Батыш Тянь-Шань

Саламатсыңарбы балдар кезектеги география сабагын окуп үйрөнүүнү баштайбыз. Силер мурунку сабакта Түштүк Батыш-Тянь-Шань менен таанышкансыңар

Бүгүнкү сабактын темасы: Түштүк-Батыш-Тянь-Шандын жаратылыш аймактары

Сабактын жүрүшундө

Сабакты баштаардын алдында суроого көңүл буралы.

Фергана тоо тизмегинин түндүк батыш бөлугү Унтама, Алаш-тоо, Ангырак тоо массивдеринен турат. Батышынан нарын дарыясы, чыгышынан Кара-Үңкүр суусунун алабы, туштугунөн Фергана өрөөнү менен чектешет.

Орточо бийиктиги 3480м,эң бийик жери Бабаш-ата чокусу 4427м узундугу 70кмдей, туурасы 25 км. Тундүк чыгышы туштүк батышынан бийигирээк, зоокалуу, чокулары мөңгүлүү, туштүк батыш жагы жапызыраак. Каптал беттери аскалуу , шагыл таштуу жана урандылуу. Тоодо жайпак жерлери да бар.

Палеозойдун сланец жана аки таш тектеринен түзүлгөн. Кышы узак суук,жайы салкын.

Ландшафтары бийиктик алкактуулук боюнча өзгөрөт. Өрөөндөрүндө жапайы дарактар, жаңгак токою жыш. Малга жайлуу.

Фергана өрөөнү кургак субтропике кирет. Орто Азиядагы калк жыш отурукташкан аймак.Тундүк Фергана жана Түштүк Ферганага бөлүнөт. Түндүк Фергана Сумсар суусу менен Кара-дарыянын аралыгындагы ичке тикени ээлеп жатат. Климаты ысык.Түштүк Фергана Бели –сынык кырка тоосу, Баткен тоолору, Катраң Тоо, Кара-Чатыр кырка тоолору жана Ош тоосунун тундүк беттери,

Түркстан жана алай кырка тоолорунун этеги боюнча кеткен туздуктөр менен жапыз адырларда жайгашкан. Айыл чарбасында дыйканчылыкта кеңири колдонулат.

Видео Фергана өрөөнү

Фергана тоо тизмеги Тянь-шандагы ири кырка тоо. Фергана тоо тизмегм деп аталышынын да себеи бар. Анткени бир нече тоо тизмектеринен турат.

Видео Фергана тоо тизмеги

Кожо –Ата Суусунун боюнда Чаткал кырка тоосунун Ат-Ойнок кырка тоосунун алабында жайгашкан эң уникалдуу, эң кооз кол жайгашкан. Ал Сары-Челек көлү жайгашкан. Суунун үстүңкү бетинен түбүнө карай минералдык туздар көбөйөт. 1 литр сууда 200м/г дан 500м/г га чейин жетет. Сууда карбонат катиону, сульфат аниону, жез, магний катиондору бар. Тереңдиктен кийин күкүрттүү суутектин сасык жыты байкалат.

Видео Сары-Челек

Сары –Челек көлунун айланасындагы жердин кооздугун, табигый шартынын ар турдүүлугун, байлыгын, дүйнөнүн башка жеринде болбогон өсүмдүктөрдун, айбанаттардын, алардын чарбачылык жана илимий жактан баалуулугун эске алып, бул аймактын табиятын сактоо үчүн 1959 жылы Сары-Челек биосфералык коругу уюшулган. Туризм өнүккөн.