1 Блок. ДӨШ дайындау (теориялық) және тауарлық талдау жүргізу. Дұрыс жауап үшін жоғарғы балл - 35%
Меңдуана, Қосүйлі қалақай, Раушангүл (итмурын), Жалбызтікен, Үлкен бақажапырақ, Жалбыз, Үлкен сүйелшөп, Кәдімгі аюқұлақ, Эукалипт, Сынғақ итшомырт, Шалфей, Жүрек сасықшөбі, Кәдімгі емен, Қара-қошқыл оймақгүл, Меруетгул, Қандауыр термопсис, итбүлдірген, сенна, Долана,Зығыр
1)Шикізат бөлігін көрсетіңіз
2)Химиялық құрамы
3)Дайындау ерекшеліктері
4)Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
5)Дәрілік түрлері, препараттары
Меңдуана
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: жапырақтары
Химиялық құрамы: алколоидтар гиосциамин және скополамин бар.Олардың мөлшері 0,25% кем емес, ал Индия сасық меңдуанасының жемістері мен тұқымдарында 0,2-0,5% болуы керек. Кәдімгі сасық меңдуана жапырақтарының құрамында алколоидтар 0,25% артық болған кезде жапырақтарын препаратта дайындау үшін сәйкес аз мөлшері жіберіледі.
Дайындау ерекшеліктері. Меңдуана жапырақтары гүлдену кезеңінен бастап жеміс берудің соңына дейін, құрғақ, ашық ауа-райында жиналады. Жапырақтары жапырақшасыз қолмен жиналады. Шикізатты жинау кезінде сақтық шараларын сақтау қажет: қолыңызды көзге, ерінге, мұрынға тигізбеңіз. Жұмыстан кейін қолыңызды мұқият жуыңыз.
Дәрілік түрлері,препараттары: Жапырақтары демікпеге қарсы жинаудың бөлігі болып табылады.
Меңдуана майы, сыртқы қолдануға арналған май (май сығындысы). Тітіркендіргіш, ауырсынуды басатын құрал.
Меңдуана майы аралас линименттердің құрамына кіреді ("Салинимент"," Капсин", метилсалицилат линименті күрделі және т.б.).
1 Талдауға ДӨШ өндіретін «Қосүйлі қалақай» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: жапырақтары
Химиялық құрамы: аскорбин қышқылы, С,К витамині, органикалық қышқылдар, уртицин гликозиді, ақуызды және иілік заттар, камедь, флаваноидтар, майлар, темір тұздары бар.
Дайындау ерекшеліктері: жапыақтарын гүлдену кезеңінде жазда жинайды. Бірінші шөбі орып алады, сосын солған соң жапырақтарын қиып алып тастайды. Жаңадан жиналған шөптер қолды күйдіреді, сондықтан қолғаппен жұмыс жасау керек.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері, препараттары: тұнба, тұндырма, қайнатпа, сұйық экстракт, витаминді және асқазан-ішек жинақтары, брикеттер. «уртифиллин» препараты, «аллахол» препараты.
Раушангүл (итмұрын)
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: жемістері
Химиялық құрамы: Итмұрын жемістерінде:аскорбин қышқылы
(жемістердегі аскорбин қышқылының орташа мөлшері 1200-1500 мг% құрайды (төмен витаминді түрлерде 0,2-1%, жоғары витаминді
түрлерде – 4-5% дейін).), каротиноидтар,в, Р, К дәрумендері.
Тұқымдарда қышқылдардан тұратын каротиноидтар мен Е дәруменіне бай майлар бар:
линол,олеин, палмитин,миристин,стеарин.
Дайындау ерекшеліктері: Жемістерін (гипантияларын)жартылай және толық пісіп жетілу кезеңінде, күзде, суық түскенге дейін жинайды. Кішкене үсіген жемістері дәрумендерін жоғалтады және жинау кезіңде жеңіл бұзылады. Жемістерін тығыз немесе брезентті матадан тігілген қолғап киіп жинаған дұрыс. Балғын шикізатты қарайды және қосындылардан тазартады. Тазартылған жемістерді алу үшін жеміс жаңғақшаларды және талшықтарды бөліп алады. Жеміс жаңғақшалар майлы шикізат болып табылады.
Дәрілік түрлері,препараттары:Жемістері,полидәруменді жиынтықтар,
сироп,қайнатпа, «Холосас» (дәруменділігі төмен жемістер) препараты үшін итмұрын экстрактысы, құрғақ экстрактысы, құрғақ экстрактысының
түйіршіктері. Жеміс жаңғақшаларынан итмұрын майын алады,жұмсағынан май тәріздес препараттар (бета-каротин) «Каротолин», «Каротонил», дәруменді шайлар алынады.
Жалбызтікен
Шикізат бөлігін көрсетіңіз:тамырлары, шөбі
Химиялық құрамы: Жалбызтікеннің құрғақ тамырларында 35% дейін кілегейлі заттар бар, олардың негізгі ингредиенттері болып гидролиз кезінде пентозаны,галактозаны және декстрозды беретін полисахаридтер-пентозандар және гексозандар табылады. Тамырларда сонымен бірге 37% дейін крахмал,2%1-аспарагин,8% қанттар,11-16 % пектин,1,7% майлар,бетаин, каротин, фитостериндер, минералды заттар, уронды қышқылдар, минералды тұздар бар. Шөптеріт полисахаридтерге бай.
Дайындау ерекшеліктері: Шикізатты жеміс беру кезеңінде (қыркүйек-қазан)немесе вегетация басталғанға дейін (наурыз-мамыр) жинайды. Тамырларын қазып алады, топырақтан тазартады, сабақтарын және ағаштанған бөліктерін кеседі,тез арада суық суда жуады. Кепкен тамырлардан тозды алып тастайды, бөліктерге бөледі және көлденеңінен кеседі.
Дәрілік түрлер,препараттар: Жалбызтікеннің тамыры, суық суда сулы тұнба түріндегі кілегей, құрғақ экстрактысы, сироп, кеуде жиынтықтары. Шөптен «Мукалтин» таблеткасындағы экстрактысы алынады.
Жалбыз
Шикізат бөлігін көрсетіңіз:жапырақтары
Химиялық құрамы: Жапырақтарда табылған:флавоноидтар,урсол және олеанол қышқылдары,каротиноидтар,таниндер (6-12 %),микроэлементтер.
Жалбыз жапырақтарында 3 % дейін эфир майы бар,гүлшоғыры-4-6 %,
сабақтар - 0,3% дейін.
Дайындау ерекшеліктері:Жалбыз жапырақтары өсімдіктердің жартысына жуығы гүлдеген кезде жиналады (шілде-тамыз). Жер үсті бөлігі шабылады, орамдарда кептіріледі және көлеңкеде ашық ауада кептіріледі. Кептірілген шөпті бастырады, бөледі және сабақтарын тастайды.
Май алу үшін шикізат жаппай гүлдену кезеңінде, күннің бірінші жартысында, майдың көп жиналуы кезінде жиналады.
Дәрілік түрлер,препараттар: Жалбыз жапырақтары, ұсақталған шикізат. Антиспазмодикалық, холеретикалық.Жалбыз майы көптеген аралас дәрілік заттардың құрамына кіреді (Валокордин, Корвалол, Ингалипт, Олиметин, Уролесан, Пиносол, Фитолизин, Холагог және т.б.).Ментол көптеген аралас дәрілік заттардың құрамына кіреді ("Ментоклар"," Бороментол"," Пектусин"," Меновазин"," Валидол"," Валокормид"," Алором"," Каметон"," Эфкамон " және т.б.).
Талдауға ДӨШ өндіретін «Үлкен бақажапырақ» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: жапырақтары
Химиялық құрамы: шырыш, каротин, аскорбин қышқылы, к витамині, аукубин гликозиді, лимооная кислота, флаваноидтар, маннит, сорбит, иілік заттар.
Дайындау ерекшеліктері: жазда гулдену кезінде жапырақтарын пышақпен не орақпен кесіа алады. Свежий шикізат қоспаларданғ бөгде өсімдіктерден, бұзылған лас жапырақтардан тазартылады.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері, препараттары: бақажапырақтың жапырағы, сулы тұнбасы, балғын шөптерден алынған шырыны, препарат «плантаглюцид».
Талдауға ДӨШ өндіретін «Үлкен сүйелшөп» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: шөбі
Химиялық құрамы: алколоидтар – хелидонин,хелеритрин, берберин, коптизин, протопин, аллокритопин, хелидонин. Аскорбин қышқылы, флаваноидтар, каротиноидтар, органикалық қышқылдар.
Дайындау ерекшеліктері: шөбін өсімдіктің гүлдену фазасында жемістері піспеген кезде секатор не орақ көмегімен жинайды.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Дәрілік түрлері, препараттары: сүйелшөп шөбі, тұнбасы мен жас сөлі.
Талдауға ДӨШ өндіретін «Кәдімгі аюқұлақ» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: жапырақтары мен өркендері
Химиялық құрамы: алкалоид – хелидонин, гликозид арбутин, метиларббутин, бос гидрохинон, иілік заттар, эфирмайы, аскорбин қышқылы, фенолдар, кумарин мен катехиндер.
Дайындау ерекшеліктері: жапырақтары 2 мерзімде жиналады: біріншісі көктемде гүлдеу алдында немесе гүлдей бастағанда(апрельдіңсоңынан майсымның ортасына дейңн), екіншісі күзде жемістері пісіп, төгілгенге дейін(августтың соңынан октябрдің ортасына дейін). Өркендері арнайы пышақпен кесіледі. Кесілген бұтақтар жиналып, құм мен мүктен тазартылады, кептіруге жіберіледі. 20-30см бөліктерге кесіледі.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері, препараттары: жапырағы, қайнатпасы, тұнбасы, брикеты. В состав мочегонных сборов входят листья толокнянки, цветки василька, корень солодки. Иногда вместо василька берут плоды можжевельника.
Эукалипт
Шикізат бөлігін көрсетіңіз:жапырақтары
Химиялық құрамы: Эвкалипт жапырақтарында: эфир майы, флавоноидтар,
таниндер, фенолоальдегидтер (эвглобаль).
Майдың мөлшері әр түрлі түрлерде 0,26-дан 4,5% - ға дейін өзгереді. Майдың негізгі компоненті-цинеол (кем дегенде 60 %).
Цинеолдан басқа: пинен, миртенол, пенокартон табылды,
глобулин, сондай-ақ алифатты альдегидтер — изовалериан, Нейлон, каприл.
Дауындау ерекшеліктері: Осы вегетациялық маусымда пайда болған жапырақтарды қараша айына дейін жинауға болады, эфир майындағы цинеолдың мөлшері кем дегенде 60% болады, ал қыстағыларды жылдың кез келген уақытында жинауға болады, бірақ ең жақсы шикізат күзгі жинау кезінде алынады. Эвкалипт ағашының әр түрінің жапырақтары бөлек жиналады.
Дәрілік түрлер,препараттар: Эвкалипт жапырақтары, ұсақталған шикізат. Антисептикалық.
Алымдар құрамында (№2 ингаляцияға арналған алым; "Элекасол"микробқа қарсы, қабынуға қарсы алым).Эвкалипт тұнбалары мен майы кешенді дәрілік заттардың құрамына кіреді ("Эвкатол", "Ингалипт", "Ингакамф", "Пектусин", "Эфкамон" және т.б.).
Талдауға ДӨШ өндіретін «Сынғақ итшомырт» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз
Қабығы-cortex
Химиялық құрамы
Өсімдік қабығында 2,57-5,7 пайыз антрахинондар, оның ішінде франгулозид, франгулин, А,В, эмодин, хризофанол,алоромодин, рейн бар. Көмірсулар, пектин, қант, крахмал, органикалық қышқылдар, минералды қоспалар, эфир майы, сапониндер, алкалоидтар, С витамині, кумариндер, илік заттар, камфоралық ароматтық қышқылдар, нефтохинондар бар.
Дайындау ерекшеліктері
Ерте көктемде қабығынан 30-50 см көлденең сопақша тәрізді кесінді жасап, осы көлденең кесінділердіұзын кесінді арқылы бір-бірімен қосып, ағашынан ажыратып алады. Құрғақ кездері оның ашық ауада н/е жақсы желдетілетін бөлмеде кептіреді. Ылғалды күндері кептіргішке салып кептіреді.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері, препараттары
Құрғақ экстракт, тұнбаа, қайнатпа.
Шалфей
Шикізат бөлігін көрсетіңіз:жапырақтары
Химиялық құрамы: Жапырақтарда эфир майы (0,5-2,5%) бар, оның құрамына:цинеол (15 %),пинен,туйон,еріткіш кіреді,
борнеол, камфора және басқа терпеноидтар.
Сонымен қатар, жапырақтарда флавоноидтар бар,таниндер, тритерпен қышқылдары – урсол және олеанол, дитерпеноидтар, фенол қышқылдары, ащы,фитонцидтер.
Дайындау ерекшеліктері:Гүлшанақ кезеңінде механикалық жолымен жинайды, 10 см биіктікте сабақтарын кеседі, жапырақтарын бөліп алады немесе ұсақтайды.
Дәрілік түрлер,препараттар: Шатыраш жапырақтары, тұнба, жинақтар (кеуде,жұмсартатын), «Сальвин» препараты.
Талдауға ДӨШ өндіретін «Жүрек сасықшөбі» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз
Шөбі-herba
Химиялық құрамы
Флаваноидты гликозидтер бар-рутин, квинквелозид, космосиин, кверцитрин, гиперозид, кверцимеритрин. Дубильді заттар, иридоидтер, ащы гликозидтер (холин, стахидрин).
Дайындау ерекшеліктері
Шөбті гүл қауызын ашып жатқан кезде жинайды, сабақтарының ұшын 40 см ұзындықта кесіп, бірақ тамырын жұлмау қажет. Кептірмес бұрын шөпті ұнтақтайды, кептіргіштерде, жақсы желденетін жерде кептіреді. Жұқа қабатпен төсеп, жиі араластыра отыра. Кептіру температурасы 50-60 градус.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері, препараттары
Тұнба, қайнатпа, тыныштандыратын дәрілердің құрамына кіреді, сасықшөп шөбі.
Талдауға ДӨШ өндіретін «Кәдімгі емен» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз
Қабығы-кора-cortex
Химиялық құрамы
10-20 пайыз пиррогал тобы иілік заттары, бос эллага, галл қышқылдары бар.
Дайындау ерекшеліктері
Жас бұталарының қабығын ерте көктемде өсімдік бойында сөл жүретін кезінде жинайды. Кесілген бөліктерін пешке 1 сағатқа 50-60 градуста қойып кептіру қажет.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері, препараттары
Емен қабығы, қайнатпа, ұнтақ, Витадент препараты.
Қарақошқыл оймақгүл
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: жапырақтары
Химиялық құрамы:Жер үсті бөліктерінен 62 жүрек гликозидтері бөлініп алынған. Анағұрлым зерттелгендері стероидты гликозидтер- А және В пурпуреагликозидтер, дигитоксин, b-ацетилдигитоксин, дигитонин,гитоксин, гитонин. Бұдан басқа, өсімдікте стероидты сапониндер, флавоноидтар, холин және т.б. табылған.
Дайындау ерекшеліктері:Шикізатты гүлдеу кезеңінде, күн сәулесі болғанда жинау ұсынылады, себебі гликозидтер күн сәулесінде қарқынды шоғырланады. Оймақгүлді бір жылдық дақылды өсімдік ретінде өңдегенде жазда 2-3 рет жапырақтарын сағақсыз (олар кептіруді қиындатады,құрамында биологиялық белсенді заттар болмайды)кеседі.
Дәрілік түрлер,препараттар:Жапырақтар ұнтақтары, тұнба, 0,05 г таблеткалар (жапырақтардың құрғақ концентраты). «Кордигит»(таблеткада) құрғақ препараты. Суппозитория. «Дигитоксин» (таблеткада)препараты.Қажет жағдайда препараттар дайындаған кезде қызыл оймақгүлді ірі гүлді оймақгүлге ауыстыруға болады. Оймақгүлдің барлық препараттарын дәрігер қол қоймаған рецеппен екінші рет қайталап алуға болмайды, себебі олар кумулятивті қасиетке (ұзақ уақыт қабылдағанда ағзаға шоғырлануға қабілетті)ие.
Меруертгүл
Шикізат бөлігін көрсетіңіз: гүлдері,жапырақтары, шөптері.
Химиялық құрамы:Шөбінде шамамен 20 жүрек гликозидтері табылған, онда агликон К-строфантидин әр түрлі қант қалдықтарымен байланысқан. Карденолидтер:конваллятоксин,конваллятоксол,конваллозид, локундьезид бар. Оның ішінде негізгілері болып конваллятоксин және конваллозид табылады. Конваллятоксин ыдыраған кезде агликон строфантидин және l-рамнозды түзеді,конваллозид- агликон конваллятоксинді жіне глюкоза. Жүрек гликозидтерінен басқа.сапониндер, флавонды гликозидтер,кумариндер,стероидты сапониндер, эфир майының іздері, полисахаридтер бөлініп алынған.
Дайындау ерекшеліктері: Дайындауға шикізаттың үш түрі жіберіледі. Оның сапасы дұрыс жинауға және кептіруге байланысты. Жапырақтарын гүлшанақ кезеңінде жинайды, онда екі үш гүлі ашылады, шөбін және гүл тұғырымен гүлдерін- гүлдеу кезеңінде. Барлық шикізатты құрғақ, ашық ауа райында, шықтан кепкен кезде 11-12 сағат ерте емес. Гүл тұғырымен гүлін ұзындығы 3 см артық емес деңгейде кеседі, жапырақтарын- тамыр сабағын зақымдамауға тырысып, жерден 4-5 см деңгейде. Шөпті жинау үшін өсімдіктің бүкіл жер үсті бөліктерін жерден 3-4 см қашықтықта кеседі. Өсімдікті орақпен немесе қайшымен кесіп алады.
Дәрілік түрлер,препараттар: Меруертгүл тұнбасын пустырник, шүйіншөптің тұнбасымен бірге; «Коргликон» ампулада: меруертгүлдің таза тұнбасы. Қиыр Шығыс меруертгүлінен «Конвафлавин» препараты- таблеткадағы суммарлы флавонойдты препараты алынған.
Талдауға ДӨШ өндіретін «Қандауыр термопсис» келіп түсті.
Шикізат бөлігін көрсетіңіз
Шикізат бөлігі ретінде шөбін аламыз. Қандауыр термопсис шөбі -ТРАВА ТЕРМОПСИСА - HERBA THERMOPSIDIS
Химиялық құрамы.
Шөптің құрамында алкалоидтар (2,5%-ға дейін) – термопсин, гомотермопсин, пахикарпин, анагирин, цитизин, метилцитизин, фенол қышқылдары мен оның туындылары, сонымен қатар термопсиланцин гликозиді, сапониндер, таниндер, шырыш, эфир майы, шайырлар; тұқымдарда - цитизин алкалоидтары (2,5% кем емес). Тұқымдар цитизиннің негізгі көзі болып табылады.
Дайындау ерекшеліктері
Шөп гүлденудің басында, жеміс пайда болғанға дейін жиналады. Піскен жемістері бар өсімдіктерді жинау мүмкін емес. Топырақтан 4-5 см биіктікте қысқартылған орақпен кесіңіз. Бұл бүйректің сақталуын және вегетативті көбею мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Жыл сайын егін жинауға болады. Құрғақ бұршақ қыркүйектен қазанға дейін жиналады. Олар бастырылып, електен өткізіліп, өсімдіктің басқа бөліктері жойылады. Кептіру ашық және жабық бөлмелерде жүргізіледі.
Сақтау.Дәріханаларда шөп жәшіктерде, қоймаларда – бумаларда сақталады. Термопсис ланцеттік шөптің сақтау мерзімі - 2 жыл.
Тауарлық талдау жүргізу жоспарын ұсыныңыз, кезектілігін көрсетіңіз, шикізаттың ерекшеліктерін ескере отырып, сапалығы мен өзі екендігін бағалау әдістерін сипаттаңыз.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері, препараттары
Тұнба, құрғақ термопсис сығындысы, таблетка түріндегі комплексті қосылыстар, «Цититон» және «Табекс» препараттары (тұқымнан), жөтел таблеткалары
«Цититон» (Cytitonum) - цитизиннің 0,15% сулы ерітіндісі. Цититонның тыныс алуға әсері қысқа мерзімді «серпімді» сипатта болады, дегенмен кейбір жағдайларда, әсіресе тыныс алудың рефлекторлы тоқтауымен, цититонды қолдану тыныс алу мен қан айналымының тұрақты қалпына келуіне әкелуі мүмкін.
Цитизин - темекіні тастауды жеңілдету үшін қолданылатын Табекс таблеткаларының (Tabex, Болгария) бөлігі. Бір қабылдауға 1 таблеткадан күніне 5 рет тағайындайды, содан кейін дозаны күніне 1-2 таблеткаға дейін азайтады.
Долана жемістері
ДӨШ – гүлдері, жемістері
Химиялық құрамы: Долананың жемістерінде активті биологиялық заттарды, флавоноидтар, дубильді заттар, каротиноидтар, трипенді сапониндер, қант, органикалық қышқылдар, пектиндер, майлы сұйық май, гүлдерде – флавоноид, гиперозид, кверцитин, ветексин, эфир майы, каротиндер, урсололды қышқыл, ацетилхолин, холин, триметиламин, жапырақтарда – кверцитин, дубильді заттар, аскорбин қышқылы, каротин, тритерпенді сапониндер.
Дайындау ерекшеліктері: гүлдерін гүлдеудің алдында жинайды да, тездетіп себеттерге салып 30-40 С-та кептіреді. Жемістерін себеттерге салып қойып, жұқалап жайып 70 С-та кептіреді.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері: тұнба, таблетка, ерітінді, мазь.
Препараттары: Долана тұнбасы, Нефо-Пассит
Қолдануы: ми тамырларындағы қан айналымын күшейтеді. Жүрек бұлшықетінің жиырылуын күшейтіп, оның қозғыштығын төмендетеді.
Итбүлдірген жапырағы
ДӨШ – жапырағы, өркендері, жемістері
Химиялық құрамы: фенолгликозид, арбутин, вакцинин, ликопин, гидрохинон, урсол, шарап, галл, хин және элагов қышқылдары, танин, гиперозид, каротин, пектин, мырыш, калий тұздары, органикалық қышқылдар.
Дайындау ерекшеліктері: мамыр-маусымда гүлдейді. Тамыз – қыркүйек айларында жеміс береді. Осы айларда жиналады.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері: таблетка, шөп, ерітінді, тұнба
Сенна жапырақтары:
ДӨШ – жапырақтары, жемістері
Химиялық құрамы: антрацен, антрагликозид
Дайындау ерекшеліктері: жапырақтары толық жетілгенде жиналады, ауада кептіреді. Жемістерін қолмен жинайды, піскен кезде.
Тауарлық талдау: 4 кезеңнен тұрады:
1-кезең: Қойманың қабылдау бөлімімен жүргізіледі. Бұл кезеңде партия құжаттары мен сертификат тексеріледі. Партия салмағы 50кг кем болмауы тиіс.
2-кезең: Орташа сынама, арнайы анализ және амбарлық зиянкестерге арналған үлгілерді орынның әртүрлі жерлерінен 10см тереңдіктен алады. Одан кейін сынамаларды қосып, кварттау әдісімен орташа үлгіні алады.
3-кезең: Бақылау. Орташа үлгіні алу және оны үш бөлікке бөлу. Бірінші бөлігі өзі екенін, ұсақтығын және тазалығын тексеру үшін, екінші бөлігі ылғалдылықты анықтау үшін, үшінші бөлігі әсер етуші белсенді заттарын және күлді анықтау үшін керек.
4-кезең: Бақылау. Аналитикалық зертханалық талдау нәтижесі бойынша сапалық құжаты жасалады. Яғни, аналитикалық паспорт немесе сертификаты десекте болады.
Дәрілік түрлері: таблетка, шөп, ерітінді, тұнба
Препараттары: Кафиол
Қолдануы: іш жүргізетін дәрі ретінде қолданылады. Іш қатуды жеңілдетеді.
Зығыр
ДӨШ:тұқымы
Химиялық құрамы:Тұқымдарында құрамына линолиннің үш глицеридтері (34-45%),линолді (25-35%) ,олеинді (15-20%),пальмитинді және стеаринді қышқылдар кіретін кебетін майлар (30-48%);кілегей-5-12 % ,нәруыз-18-33%,көмірсулар-12-26 %, органикалық қышқылдар,ферменттер,А дәрумені,стеролдар кіреді. Өсімдік құрамында (әсіресе зығыр өскіні) синильді қышқылға ыдырайтын линамарин гликозидінің 1,5 %,глюкоза және ацетон бар. Техникалық мақсатта майды ыстық престеу немесе органикалық еріткіштермен экстрагирлеу жолымен алады. Майы- өзіне тән иісі және дәмі бар ақшыл-сары майлы сұйықтық.
Дайындау ерекшеліктері:Зығыр тұқымдарын жинау қазіргі уақытта механикаланған.
Дәрілік заттар,препараттар:Зығыр тұқымдары,кілегейдің сулы тұнбасы,май, «Линетол» препараты (майлы қышқылдардың этилді эфирлері).
3 блок . Ситуациялық есеп
Қабылдау және тауартану талдауы, сапалық және сандық талдау әдістері бойынша Дұрыс жауап үшін жоғарғы балл - 30%
2 блок.
Суретте қандай дәрілік өсімдік шикізатының (ДӨШ) микроскопиясы көрсетілген және ондағы диагностикалық белгілерді көрсетіңіз. Дұрыс жауап үшін жоғарғы балл - 35%
843
57 860 
