Урок калмыцкого языка по теме " Зима", 5 класс

Хальмг Таңһчин сурһуль- эрдмин, сойлын болн номин Министерств

Яшкульск района сурһуль эрдмин заллт

МБОУ « Гашуна дундын олна сурһулин школ»

Кичәл(келлһ өгҗүллһн) :

«Үвлин сәәхн цаг» (5 класс)

Кичәл белдснь: МБОУ «Гашуна дундын

олна сурһулин школ»

хальмг келнә багш

Надбитова Нина Анджаевна

п. Гашун.

Кичәлин төр: «Үвлин сәәхн цаг».

Кичәлин күцл: Үвлин тускар темдгдүд шинҗләд, шин үгмүдлә таньлдҗ, шүлг чееҗәр дасч авх, күүндвр кехм.

Кичәлин үзмр дөңцл: магнитофон, компьютерн презентац, таблица-матрица, карточкс.

Кичәлин йовуд:

I. Огрмомент.

1. Кичәлд белдллһн: - Мендвт, күүкд – көвүд, арһул суутн.

- Ямаран бәәнәт? – Гем уга.

- Тана ээҗнр-аавнр, эк-эцкнр ямаран бәәнә? – Гем уга.

- Йир сән.

Нааран оньган өгтн, кичәлән эклхмн.Эндр бидн кичәлдән олн-зүсн көдлмш кеҗ, шин үгмүдлә таньлдж, үвлин тускар шүлг дасч, темдгдүд шинжләд, күүндвр кехм. Кех көдлмш дала, келлһән ясулчкий.

«Чикн,чикн соңгс

Соңгсан бичә март.

Нүдн, нүдн үз

Үзсән бичә март.»

Мана кичәлин төр: «Үвлин сәәхн цаг»

1. Күүндвр. - Һаза ямаран җилин цаг? – Ода үвл.

- Эндр ямаран теңгрин бәәдл? - Эндр нарта өдр.

- Киитн өдр.

- Салькта өдр.

-Бүркг өдр.

-Сәәхн өдр.

-Цаста өдр.

2.Орс келнәс үг орчлхмн- зима , зимой, зимовать, в зимнюю, зимовка, метель, катаются, птицы, санки, коньки , прорубь и т.д.

II. Герин көдлмш.

Гертəн тадн үвлин тускар үлгүрмүд, тəəлвртə туульс күцəх зөвтə билəт. Күн болһн эврəннь герин даалһвран умшч өгтн.

Карточкар көдллһн:

Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Хальмг улс ямаран хөд өскнә?

2. Хөөнә нооснас ю кенә?

Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Гөрәсн ямаран мал?

2. Оонын өврәр ю кедг бәәҗ?

Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Хальмг цә чанхин төлә юн кергтә болна?

2. Кедү дәкҗ цәәг самрдмн?

Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Хальмг Таңһчд ямаран газетмуд, журналмуд барас һардмн?

2. Тана өрк-бүлд ямаран газетмуд, журналмуд бичүлж авна?

Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Хальмг улс кезә «Зул» темдглнә?

2. Хальмг улс зулын өмн ямаран белдвр кенә?

Сурврмудт хәрү өгтн:

1.Овата селән юуһарн байн?

2. Овата селәнә әмтн ю өскнә?

1. 1. Үвлин тускар күүндвр. Схем олзлад, үвлин тускар зəңгс тогтахм, амн үгәр келхмн.

Үвл

нәр

йиртмҗ

аңгуд

шовуд

сар

әмтн

1) Үвл ямаран цаг?

2) Үвлин йиртмҗ ямаран болна?

3) Үвлд ямаран нәр болна?

4)Аңгуд, шовуд үвлд яһна?

5) Үвлин сармуд заатн. Хальмг литәр үвл кезә эклнә?

6)Тана дурта цаг ямаран?

Багш:-- - Күүкд кен үвлин тускар шүлгүд меднә?

2. Кроссворд: Тәәлвртә туульс:

1.Шөрк деер җора ( хү салькн)

2. Һалд шатдго, уснд чивдго(Мөсн)

3.Буур темән,Бум һазр эргҗ (Үүлн)

4. Деевр ишкәДелкә бүтәҗ(Цасн)

Ц

Х

Y

С

А

Л

Ь

К

Н

М

Ө

С

Н

Y

Y

Л

Н

3. Матрицар көдлх: «Үвл» Күүкд, дәкәд нег үгмүд давтчкмн. Йир сән. Мадн ода текстлә таньлдад, күүндвр кеввидн. Тегәд хоорндан күүндчкмн. (Работа в парах)

4. Фонозарядк:

Деер цаһан,

Дора цаһан,

Цасн, цасн

Цәәһәд орна.

Күүкд байрта,

Көвүд байрта,

Көвкр цасар

Шууһад наадна.

1. Шин төр. – Күүкд ,эндр бидн кичәлдән Санжин Николаин шүлг умшад, чеежәр дасхм.

Санжин Николай

Үвл.

Үвл гисн-цасн

Үвл гисн-цан.

Цәәһәд гилвксн һол,

Цоорг бас-үвл!

Йиртмж шинрүләд сергәхәр

Санжин Николай Үвл орж ирнә.

Изң-азң теңгрин бәәдл

Үвләр йирин заңгта.

1. Үгллин көдлмш:

Гилвксн-блестящий

Солңтрад-искрится

1. Күүндвр:(компьютерн презентац олзлх) .Сурһульчнрар шүлг умшулад, амн үгәр зургуд зурулхмн.

Ямаран зургуд тадн зурх биләт?

1 – гч сурһульч- Цасн орна

2 - гч сурһульч- Күүкд цанар эргәс дошлдна

3-гч сурһульч- Күүкд һол деер дошлуһар дошад наадцхана.

4- гч сурһульч-Үвлин йиртмҗ йир сәәхн.

5-гч сурһульч-Шуурһн шуурна.

1. Багш:-- Ода болхла, күүкд, текстәр көдлхмн. Келвр хальмг келнд

орчултн. (Багш умшч өгх)

Наступила радостная, шумная зима. Идёт белый, пушистый, блестящий снег. Снег искрится на солнце. Дети катаются с горки. Они радуются зиме.

Шуугата, байрта үвл ирв. Архайг, гилвксн цасн цәәһәд орна.

Нарнд цасн солңтрад бәәнә. Бичкдүд эргәс дошлдна. Эдн үвлд байрлна.

1. Нүднә үзүлһнә гимнастик

Багш:-Санжин Николаин шүлг «Үвл» давтхм.

5. Келлh өргҗүллhнә көдлмш

V. Кичәлин ашлвр:

1. Эндр кичәлдән юуна тускар келләвидн?

2.Хальмг теегт ямаран үвл болна?

3. Мана хальмг теегт ямаран шовуд бәәнә?

4.Хальмг теегт үвлздг шовудын нерд келтн.

5.Дулан hазрур нүүдг шовудын нерд келтн.

VI. Герин даалһвр: Шин үгмүдин чинринь медҗ дасх, Санжин Николаин шүлг чеежәр дасх.

Багш:-- Тана ширә деер сигнальн карточкс бәәнә, хәләһәд һартан карточк

авад үзлтн.

1. ноһан- кичәл таасгдв

2. улан – кичәл таасгдсн уга

3. шар – медҗәхшв

Темдг тәвлһн: «5»-

«4»-

Күндтә, сурһульчнр! Хальмг келән сәәнәр дастн! Сән менд, байрта

харһий!