanyp, gerekli suraty (Выберите фото) saýlaň;
● iş stolunda suratyň ýerleşişini Выберите положение düwmejikden peýdalanyp saýlaň.

Eger siz surat bütinleýin ekrany tutar ýaly ýerleşdirjek bolsaňyz, onda
buýruklaryň açylan sanawyndan Растянуть buýrugy, eger suraty ekranyň merkezinde ýerleşdirjek bolsaňyz, onda По центру buýrugy saýlaň. Saýlanan mozaikaly suraty
bütin ekran boýunça köpeltmek üçin Замостить buýrugy saýlamak bolar.

Sorag-jogap alyşmak:

1. Faýl näme?

2. Kompýuterde faýllar nirede ýerleşýärler?

3. Faýlyň ady näçe bölekden ybarat?

6. Öý işini tabşyrmak: Geçilen temany okap gelmek.17-19.

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ______________________________________________

Bellik:__________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary ______________________