Азыркы кездеги канаттуулардын чон топтору

Канаттуулардын азыркы кездеги топтору

• Жер жузундо канаттуулардын 9000ге жакын турлору белгилуу болуп 40 туркумго биригет.Борбордук Азияда канаттуулардын 500го жакын туру бар болуп,18 туркумго б ѳ лун ѳ т.Кыргызстанда 360ка жакын турл ѳ ру кезигет .

Туркумдорго биригиши

• 1.ПИНГВИНДЕР
• 2.ЖАЛПАК ТОШТУУЛОР
• 3.КЫР ТОШТУУЛОР

1.Пингвиндер (сузуп журуучулор)

• Канаттары калактарга айланган.
• Канаттарында желпуурлору жок, с ѳ нг ѳ гу жалпак тенге сымал тыгыз жунд ѳ р менен капталган.
• 4 манжалуу, бардыгы алдын коздой созулушкан, 3 манжаларынын араларында жаргактары бар.
• С ѳѳ кторундо аба к ѳ нд ѳ йч ѳ л ѳ ру, т ѳ шт ѳ рунд ѳ бийик кырлары жок.

2.Жалпак тоштуулор(чуркап,басып журуучулор)

• Канаттары орчубогон.
• Денелеринде таргылы жок,жундору бут денелерин каптап турат,кушжундорундо жалпак желпууру жок.
• 2-3 манжалары алдын коздой созулган.
• Тош соогунун кыры болбойт, соокторундо аба кондойчолору жок .

3.КЫР ТОШТУУЛОР(УЧУП ЖУРУУЧУЛОР)

• Канаттары жакшы орчугон.
• Куш жундорунун желпуурлору бар,жундору денесин тегиз каптабаган,куш жунсуз жерлери (аптериялары)бар.
• 4 манжалары бар,учоо алдын коздой созулган.
• Сооктору женил,соокторундо аба кондойчолору жана тошундо бийик кырлары бар.

• Бул чон туркумдордун окулдору бири- биринен сырткы корунуштору,тузулуштору,жашоо-шарттары,биологиялары жана экологиялары менен айырмаланып турат .

Азыркы кездеги жашаган канаттуулардын к ѳпчулугу кыр тѳштуулѳр чон туркумунѳ кирет.

Гагара же кокуй ѳрдѳк туркумунѳ кѳк ѳрдѳктѳр,кичине арам ѳрдѳк,чон арам ѳрдѳк,кызыл моюн арам ѳрдѳк Чуй ѳрѳѳнундѳ,Ысыккѳлдѳ,кээ бир турлѳру Сонкѳлдѳ уялайт.

Калак буттуулар туркумун ѳ кируучулѳрдун 4туру кызгылт бирказан,тармал бирказандар,чон жана кичине кара каздар бар.Булар балыктар менен азыктанышат.Чуй ѳрѳѳнундѳ жана Ысыккѳлдѳ кээ бир турлѳру уялайт.

Бирказан.

Кунас сымалдар туркумун ѳ бизде жашаган канаттуулардын ичинен 10 туру кирет.Булар:кѳк кытан,сары кытан,ак кытандар,кичине кѳл букалар,аккуас,каракунастар .

Кѳккытан.

Каз сымалдар туркумун ѳ аккуулар,тоо казы,кашка жана тундук каздары жолугат.Ѳрдѳктѳрдун ичинен кээбир туру биздин ѳрѳндѳ,жогорку бийиктиктеги кѳлдѳрдун аралдарында уялайт:аныр,кайырма,кыл куйрук,боорчун,жазы тумшук чурѳк,кызыл баш ѳрдѳк ж.б .

Ак куу.

Жырткыч канаттуулар

Элге к ѳбурѳк белгилуу жырткыч канаттуулар:буркут,кара куш,чуйлу,турумтай,ылаачын,ителги,шумкар,

жагалмай,кыргый,жыланчы,ак сары.Кулаалылардын ѳкулулдѳру :кѳк кулаалы,саз кулаалысы.Куйкѳлѳрдун ѳкулдѳру:кадимки куйкѳ,талаа куйкѳсу.Жорулар:журтчу жорулар,таз жорулар.

Буркут.

Тооктор

Кыргызстанда тоокторго кируучул ѳрдун 6туру таралган.Саны кѳптѳру:кыргоол,кекилик,чил,улар,бѳдѳнѳ,

Баарынан саны азы каракур.Үй тоогунун теги-Индияда жашаган банкив тоогу.

Банкив тоогу.

Турна сымалдар

Бул туркумдун ѳкулдорунун кѳрунуктуу белгилери:буттары жана моюндары узун болуп,жерде уялайт.

Кыргызстанда турналардын 2туру кезигет:кѳк турна жана каркыра.

Ак турналар.

Тоодактар

Байырлаган жерлери – ч ѳлдуу дын талаалар жана салмагы 12кг дан ашат.Тулку боюнун кооздугу ,этинин даамдуулугу жеген адамды тамшантат .

ТООДАК.

Маарак сымалдар

Бул туркумг ѳ чулдуктардын уруулары жана чардактар уруусу кирет.

Маарак.

К ѳгучкѳн сымалдар туркумунѳ 2уруунун ѳкулдѳру:кѳгучкѳндѳр жана кара боорлор кирет.

Кара боорлор.

Кукук сымалдар туркумун ѳ кируучулѳрдун бизде 2туру жашайт. Кыргызстанда кадимки кукук кенен таралган. Ал эми экинчи туру дулѳй кукукту окумуштуулар кокусунан бир жолу Ысыккѳлдѳн жолуктурган .

Уку сымалдар туркуму

Кыргызстанда укул ѳрдун кѳбурѳѳк жолуккандары:чон уку,сутак,байкуш,мыкый уку,жалпак уку ж.б.

К ѳк карга сымалдар

Кыргызстандын аймагында жолугат:кѳк карга,кѳк соору,жашыл соору,кѳк канат,сары соору.

Тест

1Шаарлар менен кыштактардын маданий ландшафттарынын шартында кайсы туркумд ѳгу канаттуулар жашайт?

а)каркыралар б)турналар в)тонкулдактар г)таранчы сымалдар.

2Азыркы кездеги канаттуулардын ичиндеги абдан зор канаттуу кайсы?

а)Африка тѳѳ кушу б)Нанду тѳѳ кушу в)Эму тѳѳ кушу г)тоодак.

3)Жер жузундѳгу суукка эн чыдамдуу канаттуу кайсы?

а)буркут б)уку в)тѳѳкуш г)пингвин

4Кайсы канаттуу учууга жѳндѳмсуз?

а)пингвин б)ѳрдѳк в)уку г)жору

5Укулѳр кундузгу жырткыч канаттуулардан эмнеси менен айырмаланышат?

А)ун чыгарбай учушат б)тумшугу кыска в)кундузу жакшы кѳрѳт. Г)шуулдап ун чыгарып учушат

Тест

1Шаарлар менен кыштактардын маданий ландшафттарынын шартында кайсы туркумд ѳгу канаттуулар жашайт?

а)каркыралар б)турналар в)тонкулдактар г)таранчы сымалдар .

2Азыркы кездеги канаттуулардын ичиндеги абдан зор канаттуу кайсы?

а)Африка тѳѳ кушу б)Нанду тѳѳ кушу в)Эму тѳѳ кушу г)тоодак.

3)Жер жузундѳгу суукка эн чыдамдуу канаттуу кайсы?

а)буркут б)уку в)тѳѳкуш г)пингвин

4Кайсы канаттуу учууга жѳндѳмсуз?

а)пингвин б)ѳрдѳк в)уку г)жору

5Укулѳр кундузгу жырткыч канаттуулардан эмнеси менен айырмаланышат?

А)ун чыгарбай учушат б)тумшугу кыска в)кундузу жакшы кѳрѳт. Г)шуулдап ун чыгарып учушат