Химиялы? элементтерді? электртерістігі

30.11.15 ж.

Саба? №24

Та?ырыбы

Химиялы? элементтерді? электртерістілігі, атомдар арасында?ы химиялы? байланыстар таби?атыны? бірлігі

Ма?саты

О?ушылар?а атомдарды? электртерістігі туралы ж?не осы т?сінік негізінде химиялы? байланысты? т?зілу таби?атын т?сіндіру. Период ж?не негізгі топша бойынша элементтерді? электртерістігіні? ?згеруімен таныстыру.

Міндеттері

Білімділік

о?ушыларды? білімге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру

Дамытушылы?

О?ушыларды? саба??а ?ызы?уышылы?ын ояту,танымды?, ойлау, есте са?тау ?абілеттерін арттыру, ж?мыс да?дысын ны?айту.

Т?рбиелік

О?ушыларды е?бекс?йгіштікке, жеке т?л?а болып ?алыптасу?а, жауапкершілікті сезіне білуге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі

жа?а та?ырып

Саба?ты? ?дісі

аралас

Саба?ты? типі

Т?сіндіру, с?ра?-жауап, тестпен ж?мыс, с?здікпен ж?мыс

Саба?ты? барысы

М??алімні? іс-?рекеті

О?ушыны? іс-?рекеті

Тапсырмалар ж?йесі

К?тілетін н?тиже

І. ?йымдасты-ру кезе?і

О?ушылармен амандасып, т?гендеу

Саба??а дайындалады

Жалпы сыныппен ж?мыс

ІІ. ?ткен материалды ?айталау

?й тапсырмасын с?рау

Дайында?ан материалдарын ?ор?айды

§60 

1)Тірі таби?атта?ы химиялы? элементтер

2) ?лі таби?атта?ы химиялы? элементтер

3) Адам а?засында?ы химиялы? элементтер

?ткен та?ырыпты саралап, ал?ан білімдерін тексереді, жалпылайды.

ІІІ. Жа?а материалды ме?геру

М??алім ма?сат?а жету жолдарын к?рсетеді, ?йымдастырады. Саба?ты? та?ырыбын ашу.

Жа?а саба?ты? та?ырыбына ма?сат ?ояды. О?ушылар та?ырыпты ?здігінен ме?гереді.

Д.И. Менделеевті? периодты? ж?йесіндегі химиялы? элементтер ?асиеттеріні? негізгі топша ж?не период бойынша ?згеру за?дылы?тарымен танысты?

Элементтерді? химиялы? ?осылыстар т?зу ?асиеті, оларды? аотм ??рылысына байланысты. Элементтерді? металды? ж?не бейметалды? ?асиет к?рсетуі, негізінен, сырт?ы ?абатта?ы электрондар?а, я?ни валенттік электрондар?а байланысты.

Атомдарды? ?зіне электрондар тарту ?абілетін электртерістілік деп атайды.

• Элементтерді? химиялы? ?осылыстар т?зу ?асиеті оларды? атом ??рылысына байланысты. Элементтерді? металды? ж?не бейметалды? ?асиет к?рсетуі, негізінен, сырт?ы ?абатта?ы электрондар?а, я?ни валенттік электрондар?а байланысты.
• Валенттік электрондар не??рлым ядродан алыс орналасса ?рі оларды? саны (1-3) аз болса, атомдар б?л электрондарды о?ай б?леді.
• Сырт?ы ?абатта электрондар саны к?п болса, олар ядро?а ?аттыра? тартылып, элементті? бейметалды? ?асиеті басым болады.
• Период басы
• Атомдары валенттік электрондарын о?ай беретін элементтер
• Металды? ?асиеттері ай?ын білінетін элементтер
• Периодты? ортасы
• Атомдары валенттік электрондарын ед?уір ?иын беретін
• элементтер
• Оксидтері ж?не гидроксидтері екідайлы элементтер
• Периодты? со?ы
• Атомдары электрондарды ?ар?ынды ?осып алатын элементтер
• Бейметалды? ?асиеттері ай?ын білінетін элементтер
• Химиялы? элемент атомдары ?зіне электрон тарту ?асиеттері жа?ынан бір-бірінен айры?ша болады.Б?л ?асиет элементтерді? электртерістігі деп аталады.Бір периодта?ы элементтерді? электртерістігі солдан о??а ?арай ?седі, ал негізгі топша бойынша жо?арыдан т?мен ?арай кемиді.

Кесте бойынша ?араса?, электртерістігі е? мол элементтер  фтор (4,0), оттегі (3,5), азот (3,0) екендігі к?рініп т?р. Металдарды? салыстырмалы  электртерістіктері онша ?лкен емес. Элементтерді электртерістігі азаю ретіне байланысты келесі ?атар?а орналастыру?а болады:

F>O>N>Cl>Br>S>P>C>H>Si>Al>Mg>Ca>Na>K>Cs.

Периодта?ы элементтерді? электртерістіктері солдан о??а ?арай, ал негізгі топшаларда т?меннен жо?ары ?арай ?седі. Демек, электртерістігі е? жо?ары элемент фтор, ал е? т?менгі – цезий. Сонды?тан цезий электрондарын о?ай береді, ал фтор оларды же?іл ?осып алады. Период бойынша элемент атом ядроларыны? зарядтары ?скен сайын оларды? сырт?ы энергетикалы? де?гейлері ая?талу?а жа?ындайды, бейметалды? ?асиеттері аны? к?ріне бастайды, элементтерді? электртерістігі артады. Б?дан электртерістік - элементті? металды? ж?не бейметалды? ?асиеттерін к?рсететін шама екендігін бай?аймыз. Химиялы? реакцияларда электрондар ?лкен электртерістік к?рсететін элементтер атомдарына ауысады немесе ы?ысады. Сонды?тан элементтерді? электртерістігі туралы м?лімет, ?сіресе химиялы? байланысты? ?асиеті мен таби?атын сипатта?анда ма?ызы зор.

Сонымен, химиялы? элементтерді? атомдары бір-біріне ?здеріне электрон тартып алу ?асиетімен ерекшеленеді. Бір периодты? элементтерінде солдан о??а ?арай ?сетін, ал бір топшаны? элементтерінде жо?арыдан т?мен ?арай кемитін б?л ?асиет- электртерістік деп аталады.

О?ушылар та?ырып бойынша ?зіндік білім алады.

І?. Саба?ты бекіту

С?ра?тарды ?ою

С?ра?тар?а жауап беру

1. «Электртерістік» деген не?
2. «электртерістілік» пен «электртерістік» ??ымдарыны? айырмасы неде?
3. Периодтарда элементтерді? электртерістігі солдан о??а ?арай ?стені себебін т?сіндірі?дер.

Жа?а материалды ме?гергенін тапсырмаларды орындау ар?ылы аны?тау

?. «?ш тіл-т??ырым»

?аза?ша-орысша-а?ылшынша с?здік д?птеріне жа?а с?здермен жазып, танысу

С?здік д?птерлеріне жазып алады

Электртерістік – электроотрицательность- electronegativity

                                                                             | <electronegativity>

?ш тілді ме?геру

?І. ?БТ-?а дайынды?

Тест тапсырмаларымен таныстыру

Тест тапрсырмаларын талдау

1.Электртерістік дегеніміз не?

А) белгілі  бір атомны? бас?алы? элемент атомыны? протонын тарту ?асиеті

В) белгілі бір атомны? бас?алы? элемент атомын тарту ?асиеті

С) белгілі бір атомгы? бас?алы? элемент атомыны? электрондарын тарту ?асиеті

Д) белгілі бір атомны? бас?алы? элементті? молекуласын тарту ?асиеті

Е)белгілі бір атомны? бас?алы? элемент атомыны? нейтрондарын тарту ?асиеті

2. Электртерістігі е? жо?ары?ы элемент

А) О   В) ?   С) С  Д) Н  Е) Са

3. Электртерістігі е? т?мен элемент

А) О   В) ?   С) С  Д) Н  Е) Сs

Болаша?та химия п?нінен ?БТ-?а дайындалу  

?ІІ. ?йге тапсырма

?й тапсырмасын беру

К?нделіктеріне жазып алады

§61 о?у. Есептер жина?ы 6-1 – 6-10, ж?мыс д?птері 123 бет №1-№8 орындау

Келесі саба??а орындап келу

?ІІІ. Ба?алау

Журнал?а ?ою, к?нделіктеріне ?ою

Саба?ты ме?герудегі н?тижесі