Мамлекеттик тил

Дуйнолук билим беруу жана илим тармагы ботон тилди уйротуу практикасында жалан гана ошол тилдин теориялык маселелерин окутуу ыкмасы майнапсыз болорун эчак эле далилдеген. Тилекке каршы кыргыздарга кыргыз тилин уйротуу жумушу да, кыргыз эместерге кыргыз тилин уйротуу жумушу да кобунчо тилди грамматикалык негизде окутууга, эрежелерди жаттатууга негизденип келет. Бул жарамсыз усулдан баш тартуунун убактысы отуп баратат. Мына, биз мамлекеттик тилди окутуу орус, тажик, озбек тилдеринде жургузулгон мектептерге сунуш кылганыбызга бир топ жыл болуп, белгилуу тажрыйба топтоого жетиштик. Бирок, чынын айтканда, куткон натыйжаны ала албадык. Анын ар кандай себептери бар. Ошол себептердин эн башкыларынын бири-окутуу орус, озбек, тажик тилинде жургузулуучу мектептерде кыргыз адабиятын окутуу ишинин он жолго коюлбагандыгы. Тилди тил менен гана уйронбойт, ал учун тексттер, биринчи кезекте адабий тексттер керек болот. Кыргыз адабиятын башка тилдуулорго уйротуунун эн башкы максаты-кыргыз тилин уйротуу, тилдик суйлоо жана жазуу кондумдоруно ээ болуу. Кыргыз адабиятын окутуу учун окуу планында жумасына ото аз убакыт, бир сааттан жылына отуз торт саат болунуп келсе да ушул болунгон сааттар толук пайдаланылбай журот. Себеби, жогорку класстарда орус тилдуулор учун окуу китептеринин жоктугу. Окуу китеби жок болгондугу учун бул предметтин сааттарын башка предметтерге алып берип турушкан. Орус мектептер учун кыргыз адабиятынын окутуу ишин алып баруунун эн бир кыйын жери-окуучулардын тил билуу даражаларынын ар турдуулугундо. Мисалы, алыскы тоо арасындагы район борборлорунда орус мектептер жана класстар бар, алардын окуучулары, негизинен, кыргыздар, кыргыз тилин абдан жакшы билет. Экинчи бир топтогулар-шаар тибиндеги кыштактар, алар кыргызча анча-мынча билет, оозеки суйлойт, бирок, булар, негизинен, Бишкек, Токмок, Кара-Балта сыяктуу шаардагылар жана Чуй ороонунун трасса боюндагы жана трассанын ылдый жагындагылар. Булар кыргызча билбейт. Ушулардан улам, жыйынтыгында айтуучу соз- кыргыз адабиятын ботон тилде окутуу жургузулгон мектептерде уйротуу жумушун токтоосуз колго алуу зарыл. Бул предметти уйротуу менен биз олкобуздо жашаган башка улут жарандарыбыздын мамлекеттик тилди жакшы оздоштуруусуно, кыргыз элин таануусуна жана суйуусуно жетишебиз.