Artistik analizi P. Gagauz-Çebotarin ayırmalı annatmasına.

Artistik analizi P. Gagauz-Çebotarin ayırmalı annatmasına.

1. P. Çebotar, «Kıırma kokusu»

Bu süjet işidilmiş halk dil ustalarından.

2. Annatma

3. Annatmanın adı gösterer gagauzların hamurdan imeliini, o datlı kokuyu, angısı geler açan kıvırmalar pişer. Bu gagauzların en sevgili imeliklerindän biriydir.

4. Teması: Komuşuluk.

İdeyası: Avtor istedi bizä göstermää, ani sıkılık getirer zarar hem kendinä, hem da komuşulara da.

Problemalar: Komuşuluk etmäk, teklifsiz aalemä gelmäk, karı-koca arasında annaşmak.

5. Süjeti. Annatmanın baş personajı Kopuşçu Tanas teklifsiz geler komuşularına Kiruya evä. Bekleer onu ikram etsinnär bir parça kıvırmıylan, ama bu iş olmȇȇr, zeräm kıvırmalar yandılar. Dädu yanık istämȇȇr imää.

Konflikt. Bu yaratmada büük konflikt olmȇȇr. Bir taraftan Kiru hem Angilna dooruydular. Biz bilmeeriz kaç kerä gündä Tanas onnara geler. Bekim o bıktırdı komuşularını da onu görmää başka istämeerlär. Var nicä ölä da olsun. Ama başka taraftan gagauzlar musaafirci insannar. Bu yaşlı adama var niceydilär bir pomana da yapsınnar. Dädu yalnız yaşȇȇr, yok kim ona imää yapsın, onuştan kıvırma kokusu sulandırdı onun azını. Ama doorusunu zor annamaa. Pay tutȇrız Tanas dädudan, gagauzlar musaafirci insannar, kendileri imeciklär, ama musaafirini doyuraceklar.

6. Bu annatmada baş personajlar: Kopuşçu Tanas, Kiru, Angilna. Yardıncı personajlar: uşaklar. Kopuşçu Tanas hem Kiru biri-birinnän lafetmektä gözäl annaşȇrlar, makarki Kirunun iştän sora pek canı çekmȇȇr lafa durmaa. Ama dädu biraz kalın üzlü hem çarılmadık musaafir. Angilna hem Kiru belli ani bir orta aylä. Karı kocasını seslämeer. Gagauz aylelerindä taa çok patriarhatmış, onuştan adamın lafı geçärdi. Ama bu ayledä karı yapȇr nicä o sayȇr lääzımnı, hiç utanmȇȇr komuşusundan da, ne onun için prost laf da söleyeceklär.

7. Bu annatmada var çeketmesi, temel payı hem bitkisi. Annatma çekeder ondan, ani Tanas soruşturȇr uşaklardan kimin anası kıırma yapȇr. Temel payında annadılȇr komuşuların lafa durması için. Bitkidä Angilnanın Tanasa teklifi bir parça kıırma datsın için.

Prolog. Var annatmanın ilk abzaţında.

Epilog. Kirunun hem Angilnanın lafetmesi annatmanın bitkisindä.

8. Avtorun poziţiyası göstermää bizim gagauzların bir kusur tarafını- sıkılıı.

9. Käämil koku-epitet

Gürlü ses- epitet

Kıırma kokusu taa da pek koyulaştı, sersem etti däduyu-metafora

Dürük bakış- epitet

Kıırma kokusu sarfoş edärdi Tanası- metafora

Kıırmalar olmuştular kara, nicä yanmış odun parçaları- uydurma

Yanık kıırma- epitet

10. Avtor kendi yaratmasını yazmış artistik stilindä. Dialog var: uşaklar-dädu, Tanas-Kiru, Kiru- Angilna, Tanas-Angilna aralarında. Dialekt lafları var: sundurma, kıırma, banka h.b. Doorudan söz hem avtorun lafları kullanılı. İşlemi göstermää deyni işlikleri teksttä kullanmış. Yaratma yazılı bir gözäl, pak, gagauz dilindä.

Komrat Devlet Universiteti

“Gagauz artistik literaturanın istoriyası teoriya tarafından temel elementlärnän” disţiplinada

II ţiklada üürenän studentlerä deyni

Üüredici: Sırf Vitaliy İvanoviç

AYIRMALI ANNATMASINA ARTİSTİK ANALİZİ

1. Genel harakteristikası: avtoru, adı, peydalanmaa deyni istoriyası (eer varsa)

2. Janrası

3. Adının maanası

4. Teması, ideyası hem problemaları

5. Süjeti. Annaşmazlık (konflikt) (eer varsa)

6. Personajların sisteması

7. Kompoziţiyası (epigraf, prolog, epilog h. b. – eer varsa)

8. Avtorun poziţiyası

9. Artistik kolaylıkları, ani açıklêêrlar annatmasının ideyası

10. Yaratmasının dil özelliklerini