7- апрель Ревалюция күнү

12-АПРЕЛДЕГИ ТАРЫХЫЙ ОКУЯЛАР

12-Апрель, 2006

Бөлүшүңүз

Принтер

Бу күн адам баласынын биринчи жолу космоско учушу жана кыргыздардын Кокон хандыгына каршы козголушу, белгилүү саякатчы Н.М.Пржевальскийдин жарык дүйнөгө келиши менен тарыхта калды.

1873-жылдын бу күндөрү Кокондун түштүк-чыгышында жашаган кыргыздар хандык тарабынан жүргүзүлгөн саясатка каршы козголуп, Кокон хандыгынын салыкчыларына кол салышкан. Архивдик материалдарга ылайык, Кокон хандыгы букара кыргыздардан чогултулчу салык көлөмүн үч эсеге көбөйтүшүп, зекет менен хараж төлөөгө дарамети жок бүлөөлөрдүн мал-мүлкүн тартып ала баштаган. Буга жаңы ачылган кыргыздар салыкчыларды сабап, жыйналган малды тартып алышып, мүлктү ичара бөлүшкөн. Кокон өкүмдары Кудаяр хан козголоңду басыш үчүн Алимиан бекти баш кылып сыпайларга отрядын жиберген. Бу малда көтөрүлүш күчөп, Алай, Гүлчөгө жайылган. Бирок өз ара байланыш жана бирдиктүү аракети жок козголоңчуларды кокондуктар бирден талкалап, кыймылды канга бөлөп баскан.

1961-жылдын 12-апрелиндеги Юрий Гагариндин космоско учушунан бери бу күн авиация жана космонавтиканын Бүткүлдүйнөлүк майрамы катары белгиленип келет. Юрий Гагарин “Восток” космос кораблинде биринчи жолу жер шаарын айлана учуп, башкарып учуучу космостук учак доорго чыйыр салган.

1939-жылдын бу күнү таанымал аскер-географы жана илимпоз саякатчы Н.М.Пржевальский жарык дүйнөгө келген. Ал өмүрүнүн басымдуу бөлүгүн саякатчылыкка арнап, өз тармагындагы аты таанылган билим адамдарынын арасынан татыктуу орун тапкан. М.Н.Пржевальскийдин бешинчи саякат багыты Борбордук Азияга арналып, ал Кыргызстанды кыдырып жана бай маалымат топтоого жетишкен. Николай Михайловичтин ичээр суусу да Кыргызстандан бүтүп, анын керээзине ылайык улуу саякатчынын сөөгү Ысыккөлдүн жээгине коюлган жана орус бийлигинин чечими менен Каракол шаары Пржевальск болуп өзгөртүлгөн.

2003-жылдын бу күнү Баткен областында “Эл аралык толерантуулук” коомдук фонду менен Бириккен Улуттар Уюмунун Балдар фондунун (ЮНИСЕФ) биргелешкен долбооруна ылайык “Салам” радиосу иштей баштады.

2004-жылдын 12-апрелинде чыгармачыл адамдардын муктаждыгын канаттандырган “Жетимен” көркөм адабий журналынын биринчи саны жарык көрдү.