Адам жана коом 11-класс. Адам укугун камсыздоонун механизмдери

Адам укугун камсыздоонун механизмдери

Адам жана коом 11-класс.

Мугалим Нурматова М.С.

Сабактын максаттары:

• Билим берүүчүлүк: Адам укуктарын коргоо боюнча эл аралык уюмдар тууралуу билишет, эл аралык адам укуктары декларациясы менен таанышышат.
• Өнүктүрүүчүлүк: Тапкычтык, чыгармачыл ой жүгүртүү,салыштыруу, ажырата билүү көндүмдөрүнө ээ болушат
• Тарбиялык: Өз укуктарын эл аралык деңгээлде коргоого, башкалардын да укугун билүүгө, толеранттуулукка тарбияланышат.

Адам укуктарын эл аралык деңгээлде коргоочу уюмдар:

• Бириккен Улуттар Уюму (БУУ)
• Бириккен Улуттар Уюмунун Билим берүү, Илим жана Маданият Уюму (ЮНЕСКО)
• Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму (WHO)
• Human Rights Watch-адам укуктары күзөтү
• БУУнун Балдар Фонду (ЮНИСЕФ)
• Адам укуктары б-ча иш аракеттер борбору
• Эл аралык мунапыс уюму
• simon wiesenthal борбору (жеке)
• Балдарды коргоо фонду (CDF)(жеке)

Адам укуктарын эл аралык деңгээлде коргоочу уюмдар:

10 . КМШ уюму:

Эл аралык келишимдер жана макулдашуулар (пакт, конвенция, декларация, ж.б.)

Эл аралык уюмдардын рамкасында иш-аракет жүргүзгөн эл аралык органдар ж-а ишканалар

Адам укуктарын эл аралык уюмдардын ишмердүүлүгүнүн рамкасында коргоо механизми эки топко бөлүнөт:

Адам укуктарынын жалпы декларациясы

Адам укуктарынын жалпы декларациясы

• Кыргын салган Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин адам укуктарын коргоо боюнча Эл аралык документ керек болду. Бириккен улуттар уюму (БУУ) бул демилгени колго алды. Адам укуктарынын жалпы декларациясы деп аталган документ 1948-ж. 10-декабрында БУУнун Генералдык Ассамблеясы тарабынан кабыл алынган. Ошондон бери 10-декабрь – адам укугунун күнү катары бүткүл дүйнөдө белгиленет.

Декларациянын текстин иштеп чыгуу эки жылга созулган. Даярдоочу комитет 8 кишиден туруп, аны Элеонара Рузвельт жетектеген. Декларациянын авторлору ар түрдүү элдердин маданий салттарын чагылдырууга жана ага дүйнөлүк системадагы мыйзам чыгаруудан мураска калган бардык баалуулуктарды киргизүүгө аракеттенишкен.

АКШнын 32-президенти Франклин Делано Рузвельт океанга чөмүлгөндөн кийин бутун үшүк алып кеткен. Инвалиддик коляскага отуруп калган. АКШнын төрт жолу шайланган жалгыз президенти болуп саналат.

Декларация преамбула менен башталат

• Преамбула – бул документ эмне үчүн кандай максат менен кабыл алынгандыгын түшүндүргөн киришүү бөлүгү

• Декларация саясий эркиндиктерге, жарандык, экономикалык, социалдык, маданий укуктарга бирдей теӊ маани берген. Ал 30 ст. турат. 250 тилге которулган жана дүйнөдөгү адам укуктары боюнча документтердин эӊ маанилүүсү.

Декларацияда:

• Бардык адам бирдей теӊ укукта жарык дүйнөгө келет. Адамдын жашоого болгон укугу биринчи орунда турат.
• Ар бир адам жашоого укуктуу,
• Эч ким кулчулукта кармалбайт,
• Эч ким кыйноого алынбайт,
• Бардык адам мыйзам алдында бирдей.

• Адам укуктарынын жалпы декларациясы мамлекеттер жана элдер үчүн адам укуктарын жана эркиндигин сыйлоо, аны жалпы жана эффективдүү кабыл алуу жана ишке ашырууну камсыздоодо багыттоочу болуп калды. Декларация адам укуктарынын принциптеринин фундаментин аныктоо менен бардык укук жана эркиндиктердин өз ара байланышын жана бөлүнбөстүгүн орнотту. Жаңы принциптерге ылайык адамдарга жарандык жана саясий эркиндикке, экономикалык жана социалдык жыргалчылыкка кепилдик берилди.

Адам укуктарынын жалпы декларациясы жеке инсан жана мамлекеттин ортосундагы калыптанган системаны өзгөрттү. Адам мамлекеттик саясаттын объекти болуудан калып, эркин инсан, коомчулуктун саясий системасындагы толук укуктуу субъектине айланды.

Эл аралык келишимдер жана макулдашуулар

• 1966-ж. 16-декабрда БУУнун рамкасында Жарандык жана саясий укуктардын эл аралык пакты – Международный пакт о гражданских и политических правах (МПГПП) жана Экономикалык, социалдык жана маданий укуктардын эл аралык пакты – Международный пакт об экономических, социальных и культурных правах (МПЭСКП) кабыл алынды.

• Бул акттар милдеттүү юридикалык күчкө ээ жана мамлекеттин кабыл алган милдеттерди аткаруусун контролдоо механизмин божомолдойт. МПГПП жана МПЭСКПде адам укуктарынын жалпы декларациясынын нормалары чагылдырылган.

О.э. БУУнун адам укуктарын коргоо системасындагы негизги келишимдердин катарына төмөнкүлөр кирет:

•  Кыйноолорго жана башка ырайымсыз же кадыр-баркты кемсинтүүчү мамилеге жана жазага каршы конвенция, 1984-ж.
•  Рассалык дискриминациянын бардык формаларын ликвидациялоо жөнүндөгү эл аралык конвенция, 1965-ж. Аялдарга карата дискриминациянын бардык формаларын ликвидациялоо жөнүндөгү конвенция,1979-ж.
•  Балдардын укугу жөнүндөгү конвенция, 1989-ж.
•  Бардык мигрант-эмгекчилердин жана алардын үй-бүлөлөрүнүн укуктарын коргоо жөнүндөгү эл аралык конвенция,1990-ж.