Практическая работа №2 для 7 классов на узбекском языке

FANI DAN AMALIY VA LABORATORIYA ISHLARI BAJARISH BO’YICHA

O’QUV QO’LLANMA 7-8-9 SINF O’QUVCHILARI UCHUN MO’LJALLANGAN

2 - AMALIY MASHG’ULOT

LABORATORIYA SHTATIVI, SPIRT LAMPA, GAZ GORELKALARI BILAN ISHLASH USULLARI, ALANGANING TUZILISHINI O’RGANISH

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Kutiladigan natija
• Bilim: O’quvchilar laboratoriya shtativi, spirt lampasi, gaz gorelkasida ishlash qoidalarini o’zlashtiradi .
• Ko’nikma :O’quvchilar laboratoriya shtativi, spirt lampasi va gaz gorelkasida ishlashadi. Ular gaz gorelkasida alanga yoqilishib uning tuzilishini o’rganadi.
• Malaka: Laboratoriyada o’quvchilar laboratoriya shtativi, spirt lampasi, gaz gorelkasida mustaqil ishlashadi

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Laboratoriya shtativi bilan ishlash
• 1. Laboratoriya shtativining tuzilishi quyidagicha
• Shtativ kimyoviy tajribalar o’tkazish uchun kerak bo’ladigan eng muhim asbob. U taglik va o’zakdan iborat bo’lib, o’zakda qisqichlar yordamida har xil halqalar, tutqich va boshqa turli moslamalar mahkamlanadi.
• Taglikdagi maxsus teshikka o’zak birab kiritiladi. O’zak maxsus teshikka oxirigacha kiritilgan va mahkamlangan bo’lishi kerak!

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Shtativ uchun mo’ljallangan moslamalar 5 ta qismdan iborat. Bunda 1-qum yoki suv hammomi, u turli qaynash haroratida suyuqliklarni haydash, turli haroratlarda bo’radigan reaksiyalarni o’tkazish uchun; 2-halqali tutqich, u turli hajmdagi tubi yumaloq kolbalarni va chinni kosalarni tutib turish uchun; 3-asbest to’g’ri taglik,j u tubi yassi, komission kolbalar , stakanlar, chinni kosachalarni qizdirish uchun; 4-tutqich, u probirkalar, sovutkichlarni qisib ishlab turish uchun; 5-ilgich, u turli yordamchi shlang yoki boshqa yordamchi qismlarni ilib olib qo’yish uchun mo’ljallangan.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Moslamalar o’zak bo’ylab yuqoriga va pastga harakat qilish yoki olib qo’yilishni, maqsadga ko’ra istagancha miqdorda o’rnatilishi mumkin. mahkamlash yoki bo’shatish qisqichdagi vint yordamida amalga oshiriladi.
• Moslamani o’zak bo’ylab erkin harakat qildirilishi mumkinligi sababli, ularni o’zakning istalgan joyiga surib, shu joyiga nisbatan turli birchak holatlariga o’rnatish mumkin.
• 2. Shtativdan foydalanish.
• Laboratoriya shtativi bilan ishlashda quyidagilarga qat’iy rioya qilish lozim:
• Qisqich va tutqichlarga shisha asboblarni mahkamlaganda qattiq qisilmaydi, ular sinib ketishi mumkin;

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Qisqichning vinti tajriba o’tkazishiga qulay holda bo’lishini ta’minlash zarur;
• Probirka va kolbalarni turli vaziyatlarda tutqichga mahkamlanadi;
• Stakanlar g’alqaga maxsus to’r orqali qo’yiladi. Bu stakan tubini bir me’yorda qizdirish imkonini beradi;
• Chinni kosachalar va tigellar to’rsiz qo’yilishi mumkin.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

1. Spirt lampasining tuzilishi

Spirt lampasi spirt quyiladigan idish (1), metal disk (2), pilik (3) va qalpoqcha (4)dan iborat.

2. Spirt lampasini yoqishga tayyorlash

Spirt lampasi yaroqli ekanligiga ishonch hosil qilinadi.

Spirt lampasi idishning ½ qismiga qadar voronka yordamida ehtiyotkorlik bilan spirt quyiladi.

Disksimon metall payga ipli pilik o’rnatiladi va pilik uchini qaychi bilan qirqib, tekislanadi va spirt bilan qo’llanadi.

Spirt lampasining qalpoqchasi berkitiladi. Spirt lampasi doimo qalpoqchasi bilan berkitilgan holda turishi kerakligini unitmang.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• 3. Spirt lampasini yoqish va o’chirish
• Spirt lampasi gugurt cho’pi bilan yoki yonib turgan boshqa oddiy cho’p bilan yoqiladi.
• Spirt lampasini yonib turgan boshqa spirtr lampasi bilan yondirilmaydi.
• Spirt lampasini o’chirishda qalpoqcha bilan pilikni yopiladi. Hyech qachon spirt lampasini puflab o’chirmang!
• Spirt lampasini yoqib, o’chirib ko’ring

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Alanganing tuzilishi.
• Spirt lampasida qizdirish.
• Yonib turgan spirt lampasining alangasini ko’zdan kechiring.
• Alangani uch qismga bo’lish mumkin
• 1-alanganing yuqori qismi va chetlari xira, eng issiq qismi;
• 2-alanganing o’rta qismi ravshan, issiq qismi;
• 3-alanganing pastki qismi, pilikka yaqin bu joy juda xira, issiq emas.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Alanganing eng issiq joyi uni yuqori chetki xira qismi bo’lib (4,7-rasmlar), probirkalarni qistirishda shu qismidan foydalaniladi. Probirkaning pilikka tegib turgan shisha idish nisbatan sovuq pilikka tegib yorilib ketishi mumkin.
• Spirt lampasi bilan kimyoviy shishadan tayyorlangan idishlarni qizdirish mumkin
• Spirt lampasi bilan kimyoviy shishadan tayyorlangan idishlarni qizdirish mumkin.
• Gaz gorelkasida gaz kislorod yoki havo bilan gorelkada aralashb, so’ngra o’g’ziga o’t oldiradi. Kimyo laboratoriyalarida Vunzen va Teklyu gorelkalaridan foydalaniladi. Ularning tuzilishlari har xil bo’lsa-da, ishlash yo’li bir xil.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Alanga bilan o’qituvchi tomonidan bajariladigan ko’rgazmali tajribalar.
• EXTIYOTKORLIK BILAN BAJARISH ZARUR.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• Gaz gorelskasi bilan ishlash
• Gaz gorelkasida gaz kislorod yoki havo bilan gorelkada aralashb, so’ngra o’g’ziga o’t oldiradi. Kimyo laboratoriyalarida Vunzen va Teklyu gorelkalaridan foydalaniladi. Ularning tuzilishlari har xil bo’lsa-da, ishlash yo’li bir xil.
• 1. Gaz gorelkalarining umumiy tuzilishi
• Gaz gorelkalari metall nay, aralashtirish, havo yoki kislorod oqimini me’yorlashtiruvchi halqa, gaz oqimini me’yorlashtiruvchi qotirgichdan iborat bo’ladi.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• 2. Gaz gorelkasini yoqish va o’chirish
• Gaz va havo oqimi tezligini boshqarish uchun xalqa va vint bo’lib, ular yordamida gaz va havo oqimi me’yorlashtiriladi. Gorelkani yoqish uchun gugurt yoki yonib turgan cho’p gaz jo’mragi ochilgan holda gorelka o’g’ziga yon tomondan yaqinlashtiriladi. To’g’ridan to’g’ri olib kelinsa gaz oqimi alangani o’chirib yoqishi mumkin. Gazning to’la yonayotganini nursiz alanga yonishidan bilib olish mumkin.Gorelkani o’chirish uchun gaz jo’mragini teskari tomonga oxirigacha burash kerak.

2 - AMALIY MASHG’ULOT

• 3. Gaz gorelkasida qizdirish
• Gaz gorelkasi alangasi o’rta qismiga harorat ancha past, chekka va yuqori qismida esa yorqin, yuqori bo’ladi. Shuning uchun qizdirish aynan shu yuqori qismida olib boriladi.
• Ochiq alangada faqat yupqa devorli kimyoviy idishlar va probirkalar qizdirilishi mumkin. Buning uchun alanga bilan avval probirkaning barcha qismi, so’ngra modda solingan qismi qizdiriladi. Stakan va kolbalar sim to’r yoki asbest to’r ustiga qo’yib qizdiriladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT