Налшык къалэ дэт ещанэ еджап1эм щек1уэк1а семинар

Нобэрей зэманым еджак1уэхэр егъэджэным,гъэсэным куэд пыщ1ащ.ФГОС-м къалэн къигъэувхэр мащ1экъым.Апхуэдэхэм ящыщщ еджак1уэр урокым щыщ1эсым деж зэрыгъэпсэлъа хъунымк1э 1эмалхэр къэгъэсэбэпыныр.Зыгуэр жызы1эм-зыгуэри ещ1э жыхуи1эр арщи,псалъэм псалъэр къешэ.Зэхэша хъуа псалъэм гупсысэ и1э мэхъу.Гупсысэ жызы1а,ар зыбгъэдэплъхьа еджак1уэм и зэхэщ1ык1ым щынэмыщ1ауэ,бзэми зеужь.Адыгэбзэм и псалъэхэр куэдым гугъу ящыхъуми,еджак1уэ ц1ык1ухэм я анэбзэр ящ1апхъэщ,зэгупсыс,ялъэгъуа,жа1эну зыхуей псори къыща1уатэк1э,адыгэбзэр макъыбэу щызэрагъэлъэлък1э уримыгуф1эн пхузэф1эк1ыркъым.Арагъэнущ мы еджэгъуэ илъэсым Департаментым егъэджэныгъэмк1э и методист нэхъыщхьэ Л1ы1эщын Лудэ еджак1уэхэм я псалъэк1эм гулъытэ хэха щ1ыхуищ1ри.Фок1адэ мазэм щыщ1эдзауэ еджап1э къэс семинар къызэрагъэпэщхэр сэбэп мэхъу еджак1уэхэм адыгэбзэр яджынымк1э,ф1ыуэ псалъэу щытынымк1э.Жып1энурамэ,дыздэщы1а хэу езанэ гимназиер,ет1уанэ лицейр икъук1э ф1ыуэ толажьэ еджак1уэм и бзэр ищ1энымк1э,анэбзэм ирипсалъэу щытынымк1э.Еджак1уэм зы сыхьэтк1и,зы махуэк1и,мазэ зыбжанэк1и бзэр ф1ыуэ пхуемыгъэлъагъуу ущытыныр зым хэмылъщ.Къыбдалъхуа бзэр псэм щыщ щ1ыным лэжьыгъэшхуэ епхащ.Арагъэнущ егъэджак1уэхэми урок щатк1э 1эмалыщ1эхэм куэду утыку щ1рагъэгъэуэтри.Зи гугъу тщ1ы 1эмалхэр зыр зым къыщхьэщок1.Дэтхэнэ зы егъэджак1уэми езым нэхъ къехъул1эу къилъытэ,сэбэп егъэджэныгъэмк1э къыхуэхъу 1эмалхэр къегъэ1урыщ1э.Мазаем и тхум дыздэщы1а Налшык къалэ дэт еджап1эм и егъэджак1уэхэми къагъэсэбэп 1эмал куэди я1эщ.Семинар ди1ар къызэ1уихащ Л1ы1эщын Лудэ.Псалъэ гуапэк1э зыкъытхуэзыгъэза унафэщ1ым дыщигъэгъуэзащ урок-зэ1ухахэм нэхъ дызык1элъыплъын хуейхэр.Адэк1э пэш хуитхэм дыщ1ашащ.Пщыунэ Мадинэ,Мамий Марьянэ,Асанэ Аминэ сымэ ята урокхэр ф1ы дыдэт.Сэ урокит1 сыздыщ1эсар удэзыхьэхт.Пщыунэ Мадинэ еханэ классым щита урокыр хуиунэт1ащ щхьэ ц1эпапщ1эхэм,абыхэм я склоненэм.Пэщ1эдзэм т1эк1у 1энкуну щыта егъэджак1уэм и псалъэхэм къару лъэщ къащ1ыхьэрт еджак1уэхэм щепсалъэм деж.Езы еджак1уэхэри хуэгушхуэрт я егъэджак1уэм.Арагъэнущ абыхэм усэхэри,псалъэжьхэри,къуажэхьхэри утыку къыщ1ралъхьар.Урокым зэрыщ1идзэу лэжьыгъэ гъэзэщ1эным еджак1уэхэр хуэхьэзырт.Макъамэ къыщеуащ дерсым,хьэрф У-м и тхьэусыхафэми демыдэ1уаи,фразеологическэ оборотхэри къэдмыгъэлъэгъуаи,псалъэухахэр синтаксис и лъэныкъуэк1и зэпкърыдмыхаи,фонетикэк1э псалъэри тэмэм дымыщ1аи,къуажэхь къэщ1эныр джэгук1э теплъэ и1эу ц1эпапщ1эхэм хуэдмыгъэпсаи!Еджак1уэхэр щхьэзакъуэуи гупуи лэжьахэщ.Егъэджак1уэм лэжьыгъэшхуэ иригъэк1уэк1ащ.Сыт и уасэт зи щхьэцхэр ухуэнауэ урокым адыгэбзэк1э щыпсалъэ хъыджэбз ц1ык1ухэр плъагъуну?!Ар куэд и уасэщ!Урокым и к1эухым бжэм къытеу1уэу адыгэ ныпыр зы1ыгъыу къытхуеблэгъа щ1алэ ц1ык1ур -щэ?Ар зык1э гъэхуауэ,псэм хыхьэу адыгэбзэм,адыгэхэм теухуауэ усэ къеджащи…пхужымы1энщ!

Мамий Марьянэ и урокыр щ1ымахуэм теухуат.Мыадыгэ сабийхэр сытым хуэдэу лэжьа а дакъикъэхэм.Дэтхэнэ зыми адыгэбзэк1э усэ зырыз жа1ащ.Бзухэм,псэущхьэхэм адыгэбзэк1э тепсэлъыхьахэщ.Егъэджак1уэм Уэс дадэм и хъуржыным иригъэ1эбэ1урэ еджак1уэ ц1ык1ухэм къраха сурэтхэм адыгэбзэк1э тепсэлъыхьыжащ.Гупу ахэр щигъэлажьэм щыгъуэ,хьэрф щхьэхуэхэм псалъэхэр къахригъэщ1ык1ащ,нэщэнэхэр жа1ащ,къуажэхьхэри къащ1ащ.Езы еджак1уэ ц1ык1ухэм я 1эк1э ящ1а сурэтхэри дахащэт.Ещанэ классым щ1эсу,мыадыгэ сабийхэу ахэр къыпхуэщ1энтэкъым.Дэтхэнэ зы еджак1уэри нэшхуэгушхуэт.Хэт?сыт?упщ1эхэми щапхъэк1э жэуап ирамытаи,псей ц1ык1ур дахащэу ямыгъэщ1эрэщ1аи,адыгэбзэк1э тхыгъэ ц1ык1уи къытхуемыджаи…куэд,куэд дыдэ мэхъу мы ц1ык1ухэм ящ1ахэр.Ар псори зи ф1ыщ1эри хэт?Егъэджак1уэрщ! Семинарым кърихьэл1ахэм адыгэбзэр сабийхэм егъэджыным папщ1э егъэджак1уэхэм къагъэсэбэпа 1эмалыщ1эхэр гунэс ящыхъуащ.Еджап1эм и унафэщ1ым и къуэдзэми псалъэ гуапэк1э зыкъытхуигъэзащ.Семинарыр къызэщ1икъуэжащ Л1ы1эщын Лудэ.Абы и псалъэхэм къызэрыхэщащи,илъэсыр ик1ыху ек1уэк1ыну семинархэм гу нэхъ зылъитэнур егъэджак1уэхэм еджак1уэхэр зэрагъэпсалъэрщ,бзэр егъэщ1энымк1э 1эмал къагъэсэбэпхэрщ.

К1эухыу мыри жыс1энут.Ещанэ еджап1эм псежэхыр и гъунэгъущ.Абы къищынэмыщ1ауэ щ1ы1эщ пэшхэр.Сыхьэт зыбжанэ абы дызэрыщы1ам ди 1эпкълъэпкъхэм щ1ы1эм зыхуаухуэнащ.Согупсыс:дауэ къелу п1эрэ ат1э махуэ къэс апхуэдэ щ1ы1эм щылажьэ еджак1уэхэр,егъэджак1уэхэр…

Махуэл1 Беслъэн