Алай Туркестан провинциясы 8 класс

Ж.Болотов атындагы №21 орто мектеби

Кыргыз Республикасынын физикалык географиясы

8-класс

География мугалими: Мониева Акмарал Пирахматовна

АЛАЙ-ТҮРКСТАН

Сабактын максаты

• Алай -Туркстан профинциясынын климаты, орун алуусу, географиялык абалы, геологиясы,рельефи, ички суулары, климаты,ландшафты боюнча маалымат алып, суроолорго жооп берип карталар менен иштешет

ГЕОГРАФИЯЛЫК ЖАЙГАШКАН АБАЛЫ

Тар суусунун алабынан батышка карай Ак-Суунун алабына чейин, Фергана өрөөнүнүн түштүк жагы, Алай-Түркестан провинциясы деп аталат. Ал Алай жана Түркестан тоо кыркаларынын түндук капталдырын тоо этектериндеги түздүктөргө чейинки камтыган, батыштан чыгышты карай Тажикастандын чек арасынан Кытайдын чек арасына чейин 550км созулуп жатат.

АЛАЙ-ТҮРКСТАН

АЯНТЫ - 30 МИҢ КМ 2

БАТЫШТАН – ЧЫГЫШТЫ КАРАЙ - 550 КМ

ТУУРАСЫ ЧЫГЫШЫНДА - 110 КМ

БАТЫШЫНДА - 75 КМ

АЛАЙ-ТҮРКСТАНДЫН РЕЛЬЕФИ

• Негизги орографиялык бирдиктери Алай жана Түркстан кырка тоолору.
• АЛАЙ - ТАМДЫКУЛ (5539 М )
• ТҮРКСТАН – АСКАЛУУ (5621 М )

АЛАЙ КЫРКА ТООСУНУН СИСТЕМАСЫНА

• ТЕРЕК-ТОО

• КӨК-БУЛАК

• АЛАЙ-КУУ

• ОЛОКОН-ТОО

• КИЧИ-АЛАЙ

• КОЛЛЕКТОР

ТҮРКСТАН КЫРКА ТООСУНУН СИСТЕМАСЫНА

• АДЫГИНЕ-ТОО

• КӨКЧӨ-ТОО

• МАЙДАН-ТОО

• КАРА-ТОО

• БЕЛИ-СЫНЫК

ГЕОЛОГИЯСЫ

• ОРТОҢКУ ПАЛЕЗОЙДО ЖҮРГӨН ГЕРЦИН БҮКТӨЛҮҮСҮНӨН ПАЙДА БОЛГОН ТҮШТҮК ТЯНЬ-ШАНЬ ТЕКТОНИКАЛЫК ОБЛАСТЫНА КИРЕТ

• РЕЛЬЕФТИН АЗЫРКЫ КЕЛБЕТИ НЕОГЕН МЕЗГИЛИНДЕ БАШТАЛГАН ,БҮТКҮЛ ТЯНЬ-ШАНДЫ КАМТЫГАН АЛЬПЫ БҮКТӨЛҮҮСҮНҮН НАТЫЙЖАСЫНДА ТҮЗҮЛГӨН.

КЛИМАТЫ

• АЛАЙ-ТҮРКСТАН ПРОВИНЦИЯСЫНЫН КЛИМАТЫ КОНТИНЕНТАЛДУУ КУРГАКЧЫЛ

• НЫМ АЛЫП КЕЛГЕН АБА МАССАЛАРЫНЫН ӨТКӨН ЖОЛУ ТҮРКСТАН ЖАНА АЛАЙ КЫРКА ТООЛОРУНА ЖАРЫШ ЖАТАТ

• ОШОНДУКТАН БУЛ КЫРКА ТООЛОРДУН КАПТАЛДАРЫ БОЮНЧА АБА МАССАЛАРЫ КӨТӨРҮЛБӨЙ ЖАНДАП ӨТҮП ЖААН-ЧАЧЫН АЗ ТҮШӨТ ДА КЛИМАТ КУРГАК БОЛОТ

КЛИМАТЫ

• АЛАЙ-ТҮРКСТАН ПОВИНЦИЯСЫНДА

ИЮЛДУН ОРТОЧО ТЕМПЕРАТУРАСЫ :

БИЙИКТИГИ 887 М СТАНЦИЯДА 25,3 0 С

БИЙИКТИГИ 1013 М СТАНЦИЯДА 24,4 0 С

БИЙИКТИГИ 2360 М КИЧИ-АЛАЙДА 15 0 С

ЯНВАРДЫН ОРТОЧО ТЕМПЕРАТУРАСЫ

БИЙИКТИГИ 887 М СТАНЦИЯДА -4,1 0 С

БИЙИКТИГИ 1013 М СТАНЦИЯДА - 3,3 0 С

БИЙИКТИГИ 2360 М КИЧИ-АЛАЙДА -6,9 0 С

• АТМОСФЕРАЛАК ЖААН-ЧАЧЫН 280 ММ ДЕН-470 ММ

СУУЛАРЫ

• АГЫН СУУЛАРЫ ТОЛУК СЫРДАРЫЯНЫН АЛАБЫНА КИРЕТ.

• КАРА-ДАРЫЯНЫН СОЛ КУЙМАЛАРЫ :

КУРШАБ

АК-БУУРА

АРАВАН-САЙ

СЫРДАРЫЯГА ТҮЗ КУЮЧУ ДАРЫЯЛАР :

ИСФАЙРАМ-САЙ

ШАЙМЕРДЕН

СОХ

ИСФАНА

АК-СУУ

СУУЛАРЫ

• ДАРЫЯЛАРЫ СУУНУ КЫШЫНДА ТОПТОЛГОН КАРДЫН ЭРИШИНЕН ЖАНА ЖАЗГЫ ЖААГАН ЖАМГЫРДЫН СУУЛАРЫНАН ЖАНА МӨҢГҮЛӨРДӨН КУРАЛАТ.

• АЛАЙ ЖАНА ТҮРКСТАН КЫРКА ТООЛОРУНУН ТҮНДҮК КАПТАЛДАРЫНДА 1024 МӨҢГҮ БАР.

• МӨҢГҮЛӨРДҮН- АЯНТЫ-872 КМ 2

• МӨҢГҮЛҮҮ ӨРӨӨНДӨР- АК-БУУРА ,СОХ,

ИСФАЙРАМ- САЙ Ж.Б

ЛАНДШАФТТЫК АЛКАКТАРЫ

• ГЛЯЦИАЛДЫК-НИВАЛДЫК АЛКАК

• АЛЬПЫ - 3600-4000 М

• СУБАЛЬПЫ - 3000 М

• ТОКОЙЛУУ –ШАЛБАЛУУ ТАЛАА - 2000-3000 М

• ТАЛАА 1300-2200 М

• ЧӨЛ ЖАНА ЖАРЫМ ЧӨЛ - 1000-1500 М

Сандар сүйлөйт оюну

• 30 МИҢ КМ.КВ
• 5539м
• 470мм
• 1000-1500м

Бышыктоо үчүн суроолор

Агын суулары толугу менен кайсы дарыянын алабына кирет?

Сыр-Дарыя

Түркестан кырка тоосунун эң бийик чокусу

Аскалуу

Альпы зонасы канча метр бийиктикте орун алган?

3600-4000 М

Үйгө тапшырма

• Алай-Түркстан провинциясы менен Түштүк-Батыш Тянь-Шанды салыштыруу.
• Контур картага эң негизги кырка тоолорун, агын сууларын түшүрүү.