Буткүл дүйнөлүк эне тил күну

Кадамжай райондук билим берүү бөлүмү.

№4 Коксал Топтан атындагы орто мектеби.

ТЕМА:

21-февраль Бүткүл дүйнөлүк Эне тил күнү.

11-класс үчүн тарбиялык саат.

Мугалими:

Балтаказиева Айнура Тургуновна.

Саламатсынарбы!

Бугунку сабагыбыз Буткул дуйнолук Эне тил кунунө арналат.

С абакты жагымдуу маанай тартуулоо менен баштайлы. Ата бабаларыбыз өтө сөзгө бай, чечен, таланттуу адамдарды өзгөчө баалап келишкени жашыруун эмес. Ааламга атагы чыккан Толубай сынчы, Жээренче чечен, Токтогул ырчыларды кимдер гана билбейт. Толубайдай сынчы бол, Токтогулдай ырчы бол деген деген лакап сөздү улап кетүүнөрдү суранам. Макалдардан,лакаптардан, жанылмачтардан айтсанар болот.

1-тапшырма. Эне тил жөнундө макалдар айтуу

Жанылмачтарды айтуу.

Ал аралда да марал,бул аралда да марал,

От экен маралга арал, оттосун аралда марал

2-тапшырма. Сүрөттөр менен иштөө. А. ВАРИАНТЫ.(окуучулар мал чарбачылыгы жонүндө ой айта алышат)

Б.ВАРИАНТЫ.(Окуучулар тоо арасы, жапайы жаныбарлар, кыргызстандын табияты боюнча суйлошот)

3-тапшырма. Текст менен иштөө

1999-жылдын 17-ноябрында ЮНЕСКОнун Генералдык конференциясы тарабынан жарыяланган 21-февраль Эл аралык эне тил күнү жыл сайын 2000-жылдан бери тил жана маданият турдуулугуно жана коп тилдуулукко комок кормотуу максатында белгиленип келет. Ал эми ООНдун Генералдык Ассамблеясы озунун резолюциясында 2008-жыл Эл аралык тил жылы деп жарыялаган (International Year of Languages). 2010-жыл болсо Эл аралык маданияттарды жакындатуунун наамына деп жарыяланган (International Year for the Rapprochement of Cultures). Тилдер биздин материалдык жана мүдөөлүк мурастарыбызды сактоонун жана өнүктүрүүнүн эң күчтүү куралы катары эсептелинет. ЮНЕСКОнун изилдөөлөрү боюнча, орто эсеп менен 6 минге жакын дуйно тилдеринин жарымы жакынкы арада жоголуп кетуу коркунучунда турат.

Эне тилди жайылтууга болгон бардык кадамдар тилдик турдуулукту жана коп тилдуу билим алууга, дуйно боюнча тилдик жана маданий салттар менен таанышуу онугуусуно гана комок корсотпостон, бири-бирин тушунуу негизиндеги тилектештикти, чыдамдуулукту жана пикир алышууну чындайт.

2003-жылдын 21-февралында ЮНЕСКОнун генералдык директору К. Мацуура Эл аралык эне тил кунуно мындай деп айткан экен: "Эмнеге эне тилге ушунча конул болунуп жатат? Анткени, тилдер адам баласынын ар турдуу чыгармачылыгынын кайталангыс суроттолушун тузот. Баарлашуу, кабыл алуу жана ойлонуу аспабы катары тил дагы биз дуйнону кантип коруп жана кечээки, бугунку жана эртенки менен болгон байланышты суроттоп турат. Тилдер кокус кезигишуулордун изин, ар кандай булактардан байыган ар бир озунун тарыхына таандык маалыматты алып журот..."

4-тапшырма. Аналогиялар менен иштөө

Акыл: эстүү (синоним создорду табуу керек. Бул жерде маанилеш байланыш кетти)

А) чечен-суйлөөк

Б) сүр-айбаттуу (туура жооп)

В) жаркын-келечек

Г) тагдыр- буйрук.

Жай: орун (синоним создорду табуу керек. Бул жерде да маанилеш байланыш кетти)

А) жай-мезгил

Б) жай-куз

В) жай-акырын (туура жооп)

Г) жай-ылдам

5-тапшырма

Корком окууга кезек беребиз.

6-тапшырма. Жеке номер.

7-тапшырма. Слайдка карата коз караш менен сабакты жыйынтыктоо.

1999-жылдын 17-ноябрында ЮНЕСКОнун Генералдык конференциясы тарабынан жарыяланган 21-февраль Эл аралык эне тил күнү жыл сайын 2000-жылдан бери тил жана маданият турдуулугуно жана коп тилдуулукко комок кормотуу максатында белгиленип келет. Ал эми ООНдун Генералдык Ассамблеясы озунун резолюциясында 2008-жыл Эл аралык тил жылы деп жарыялаган (International Year of Languages). 2010-жыл болсо Эл аралык маданияттарды жакындатуунун наамына деп жарыяланган (International Year for the Rapprochement of Cultures). Тилдер биздин материалдык жана мүдөөлүк мурастарыбызды сактоонун жана өнүктүрүүнүн эң күчтүү куралы катары эсептелинет. ЮНЕСКОнун изилдөөлөрү боюнча, орто эсеп менен 6 минге жакын дуйно тилдеринин жарымы жакынкы арада жоголуп кетуу коркунучунда турат.

Эне тилди жайылтууга болгон бардык кадамдар тилдик турдуулукту жана коп тилдуу билим алууга, дуйно боюнча тилдик жана маданий салттар менен таанышуу онугуусуно гана комок корсотпостон, бири-бирин тушунуу негизиндеги тилектештикти, чыдамдуулукту жана пикир алышууну чындайт.

2003-жылдын 21-февралында ЮНЕСКОнун генералдык директору К. Мацуура Эл аралык эне тил кунуно мындай деп айткан экен: "Эмнеге эне тилге ушунча конул болунуп жатат? Анткени, тилдер адам баласынын ар турдуу чыгармачылыгынын кайталангыс суроттолушун тузот. Баарлашуу, кабыл алуу жана ойлонуу аспабы катары тил дагы биз дуйнону кантип коруп жана кечээки, бугунку жана эртенки менен болгон байланышты суроттоп турат. Тилдер кокус кезигишуулордун изин, ар кандай булактардан байыган ар бир озунун тарыхына таандык маалыматты алып журот..."

4-тапшырма. Аналогиялар менен иштөө

Акыл: эстүү (синоним создорду табуу керек. Бул жерде маанилеш байланыш кетти)

А) чечен-суйлөөк

Б) сүр-айбаттуу (туура жооп)

В) жаркын-келечек

Г) тагдыр- буйрук.

Жай: орун (синоним создорду табуу керек. Бул жерде да маанилеш байланыш кетти)

А) жай-мезгил

Б) жай-куз

В) жай-акырын (туура жооп)

Г) жай-ылдам