Айгул Баткен бренди

Айгул Баткен бренди!

Сабактын максаты: ОкуучуларАйгул гулунун тарыхы жонундо жана булл гулдун кызыл китепке киргендиги тууралуу билишет.

Оз эл жерин суйууго уйронушот.

Айгул гулунун суроту

Ажайып сулуу Айгул гулу.

Баткен областы Республикабыздын башка областарынан айырмаланып орукзардын мекени.Бул ороондо озунун татымдуулугу боюнча балдан кем эмес ,асыл баалуу туркун сорттогу оруктордун даамы менен даназаланып келет.Ал гана турсун дуйнодо сейрек кездешкен Айгул гулу да ушул областын аймагынан орун алып келет.

Эл арасында кенири айтылып келген уламыштын маани-манызы томонкучо: "Илгери бул Карабулак аймагында бир бай жашайт экен. Анын ай чырайлуу Айгул аттуу кызы болуп озунун наздыгы,сулуулугу менен башкалардан айырмаланып, адептуулугу жана эмгекчилдиги менен ата-энесин кубанычка болоп келет. Айгул бой тартып эрежеге жеткенде ай жамалы ачылып сулуу кызга айланып,ошол эле айылдагы Козулан деген баатыр, эмгекчил жигитти суйуп калат.Эки жаштын ата-энеси да балдарынын купул сезимдерин байкап калышып билдирбестен той камын коро башташат.

Бирок, какаганга муштаган болуп бир ирет баскынчы душмандар менен болгон катуу кармашта Козулан тарап женилип, баатыр Козулан багынып бергиси келбестен кашык каны калганча салгылашып жатып каза болот.Жолдоштору анын журогун айылга алып келишет.Бул кайгылуу кабарды укканда чыдабай ыйлаган бойдон дарыянын жеегине келип отурат да суйгону менен ушул дарыянын жеегинен таанышканын эске тушурот.Ал жерден уйуно келип курбу кыздарын ээрчитип тоону коздой жонойт.Тоого жетип курбу кыздар менен коштошот да ,озун бийик аскадан томон карай таштап жан берет.Ал аскадан таштын борчугунан кыздын канына боелгондой кочкул кызыл ,саргыч тустогу ото кооз гул осуп чыгат.Ал гулду "Айгул гулу" деп кыз боюн таштаган асканы "Айгул таш"деп,ал эми Айгул таштын бет мандайындагы тоону "Козулан тоосу" деп аташат.Баатыр жигит козуландын журогу кыз менен кошо жерге жашырылат. Ошентип тируусундо тагдырдын буйругу насип этпеген бул эки жаштын тилеги тигил дуйнодо биригип ,алардын каны жанынан Айгул гулу жаралып калган экен.

Азыр Айгул гулу оскон аймакта ондогон уйлор салынып ,Айгул таш деген чакан айыл пайда болгон.Айгул гулу жыл сайын Апрель айынын орто ченинде ачылып ,май айынын орто ченине чейин гулдойт.Башка гулдордон айырмаланып анын гулдоо мезгили да 20-25 кунду озуно камтыйт.Анын дагы бир айырмачылыгы боюнун бийиктиги 1-1,5 мге чейин осот жана тоонун кунгой эмес тескей капталында осушу.

Табиятынан кооз гул аталган Айгул гулу илимиай эмгектерде "Петимум Эдуарда" же орусча "Рябчик Эдуарда"д.а.Бул ажайып кооз гул жалан гана таштуу жерлерде осуп ,тамыры да терен жайгашкан.Бир караганда гулдун ичинен чон шуудурум тамчыларды байкоого болот.Жергиликтуу эл ушуну суйушкон эки жаштын коз жашы деп аташат.

Айгул гулунун бир эки сонгогундо 5-6 ,айрымдарында 7-8 кадимки конгуроону элестеткен таажылуу,узун жалбырактуу кочкул кызыл,сары тустогу гулдор орун алып ,адамдарды озуно тартып турат.

Азыр Айгул тоосу корукка алынып ,андагы гуInsert non-formatted text hereл СССРдин "кызыл китеби"1978-жылы киргизилген. "Айгул гулу" Баткен областынын Кара Булак кыштагында орун алган

Айгул таш тоосу