Просмотр содержимого документа
«8-класс. Биология боюнча сабактын иштелмелери.»
Предмет, класс: Биология, 8-класс
| Сабактын максаттары / Цели урока | Кутулуучу натыйжалар, Корсоткучтору / Ожид. результ. |
| Билим беруучулук/ Образовательнай- Адамдын тамак сиңирүү органдары жана анын түзүлүшү жөнүндө кеӊири маалыматка ээ болушат.
| Н.Ж.А.Э. (Натыйжага жете алат эгерде) Окуучулар Адамдын тамак сиңирүү органдары жана анын түзүлүшү жөнүндө кеӊири маалыматка ээ болушса |
Онуктуруучулук/ Разивающая- Оз оюн эркин айтуу менен кабыл алуусу, ой жүгүртүүсү жана сөз байлыгы өсөт.
| Н.Ж.А.Э. Оз оюн эркин айтуу менен кабыл алуусу, ой жүгүртүүсү жана сөз байлыгы өссо |
Тарбиялык/ Воспитательная- Адамдын тамак сиңирүү органдары жана анын түзүлүшү жөнүндө алган билимдерин турмушта пайдалана билүүгө, ден соолугуна кам көрүүгө,өздүк гигиенасын сактоого тарбияланышат.
| Н.Ж.А.Э. Адамдын тамак сиңирүү органдары жана анын түзүлүшү жөнүндө алган билимдерин турмушта пайдалана билүүгө, ден соолугуна кам көрүүгө,өздүк гигиенасын сактоого тарбияланышса |
Сабактын темасы/ Тема урока: Адамдын тамак синируу системасы. Тамак сиңирүү органдары.
Сабактын тиби Тип урока: Жаны билимдерди калыптандыруу.
Усулдар/Методы: аңгемелешүү жана интерактивдуу усул.
Жабдылышы/Оборудование: Окуу китеби, суроттор ж.б.
Сабактын журушу/Ход урока
|
Этап | Убакыт/ время | Мугалимдин иш аракети/ Деятельность учителя | Окуучунун иш аракети/ Деятельность ученик | Компетенттуулук,баалоо |
| НК | ПК | Б |
|
Уюштуруу
| 3 мин | Саламдашуу, окуучуларды жоктоо, сабактын темасын, максатын айтат жана тушундурот, баалоонун критерийлери менен тааныштырат. | Окуучулар сабактын темасын, максатын угат жана тушунушот.
| НК-1, НК-2 |
|
|
|
Уй тап-ны ссуроо
| 7 мин | Мугалим окуучуларга отулгон тема боюнча суроо беруу менен кыскача ангеме жургузот. - Дем алган абаны эмнелер бузат? - Эмне учун имаратты желдетуу керек? -Организмге тамактын кандай мааниси бар? -Тамак-аш менен биздин организм кандай азык заттарды алат? | Окуучулар берилген суроолорго жооп беруу менен оздору билгендерин ортого салышат. | НК-2, НК-3 | ПК-2 | Диагнос-к |
|
Жаны тема
| 20 мин | Мугалим окуучулардын билимин текшерип алуу максатында тамак синируу боюнча сурап алат. Окуучулардын оюн угат. Тема боюнча суроттордун жардамында тушунук берет. Тамак сиңирүү системасы — тамак-ашты майдалап, химиялык жана ферменттик жактан ажыратып, алардын маңызын соруп сиңирүүчү жана сиңгенден калган тамак-аш калдыктарын сыртка бөлүп чыгаруучу атайын органдар. Тамак сиңирүү системасынын органдары түзүлүшү боюнча бири-бирине байланыштуу, бирок анын ар бири өзүнө тийиштүүмилдетти аткарат. Анын узундугу 8-10 м келип, кишинин тулкусунун башынан аягына чейин созулган ичи көңдөй түтүктөн турат. Ирети менен алганда тамак сиңирүү системасы ооз көңдөйүнөн башталат. Андан кийин кулкун, кызыл өңгөч, карын, ичке жана жоон ичегиге өтүп, арткы тешиги менен аяктайт.
| Окуучулар опкодо жана ткандардагы газ алмашуу боюнча кенири маалымат алышат.
| НК-1, НК-2 | ПК-1, ПК-2 | Калыптандыруучу |
|
Бышыктоо
| 10 мин | Мугалим жаны тема боюнча окуучуларга суроо берет: 1. Тиштер кандай кызмат аткарат? 2. Туура тамактануу эмнеге пайдалуу? 3. Тамак сиӊирүү системасын кайсы органдар түзөт?
| Окуучулар мугалимдин суроолоруна жооп беришет. Тушунбогон суроолоруна жооп алышат. | НК-2, НК-3 | ПК-2, ПК-3 | Д-к, к-чу |
|
Баалоо
Баа
| 3 мин | Мугалим окуучуларды баалонун критерийлерине таянып баалайт. | Баалоонун критерийлерине таянып окуучулар алган бааларына ынанышат. | НК-2 |
| Жыйынтык-чу |
| Уйго тапшырма | 1 мин | Тамак синируу органдары жонундо окуу. | Окуучулар уй тапшырмасын алышат. Уй тапшырмага тушунбогондор сурашат.
| НК-2 |
|
|
Ичеги-карынга алардын былжырлуу катмарында жайгашкан майда без клеткаларынын жана тамакты эритип, сиңирүүчүири бездердин (шилекей бездеринин, боордун жана уйку безинин) зилдери куят тамак сиңирүү системасысын түзүүчүичеги-карын түтүкчөсүнүн керегеси үч катмардан турат. Алардын эң сырткы катмарын туташтырма ткань, ортоңкусун жылмакай булчуң тканы, ал эми эң ички катмарын былжырлуу кабыкча түзөт.
Тамактануу гигиенасынын изилдөөлөрү адамдын эң жагымдуу тамактануу иретин, мүнөзүн иштеп чыгууга, тамак-ашта тигил же бул заттын жетишсиздигинен же тамак-аш менен оору чакыруучу микроорганизмдердин, уулардын, түрдүүхимиялык заттардын организмге киришинен болуучу оорулардын алдын алууга багытталган. Дени сак адамдын тамактануусун изилдөөдө анын жашы, кесиби, тиричилик шарты, улуттук, климаттык-географиялык өзгөчөлүктөрү жана башкалар эске алынат. Тамактануу гигиенасысы тамактануунун нормаларын, авитаминоз жана гиповитаминозду алдын алуу чараларын (Витамин жетишсиздиги) иштеп чыгат. Анын негизги маселелеринин бири түрдүү кесипте иштеген кишилердин энергияны сарптоосун жана алардын организми белокту, майды, углеводду, минералдык туздарды, витаминдерди талап кылуусун изилдөө болуп саналат.
Тамактануу гигиенасысы коомдук тамак-аш ишканаларында, тамак-аш өнөр жайларында жана соода тармактарында азыктардын сапатын контролго алат; тамак-аштан уулануунун алдын алууга багытталган чараларды иштеп чыгат, жаңы пайда болгон тамак-аштардын химиялык составын, биологиялык баалуулугун, калориялуулугун изилдейт
Тамак сиңирүү системасынын оорулары эл арасында кеңири тараган. Бул оорулардын мүнөзү жана таралышы географиялык, социалдык шарттарга, жашоо ыңгайынын тарыхый абалына жана тамактануу өзгөчөлүгүнө, гигиеналык тарбияга, калк маданиятына, саламаттык сактоо ишинин өнүгүү деңгээлине байланыштуу болот. Оорунун себептери жана анын өөрчүшү өтө татаал жана ар түрдүү. Анын пайда болушуна маалы менен тамактанбоо, ачка болуу же ашыкча тамактануу (өзгөчө жатарда), ошондой эле тамакты өтө муздак же ысык ичүү, ыксыз семирүү, өнөкөт аракечтик, өз алдынча дарыларды (аспирин, преднизолон жана башкалар) көп ичип дарылануу жана башкалар себеп болот. Катуу кармаган ичеги инфекция оорулары тамак сиңирүү системасынын органдарын сезгентип, бузуп, түрдүү өзгөрүүлөргө алып келет. Андан оору улам күчөп, кайталанма өнөкөт түрүнө өтүп кетиши мүмкүн. Ичеги инфекциялары (жугуштуу оорулар) атайын мүнөз тамакты (диета), дары-дармек менен дарылоону талап кылат.
525
83 401 
