Антарктиди материги

АНТАРКТИДА

Географиялык абалы жана изилдөө тарыхы

Жаратылышы: рельефи, климаты, суулары,

жаратылыш ресурстары.

7 класстар

үчүн

түзгөн география мугалими Калысов Белек

Жалпы маалымат

Жер шарынын түштүк уюлунда жайгашкан эң суук материк

түштүк уюл

Гректин «анти» каршы деген созунон ( Арктикага )

аянты 14 млн. км кв

Антарктика жана Антарктида

гректин «анти» каршы деген сөзүнөн ( Арктикага)

Антарктика деген түшүнүк ХХ-кылымдардан баштап колдоно баштаган

Антарктика-Антарктида материги менен кошо жакын жаткан аралдары биригип муз болуп тоңуп жаткан аймак

Антарктида-бул материктин өзү

Физикалык-географиялык абалы

материктин дээрлик

99% муз каптаган

Материкте жер жүзүндөгү эң катуу шамалдар болот

Планетагы тузсуз таза суунун 80% камтылган

Материктинтин ачылышы,

аны изилдөөлөр

Туштук уюл жакта материк бар экенин окумуштуулар божомолдоп келишкен

XVIII-кылымдын экинчи жарымында Джеймс Кук материкке эки ирет жакындаган.

Бирок жеткен эмес.

Материктинтин ачылышы,

аны изилдөөлөр

Ф.Ф. Белинсгаузен, М.П.Лазарев «Восток» жана «Мирный» кемелери менен 1820-жылдын

28-январында материктин жээктерине

биринчи болуп жеткен

Түштүк уюлга болгон саякат

Росса денизи

Амундсен

Р.Скотт

14-декабрь 1911-ж

16-январь 1912-ж

Материктинти изилдөөлөр

XX-кылымдын экинчи жарымында АКШ, Улуу Британия, Австралия, Норвегия жана башка мамлекеттер изилдөөнү улантышкан. Изилдөө жээк бойлой жүргүзүлүп материктин ички жагы изилденбестен калып кеткен.

Антарктиданы тынчтык максатында гана колдонуу келишими болгондуктан материк эч бир мамлекетке таандык эмес. Бул келишимге

1959-жылы кол коюлган

Ар кандай согуштук машыгууларды өткөрүүгө, аң уулого, куралдарды сыноого тыюу салынган

Антарктиданы изилдөөчү станциялар

Рельефи

Муздун көлөмү 24,2 млн км. куб

Муздун орточо калыңдыгы 2000 метр, кээ жерлери 4000м

Эгерде Антарктидагы муздар толугу менен эрип кетсе эмне болот?

Рельефи

Муз астынан

айрым түздүктөр,

тоолор ачылган

жээктеринде Айсбергдер сүзүп жүрүшөт

7

Жаныбарлар дүйнөсү

альбатрос

дениз леопарды

канатсыз чиркей

буревестник

антарктикалык криль

Жаныбарлар дүйнөсү

уэдлл тьюлени

деңиз пили

росса тьюлени

касатка

көк кит

Пингвиндер

Император пингвини

Папуан пингвин

Адели пингвини

Антарктикалык

пингвин

Өсүмдүктөр дүйнөсү

мохтор (75 түрү), эңилчектер (300 түрү), козу карын, балырлар

жээктеринде, аралдарында чөп өсүмдүктөрү өсөт.

Материктин кен байлыктары

Таш көмүр, темир рудасы, түстүү металлдар табылган

Жаратылыш газы, нефтинин белгилери бар.

Уран, алтын, алмаз дагы бар

Деңиз байлыктарына (биологиялык)абдан бай

Материктин климаты

ички аймактарда жайында

-30º градустан кем эмес

кышында

-70º градустан кем эмес

ушундан улам материкти жержүзүнүн муздаткычы деп коюшат.

«Восток» станциясында

-89,2º градус суук катталган