Бул көрсөтмөдо окуучулар тема боюнча түшүнүк алышат

М.Мамакеев мектеби

6-класс

Терс сан тушунугу.

Сан туз сызыгы

Мугалим: Табылбек кызы Бермет

Күчтүү каалоо жана тынбаган эмгек гана ийгиликке жеткирет.

Сабактын темасы: Терс сан түшүнүгү . Сан туз сызыгы

Сабактын максаты:

Маалыматтык компетенттуулук

• Окуучулар терс сан тушунугун билет, сан туз сызыгын чие алат жана анда терс сандарды белгилей алышат, берилген чекиттерди сан туз сызыгынан таба билишет

• Социалдык компетенттуулук: Окуучулар өз алдынча иштешет
• Өзүн-өзү өнүктурүүчулук: Окуучулар терс сандарды турмушта пайдалана алышат,келип чыгуу тарыхын билишет

Терс сан түшүнүгү

Буюмдарды, нерселерди саноонун, узундук, аянт, кѳлѳм,

масса сыяктуу чоңдуктарды ченѳѳнүн натыйжаларын туюнтуу үчүн натуралдык жана бѳлчѳк сандар колдонулат.

Турмушта жана математикада бул сандарды колдонуу жетишсиз.

Ал үчүн бир нече жуп карама-каршы маанидеги сѳздѳрдү карайлы: ѳйдѳ-тѳмѳн, ашык-кем, ысык-суук, аласа-бересе, оң-сол ж.б. Бул карама каршы маанидеги создордун маанилерин жазуу учун математикада он жана терс сандар тушунуктору колдонулат

Жаратылыштагы чоңдуктар

жыл мезгилдерине жараша өзгөрөт.

20

15 градус жылуу

10

0

15 градус 0 дөн жогору

10

+15º,С (плюс 15º,С)

20

Термометрдин корсоткучун тапкыла

20

10

0

0º С

10

20

Опишите показания термометра

Опишите показания термометра

Опишите показания термометра.

20

5 градус суук

10

0

5 градус 0 дөн төмөн

10

20

-5 о С (минус 5 о ,С)

Термометрдин көрсөткүчүн атагыла.

в)

г)

б)

а)

д)

20

20

20

20

10

10

10

10

10

0

0

0

0

0

10

10

10

10

10

20

20

20

0 

+6 

– 10 

+12 

– 7 

Тарых барактарынан

Терс сан түшүнүгү алгебралык тапшырмаларды аткарууда келип чыккан .

Терс сан тушунугу көптөгөн убакыттар боюу «карыз», «жетишпегендик» деген сөздөр менен алмаштырылып келген.

Б.з.ч III кылымда эле . Байыркы грек математиги Диофант терс сандарды көбөйтүүнү колдонуп келген

Чондуктардын өзгөрүшү.

4

Аба-ырайы жылыса термометрдин шкаласы…

3

2

…

жогорулайт

1

0

-1

-2

-3

-4

-5

-6

Бул жерде он жана терс сандардын кандай тиешеси бар?

Чондуктардын чоноюшун он сандар менен, кичирейишин терс сандар менен туюнтабыз

4

4

4

3

3

3

2

2

2

1

1

1

-7

0

0

0

-1

-1

+4

-1

-2

-2

-2

-3

-3

-4

-3

-4

-4

-4

-5

-5

-5

-6

-6

-6

10; +50; 27; +35; 12- оң сандар

- 10; - 25; - 34; - 2; - 65 - терс сандар

0 саны оң дагы, терс дагы санга

кирбейт

Төмөнкү сандардын ичинен оң жана терс сандарды ажыратып көрсөткүлө- дептерге жазып, вотсап менен текшертесиңер

I тапшырма

II тапшырма

- 0,5 ; 1; 0,4, - 3,1; 9,8 ; -1,3 ; -1000000; -11,11; 5

0,05 ; -1,3; 4,7; -3,6; 8,8 ; 6,3 ; 1000000; -22,2; -5

Сан туз сызыгы

0

1

-1

1; -2; 3; 6; -5; 8; -7. Сандарын сан түз сызыгында белгилегиле

6

-2

-7

-5

0

8

1

3

.

Түз сызыкта эсептөө башталышы, бирдик кесинди жана оң багыт берилсе сан түз сызыгы деп аталат.

Сан туз сызыгы

Х

Он сандар

Терс сандар

0

О дун он жагында жайгашкан сандар оң сандар ;

О дун сол жагында жайгашкан сандар терс сандар .

4

Аба –ырайы муздаса термометрдин көрсөткүчү …

3

2

…

төмөндөйт.

1

0

-1

-2

-3

-4

-5

-6

Сүйлөмдү толуктагыла, ар бириңер 3 төн мисал келтирип текшерткиле

Абанын жылуулугу тушто 10 0 С болчу, туш оогондон кийин 7 0 С тушту анда, шкала канча градуска озгорду …………

• Абанын жылуулугу эртен менен 8 0 С болчу, 2 сааттан кийин +4 0 С, жогорулады ………………….
• Абанын жылуулугу -5 0 С озгоруп, 19 0 С, болуп калды ………………………………..
• Абанын жылуулугу -6 0 С озгоруп, 15 0 С, болуп калды ………………………………..

-3 0

+12 0 С

+24 0 С

+21 0 С

A чекитинин координатасы -2 ал 2 ни көздөй жылды

+4

А

-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 х

Ооба, бул учурда оңго жылуу болду– координата

өзгөрдү

+4

Координатты солго кандай жылдырабыз?

-3

А

-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 х

Бул учурда координата

өзгөрөт.

-3

-2 F Е -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 х 3) -3 Кординат _____ солго жылды -1 -4 Координат кичирейди " width="640"

Тапшырма Эсептегиле

В

А

1)

-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 х

+7

Координат ______онго жылды.

Координат чонойду

-3

С

D

-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 х

2)

-6

Координат ______солго жылды

После заполнения пропусков, сравнить первоначальную координату точки с координатой после перемещения. Сделайте вывод Увеличилась координата или уменьшилась.

Координат кичирейди

4 -2

F

Е

-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 х

3)

-3

Кординат _____ солго жылды

-1 -4

Координат кичирейди

Китеп менен иштөө

№ 376

Сан туз сызыгында томонку чекиттерди белгилегиле :

А (1) ; В (-0,5) ; С (-2) ; D (4) ; E (-4,5) ; K(3)

0

Ойлонуп тап!

-4

?

А(-3)

D(-7)

-6

?

М(2)

N(-4)

?

+7

E(-2)

F( 5)

8

4

F( ? )

В(-4)

-2

8

F( 6)

Р( ? )

3

-8

В( ? )

F(-5)

Көңүл бурганыңыздарга

ыракмат

Үйгө тапшырма: чыгарып текшертесиздер, суроолор болсо вотсап группадан талкуулайбыз № 383 №387