"Ана тиллени халкьара йылына багъышлангъан ата-ананы жыйыны".

«Ана тиллени халкъара йылына багъышлангьан ата-ананы жыйыны».

М. Атабаев.

Артдагъы вакътилерде ана тиллени гьакъында гьар ерлерде кёп айтылынып тура. Айрокъда милли газетлерде де огъар байлавлу бир токътавсуз макъалалар чыгъа. Шолай болмагъа да герек. Сонг да, кёбюсю ата-аналаны бир тамаша янашыву бар. Ана тилден ЕГЭ берилмеген сонг, шо предмет оланы яшларына не тарыкъдыр деп чыгъа. Ана тил бир ерде де къолланмай, бу кимге тарыкъдыр деген ойлардан къачма герек. Муна шулай четимликлеге урунуп, хыялларыбыз яшавгъа чыкъмай къала. Гелигиз, шогъар биз барыбыз да тергев берейик. Сонг дагъы да, журнал бармы, газет бармы, оьзюбюз де язылайыкъ, башгъаланы да яздырайыкъ.

Артдагъы йылларда бизге интерактивный доска, компьютерлер гелди. Интерактивный доскагъа, компьютерлеге уьйренгенбиз. Оланы иштагьландырагъан кюйде дарсланы янгы къайдаланы къоллап юрютмесе, яшланы ана тилге ий этмеге бажарылмас деп эсиме геле. «Халкъ болмаса, тил болмайгъаны булай да англашыла, тек тил болмаса, халкъ болмайгъанны унутмагъа ярамай», - деген къумукъ алим Жангиши Хангишиев. Тил оьлсе, ону булан бирче халкъ да оьле, ер юзюнден сув алгъандай ёкъ-ёюн бола. Гьасили, тил - халкъны ругьу, жаны.

Бугюн биз оьз миллетибизни, тилибизни, яшларыбызны талигьин ойлашмасакъ, оьтген девюрлени асил ишлери, герти игитлерини келпетлери булан таныш этмесек, тангалабыз нечик болур деп ойлашма тарыкъбыз. Дагъыстан тиллер, шону ичинде къумукъ тил де, бир нече еринден яралангъан. Тилни къутгъармакъ, къораламакъ, асырамакъ ва къолубуздан гелеген бары да чараланы гёрмек - бизин борчубуз. Ана тил бизге анабызны сютю булан синген ва яшавлукъда гюч-къуват, илгьам, ругь берген ва бере.

Анасыны сютю булан тилни дагьнисин билмесе, демек, ананы биринчи къакъакъ йырлары булан яшны къулагъына ана тилни бюлбюл ангы, макъамлары ва сеслери чалынмаса, баланы ана тилине юреги исинмесе, яш наслуну ана тилине тюшюндюрмеге бек къыйын болажагъы ачыкъ. Адам тувуп, оьсюп турагъан ерни оьз ватанына санай, оьзюню халкъы бар ерни сюе. Халкъны бир этмек учун адамлагъа ана тил герек. Бизин ана тилибиз бизин игит халкъыбызны бир эте. Гьалиги яш наслу рус ва башгъа тиллени бизин оьзюбюзню тилибизден эсе бек де билебиз. Башгъа тиллени гётерип, биз оьзюбюзню тилибизни ерге урабыз!

Неге тюгюл де, яш наслуну ата- анасы ана тилинден илыгъа, рус тилде сёйлей. Неге биз оьзюбюзню ана тилибизде сёйлемейбиз? Биз тувгъандокъ, русча сёйлегенбизми? Биз тилибизни унутсакъ, заман гелип, бизин къумукъ миллетибизде унутулажакъ. Къумукъ миллет - бырынгъы миллет. Биз буса ана тилибизде де сёйлеп болмайбыз. Бизин тил йимик асил, арив, жавгьар тил бир ерде де ёкъ. Дагъыстан Республиканы Президенти оьзюню бир сёйлевюнде, ана тилин билмейген адам насипсиз адам, деген. Президентни ана тилни гьакъында айтгъан шо сёзлерин гьар халкъ, гьар адам эшитме тарыкъ, айрокъда ерлерде маданиятны оьсювюню гьайын этме тарыкъ гьакимлер ана тилде чыгъагъан журналлагъа язылывгъа кёп тергев берме герек. Тил бизге бир-биревню англама, мурадыбызны айтма, оьзге адамны англама, газетлер, журналлар, китаплар охума кёмек эте.

Гьар инсангъа бу дюньяда анасындан, ана тилинден артыкъ аявлу зат ёкълугъу ачыкъ . Тама турса, тамчы да ташны да теше деп негьакъ айтылмай. Къумукъ къылыгъыбызны да, тилибизни де уллулар оьзлер сююп, яш наслуну алдында уьлгю болуп турма борчлу деп гьисаплайман. Биз охувчу яшлар оьктем болма тарыкъбыз оьз миллетибизден, бизден алда яшагъан белгили адамларыбыз Солтанмутдан, Йырчы Къазакъдан, Уллубийден, Зайналабитден, Абусупияндан, Темирболатдан, Багьавутдинден, Анвардан, Бариятдан ва дагъы да кёп санавдагъы гьакъыллы, билимли, игит уланларыбыздан ва къызларыбыздан. Ана тилни билмейген гиши мекенли адам, демек, миллетни герти патриоту болуп битегенге инанма къыйын. Я Аллагь, ата юртун, ана тилин унутагъанлардан болмайыкъ, шолай болмас учун - иннемей де турмайыкъ, ана тилибизни сакълайыкъ ва якълайыкъ.