АКШ мамлекетине ЭГМ

Америка кошмо штаттары

• Предметтик мугалим:Анарбекова Гулжан Анарбековна

Герби

Желеги

Валютасы

• Акча бирдиги - АКШ доллары. 

Билим берүү системасы

• АКШда билим берүү мамлекеттик жана менчик болуп бөлүнөт. Ар бир штат өзүнүн билим берүү мыйзамдарына жана башкаруу органдарына ээ. АКШда билим берүү 6 жаштан башталып, 12 жылга созулат да, үч баскычтан турат (жөнөкөй мектеп - 6 жыл, кенже орто мектеп - 3 жыл, жогорку орто мектеп - 3 жыл). Мектепти бүткөндөр орто билим жөнүндөгү диплом алып жогорку окуу жайларга тапшырат. Кесиптик-техникалык билим берүү «Коммунити Коллежес» базасында жүзөгө ашат. Жогорку билим алуу көпчүлүк учурда 4 жылга (бакалавриат) созулат. Билимин улантуучулар магистратурада (12-ж.) окуйт. Белгилүү окуу жайлары: Гарвард (1636-ж. негизделген), Пенсильвания (1740), Пристон (1746), Йель, Нью-Хейвен, Колумбия (1868), Иллинойс (1867), Калифорния, Корнелл, Чикаго университеттери, Масачуссетс техникалык институту ж. б. 

Экономикалык- географиялык абалы

Америка Кошмо Штаттары, АКШ ( англ.   United States of America, USA ) – Түндүк Америкадагы мамлекет. Түндүгүнөн Канада, түштүк-чыгышынан Куба (Гуантанамо аскер базасы), түштүк-батышынан Мексика менен чектешет. Чыгышын Атлантика океаны, батышын Тынч океан, түштүгүн Мексика булуңу чулгайт. 

Штаттары

Калкы

Материкке отурукташуусу болжол менен 2.5-3мин жыл мурун башталган. Байыркы индеецтердин Материктин бардык жерине тарашкан.

Калкынын саны боюнча АКШ дүйнөдө 4-орунда (Кытай, Индия, Россиядан кийин). Орточо жыштыгы 1 км 2  жерге 28 киши. АКШ көп улуттуу өлкө, алардын көпчүлүгү өзүнүн тилин, салтын сактап калган. Калкынын көбүн ак расалар (84%) түзөт, ошондой эле африка-америкалыктар (12%) ж. б. улут өкүлдөрү (8%) да жашайт. Жергиликтүү. калкы - индейлердин (1%) көбү жок кылынган, калгандары резервацияда жашайт. 

Калкынын негизги бөлүгүн- европалыктар түзөт (Көпчүлүгү Улуу Британиялыктар). Акыркы он жылдыкта Түштүк Америкадан жана Азиядан келген калктын саны кескин көрүүдө.

Индеецтер

Европалыктардын келиши менен индеецтердин жашоосу түп тамыры менен өзгөрдү. Аларды жемиштүү жерден кудалашып, кырып, жок кылышкан. Индеецтердин – ирокез, гурон, алгонкин, сиу аттуу уруулары жок болгон.

Религиясы

Борбору - Вашингтон

• Вашингтон -  АКШнын  борбор шаары.
• Колумбия федерация округу болуп бөлүнүп, өзгөчө административдик статуска ээ. Өлкөнүн башкы саясий, маданий, илимий борбору. Калкы 548,4 миң ; Чоң Вашингтондуку 5,1 млн (2003).  Атлантика океанынын  жээгинде,  Потомак  дарыясынын төмөнкү агымынын боюнда, деңиз деңгээлинен 128 м бийиктикте жайгашкан. Ири жолдор тоому. Эл аралык аэропорттору (Ж. Ф. Даллес, Балтимор Вашингтон, Р. Рейган атындагы), метрополитен бар. Дарыя порту. АКШнын Конгрессинин чечими менен 1791-жылы негизделген. АКШнын 1-президенти Ж. Вашингтондун урматынан аталган. 

АКШнын урбанизациясы

урбанизациянын деңгээли– 82%. Көптөгөн шаар агломерациялар жана 3 мегалополистер калыптанган

Мегалополистер

• Түндүк-Чыгыш -«Босваш» (Бостондон Вашингтонго чейин);
• Көл боюндагы (приозерный) - «Чипитс» (Чикагодон Питтсбургга чейин );
• Калифорниялык - «Сан-Сан» (Сан-Франциско – Сан-Диего).

Чоң шаарлары- Нью-Йорк (20,6 млн.), Лос-Анджелес (17 млн.) жана Чикаго (9,5 млн.)

Нью-Йорк-өнөр жайдын, соода-сатыктан, финансынын, транспорттун жана маданияттын эң чоң борбору.

Бул жерде 400 сүрөт галереясы,

200 китепкана , негизги көчөсү– Бродвейде – 40 театрлар жайгашкан.

АКШнын макрорегиондору

АКШнын аймагын 4 макрорегионго бөлүшөт: Түндүк-чыгыш, Ортоңку Батыш, Түштүк жана Батыш. Алар бири-биринен тарыхый-маданияттын өзгөчөлүктөрү менен, жана заманбап социалдык-экономикалык өнүгүү мүнөзү менен айырмаланат.

Чарбасы

АКШ - экономикасы өнүккөн индустриялык-агрардык өлкө. Ички дүң продукциясында (ИДП) өнөр-жайынын үлүшү 19% ти, транспорт, байланыш жана коммуналык чарба 9%ти, айыл жана токой чарбалары, балыкчылык 2,0% ти түзөт. Ички улуттук продукциясын киши башына бөлүштүргөндө 26 980 доллардан (АКШ) туура келет. 1992-ж. Канада жана Мексика менен эркин соода жүргүзүү боюнча Түндүк Америка келишимине кол коюлгандан кийин дүйнөдөгү эң ири соода блогу түзүлгөн. Өнөр-жайынын башкы тармактары: машина куруу, химиялык, нефтини кайра иштетүү, тамак-аш - татымал, жеңил өнөр-жай ишканалары, айрыкча авиация жана ракета-космостук техникалык, электрондук жабдуулар (анын ичинде. компьютерлер жана микросхемалар), приборлор, жаңы конструкциялык материалдар, өнөр-жай тармактары жакшы өнүккөн. 

АКШнын отун-энергетикалык комплекси

Нефтинин запасы боюнча АКШ дүйнөдө 10-орунда. Запасынын жарымы Мексикалык шельфте, Калифорнияда жана Аляскада. Мексикалык бассейнде 200 Ишканалар бар. «нефтехимиялык борбору» - Хьюстон.

Вайоминг

Көмүр кени 15 штатта

өндүрүлөт, бирок негизги

«көмүр штаттары«- Кентукки,

Батыш

Виргиния, Пенсильвания

(Каралат көмүр

Бассейни) жана Вайоминг.

. »

«

• 1994-ж. 3268 млрд кВт с электр энергиясы өндүрүлгөн, анын 71,1% жылуулук электр станцияларына, 8,6% ГЭСке, 20,3% АЭСке туура келет.
• Электроэнергия бардык штаттарда иштелип чыгат. Эң чоң электростанция-лар Теннесси жана Вашингтон штаттарында

Вашингтон

Теннесси

Кара металлургия

• АКШ табигый ресурстарга бай: көмүр, жез (өндүрүшү боюнча дүйнөдө 2-орунда), темир, сымап, күмүш, алтын, никель, цинк (дүйнөдө алдыңкылардын бири), вольфрам, уран, фосфат, нефть жана табигый газ (казып алынуусу боюнча дүйнөдө 2-орунда), жыгач даярдоо . металлургиялык штаттары - - Иллинойс, Индиана, Огайо, Мэриленд, Пенсильвания.

Машина куруу өнөр жайы

• Автомобиль заводдору мамлекеттин 125 шаарында бар. Бирок, автомобилдин көбү көл боюндагы мегалополисте чыгарылат, ал жерде негизги автомобилдик штат - Мичиган жана автомобилдин борбору – Детройт жайгашкан.

НАЗАД

Авиаракеталык-космостук жана электрондук өнөр жай

АКШдагы транс-улуттук корпорациялар

Айыл чарбасы

• Айыл- чарбага жарактуу жери 18,7 млн га. Айыл-чарбанын товардык продукциясынын 47%ке жакынын дыйканчылык, 57%тен ашыгын мал чарбасы түзөт. АКШ жүгөрү, буудай, пахта, тамеки, эт, сүт даярдоо боюнча дүйнөдө алдыңкы орундардын бирин ээлейт. Тоют өсүмдүктөрү, мөмө-жемиш (анын ичинде цитрустар да бар), жашылча өстүрүлөт. Буудай бардык жеринде өстүрүлөт, бирок негизги аймагы - «буудайлуу алкак» (Канаданын чегинен баштап Улуу түздүктөр аркылуу Техас штатынын борб. бөлүгүнө чейин камтыйт), жүгөрү - «жүгөрүлүү алкакта» (Айова, Иллинойс, Индиана штаттарында жана аларга чектеш жерлерде) өстүрүлөт. Пахтачылык жана тамекичилик өлкөнүн түндүгүндө жана түштүк-чыгышында өнүккөн. 1992-ж. 60 млн т буудай, 190 млн т жүгөрү, 59 млн т соя буурчагы, 3,9 млн т пахта жыйналган. 

Сүт багытындагы мал чарбасы негизинен өлкөнүн түндүк-чыгышында, эт багытындагысы батышында жана түштүгүндө, кой чарбасы тоолуу штаттарда, үйкушу чарбасы түштүк-чыгышта өнүккөн. 1995-ж. 102,8 млн бодомал, 59,9 млн чочко, 8,9 млн кой, 6 млрд дан ашык үй кушу болгон (анын ичинде бройлерлер да бар). 1991-ж. 4,3 млн т балык кармалган.

Транспорттук комплекси

• Темир жолунун узундугу 225 миң км, автомобиль жолунуку 6,3 млн км (шаар жолдору кошо). Ички суу жолу өнүккөн, айрыкча Миссисипи, Огайо дарыясы, Улуу көлдөр, Жээк каналдары кеңири пайдаланылат. 

Туризм

• Туризм өнүккөн (жылына чет өлкөдөн 43 млндон ашык турист келет). Туристерди кызыктырган негизги объектилери: Вашингтондо: АКШнын конгрессинин имараты - Капитолий, өлкөнүн президентинин расмий резиденциясы - Агүй, Ж.Вашингтондун эстелиги, АКШнын улуттук музейи, Улуттук Искусство галереясы, Учуу жана космонавтика улуттук музейи ж. б.; НьюЙоркто: АКШнын символу - Эркиндик статуясы, Ыйык Патрик собору (19-кылым), Метрополитен музейи, Нью-Йорк калк китепканасы (20-кылымдын башы), Линкольн искусство борбору, Азыркы искусство музейи, С. Гуггенхейм музейи, Бродвей жана Таймссквер аянты (шаардын негизги театрлары менен) ж. б. Табигый кооз жерлери: Колорадо дарыясындагы Чоң Каньон улуттук паркы, Калифорниядагы Моно көлү, Ниагара шаркыратмасы, Улуу көлдөр. Калифорния жана Флорида шаарындагы Диснейленд эсалуу парктары, ошондой эле Флориданын пляжы дүйнөгө белгилүү. 

Статуя Свободы

Скала президентов

Үйгө тапшырма:

АКШнын кооз жерлерине мүнөздөмө берип, слайд жасоо

АКШнын штаттарын дептерге жазуу