- музыка инструменчĕсемпе усă курма хавхалантарни, харпăр хăй
тĕллĕн кĕвĕюрă хайлама пулăшни.
Тĕллевĕсем
1.Ачасене «Çĕршыва Хÿтĕлекенсен кунĕ» уявпа тата унăн пĕлтерĕшĕпе паллаштарасси.
2.Тăван Çĕршыва, çемьене юратас, хисеплес, унпа мухтанас туйăма аталантарасси.
3. Туслăха, пĕр-пĕрне пулăшу парас кăмăла палăртни.
Уяв юхăмĕ
Ертсе пыракан: Ырă кун пултăр сарă хĕвел
Ырă кун пултăр кăвак тÿпе.
Ырă кун пултăр чĕннĕ хăнасем
Ырă кун пултăр пурне те!
Паян пысăк уяв. Çак илемлĕ те çутă зала эпир Тăван Çĕршывăн Хÿтĕлевçисене чыслама пуçтарăнтăмăр. Феврален 23-мĕшенче пур çĕрте те анлăн паллă тăваççĕ çак уява. Эпир те хамăрăн аттесене, асаттесене, пиччесемпе арçын ачасене саламласа юрăсем юрлăпăр, сăвăсем калăпăр, ташлăпăр тата вăйăсем те выльăпăр. Ачасем, эсир мĕнле шухăшлатăр, камсем-ши вĕсем пире хÿтĕлекенсем? Хÿтĕлекенсем вĕсем- тăван халăха, Тăван Çĕршыва, ачасене тата аннесене тăшманран сыхлакан салтаксем. Вĕсем вăйлă, хăюллă, паттăр та маттур.
Тимур: Паян Çĕршыв сыхлавçисен кунĕ
Вĕсенчен вăйли никам та çук.
Ăшă салам салтаксене
Ăшă салам аттесене!
Василиса: Çĕршывăм, Тăван Çĕршыв!
Сана сыхлаççĕ салтаксем
Салют паратпăр вĕсене
Хăюллă, маттур салтаксене.
Матвей: Пире сыхлаççĕ салтаксем
Пилотсем, моряксем.
Вĕсен автоматсем пур
Хăрамаççĕ вĕсем тăшманран.
Пурте: Пĕрре, иккĕ, виççĕ, тăваттă
Эпир пулас салтаксем!
Эпир пулас матроссем!
Эпир пулас танкистсем!
Ульяна: Паттăрсем мире сыхланă
Хунă пирĕншĕн пуçне.
Пăхаттирсене кам манĕ
Палăк упрĕ ыр ятне.
(Юрă «Çар салтакĕ ман атте»)
Ертсе пыракан: Çакă çутă тĕнчере кам хаваслă яланах?
Пурте: Эпир ачасем, эпир ачасем, пысăк планетăн пĕчĕк çыннисем.
Ертсе пыракан: Çакă çутă тĕнчере кам-ши хаклă аттесемшĕн?
Пурте: Эпир ачасем, эпир ачасем, пысăк планетăн пĕчĕк çыннисем.
Ертсе пыракан: Çакă çутă тĕнчере çирĕп миршĕн пурăнатпăр.
Пурте: Эпир ачасем, эпир ачасем, пысăк планетăн пĕчĕк çыннисем.
Ертсе пыракан: Пире асаттесемпе аттесем салтаксен пурнăçĕ çинчен сахал мар каласа панă. Халĕ эпĕ сире «Эпир салтаксем» вăйă выляма сĕнетĕп. Ман ыйтусем çине тĕрĕс кăтартса пурнăçлама сĕнетĕп.
-Салтаксем мĕнле пурнаççĕ? «Ак çапла!»( ачасем пуç пÿрнисене кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле сыхлаççĕ? «Ак çапла» (ачасем ик аллинчи пуç пÿрнисене те кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле утаççĕ? «Ак çапла»( ачасем утса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле пăшалпа переççĕ? « Ак çапла»( ачасем пăшалпа пенĕ евĕр туса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле çывраççĕ? «Ак çапла»(ачасем ик аллине те пуç айне хурса çывăрнă евĕр туса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле çиеççĕ? «Ак çапла»( ачасем çинĕ евĕр туса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле кулаççĕ? «Ак çапла» (ачасем кулаççĕ)
Ертсе пыракан: Халĕ вара ачасем, салтаксем пек çирĕппĕн утса пысăк çаврака тăвăпăр, тепĕр вăйă выльăпăр. Сирĕн питĕ тимлĕ пулмалла, сăмахсен пĕлтерĕшне тĕрĕс кăтартса памалла. Вăйă ячĕ «Разведчиксем, парад, засадă». «Разведчиксем» тесен сирĕн пĕшкĕнсе утмалла, «парад» тесен сирĕн парадри пек харăссăн путса утмалла, «засадă» сăмаха илтсен вара пĕшкĕнсе пĕр хускалмасăр лармалла. ( вăйăна темиçе хутчен выляççĕ).
Ертсе пыракан: Маттур, питĕ маттур. Халĕ вара ташă ташлама йĕркеленсе тă рăпăр( ташă «Бескозырка белая» )
Ертсе пыракан: Ачасем эсир мĕнле шухăшлатăр, салтаксем машинăпа кайма пĕлеççĕ-и?( ачасем ответлеççĕ).
Ертсе пыракан: Тепĕр вăйă выляма сире каллех тимлĕ пулни пулăшĕ . Эпĕ тĕрлĕ тĕслĕ çавракасем кăтартăп, сирĕн тĕрĕс сасă кăлармалла тата тĕрĕс хусканусем пурнăçласа кăтартмалла. Хăмăр тĕслĕ çаврака машинăпа кайнине пĕлтерет, çутă кăвак тĕслĕ çаврака самолётпа вĕçнине, тĕксĕм кăвак тĕсли-пăрахутпа ишнине, симĕс тĕсли-лашапа кайнине, хĕрлĕ тĕслĕ çаврака вара «Урра!»кăшкăрмаллине пĕлтерет.
(«Тĕрĕс пурнăçла» вăйă выляççĕ)
Ертсе пыракан: Питĕ савăнтарать эсир тимлĕ пулни. Халĕ килнĕ хăнасене ташă парнелĕпĕр.( музыкă ертÿçи ачасен ÿсĕмне кура хатĕрленĕ ташă «Яблочко»)
Ертсе пыракан: Салтаксемшĕн командир сăмахĕ-закон. Приказа салтаксем пĕр хирĕçлемесĕр пурнăçлаççĕ. Халĕ арçын ачасемшĕн çакăн пек приказ: малалла тухса пĕр йĕркене йĕркеленсе тăмалла, хăвăрăн хăюлăха, ăсталăха, çаврăнăçулăха тупăшура кăтартса пама хатĕр пулмалла.
1-мĕш тупăшу: «Камăн самолёчĕ инçерех вĕçет?»( ачасем хутран тунă самолётсене инçĕшне вĕçтереççĕ)
2-мĕш тупăшу: «Кам хăвăртрах штаба пакет илсе çитерет»( тĕрлĕ чăрмавсем урлă палăртнă çĕре çитмелле)
3-мĕш тупăшу: «Минăсенчен тасатмалла»(кеглисене мечĕксемпе персе лектермелле)
4-мĕш тупăшу: «Урана йĕпетмесĕр шыв урлă каçмалла»( обручран обруча куçса палăртнă çĕре çитмелле)
Ертсе пыракан: Акă мĕнле маттур иккен пирĕн арçын ачасем. Шансах тăратпăр, ÿссен эсир Çĕршывăн шанчăклă хÿтĕлевçисем пулăр. Пурне те тепĕр хут уяв ячĕпе саламласа юрă юрласа парăпăр. (юрă «Будем в Армии служить», кĕвви Ю. Чичковăн)
Ертсе пыракан: Ачасем, атьăр-ха халĕ аттесемпе асаттесене куçран пăхса çирĕппĕн калар: «Саламлатпăр, сирĕнпе мухтанатпăр!». ( Ачасем хăйсен аллисемпе ăсталанă парнесене ашшĕсемпе аслашшĕсене парнелеççĕ)
Уяв вĕçленет. Патриотла музыкă çеммипе ачасем залран утса тухаççĕ.
Пĕтĕмлетÿ
Çак уява Елчĕк районĕнчи Аслā Елчĕкри Г.Н.Волков ячĕлле
пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан шкул çумĕнчи шкул ÿсĕмне çитмен «Березка»
ушкăна çурекен аслă çулхи ачасемпе «Çĕршыва Хÿтĕлекенсен кунĕ»уявне ирттернĕ. Çак уяв
ачасемшĕн те, ашшĕ-амăшĕшĕн те пысăк пĕлтерĕшлĕ пулса тăчĕ. Чăннипех
те, атте –аннепе костюмсем çĕлесе, ушкăнри тус-тантăшпа сăвă-юрă, ташă
вĕренсе уяв ĕмĕрлехе аса кĕрсе юлчĕ. Уяв саманчĕ савăнăçлă, ăнăçлă итртрĕ.
Палăртнă тĕллевсем пурнăçланчĕ тесе шутлатăп.
Уяв сценарине çырнă чух усă курнă кěнекесемпе интернет ресурсěсем
Артемьева Т.В., Михайлова С.Г., Иванова Н.В. Ачасене шкулччен вěрентмелли тěслěх программа. Пуплеве аталантарасси. Илемлě литературăпа паллаштарасси. Вырăс (тăванмар) чěлхене вěрентесси. – Шупашкар :Чăваш кěнек еизд-ви, 2015. – 95 с.
Артемьева Т.В., Трофимов Г.Ф. Пěчěккисен кěнеки (хрестомати). – Шупашкар :Чăваш кěнеке изд-ви, 2015. – 319 с.
Захарова Г.П., Захаров Л.Л. Чăваш музыки ача садěнче (хрестомати. Хушса çěнетнě 2-мěш кăларăм). – Шупашкар :Чăваш кěнеке изд-ви, 1995. – 124 с.
http://samahsar.chuvash.org/Электронлă сăмахсар (словарь) (легенда(халап), авалхи халап - старинная легенда, халăх легендисем — народные легенды, халапа кĕрсе юл — войти в легенду, стать легендарным)
- музыка инструменчĕсемпе усă курма хавхалантарни, харпăр хăй
тĕллĕн кĕвĕюрă хайлама пулăшни.
Тĕллевĕсем
1.Ачасене «Çĕршыва Хÿтĕлекенсен кунĕ» уявпа тата унăн пĕлтерĕшĕпе паллаштарасси.
2.Тăван Çĕршыва, çемьене юратас, хисеплес, унпа мухтанас туйăма аталантарасси.
3. Туслăха, пĕр-пĕрне пулăшу парас кăмăла палăртни.
Уяв юхăмĕ
Ертсе пыракан: Ырă кун пултăр сарă хĕвел
Ырă кун пултăр кăвак тÿпе.
Ырă кун пултăр чĕннĕ хăнасем
Ырă кун пултăр пурне те!
Паян пысăк уяв. Çак илемлĕ те çутă зала эпир Тăван Çĕршывăн Хÿтĕлевçисене чыслама пуçтарăнтăмăр. Феврален 23-мĕшенче пур çĕрте те анлăн паллă тăваççĕ çак уява. Эпир те хамăрăн аттесене, асаттесене, пиччесемпе арçын ачасене саламласа юрăсем юрлăпăр, сăвăсем калăпăр, ташлăпăр тата вăйăсем те выльăпăр. Ачасем, эсир мĕнле шухăшлатăр, камсем-ши вĕсем пире хÿтĕлекенсем? Хÿтĕлекенсем вĕсем- тăван халăха, Тăван Çĕршыва, ачасене тата аннесене тăшманран сыхлакан салтаксем. Вĕсем вăйлă, хăюллă, паттăр та маттур.
Тимур: Паян Çĕршыв сыхлавçисен кунĕ
Вĕсенчен вăйли никам та çук.
Ăшă салам салтаксене
Ăшă салам аттесене!
Василиса: Çĕршывăм, Тăван Çĕршыв!
Сана сыхлаççĕ салтаксем
Салют паратпăр вĕсене
Хăюллă, маттур салтаксене.
Матвей: Пире сыхлаççĕ салтаксем
Пилотсем, моряксем.
Вĕсен автоматсем пур
Хăрамаççĕ вĕсем тăшманран.
Пурте: Пĕрре, иккĕ, виççĕ, тăваттă
Эпир пулас салтаксем!
Эпир пулас матроссем!
Эпир пулас танкистсем!
Ульяна: Паттăрсем мире сыхланă
Хунă пирĕншĕн пуçне.
Пăхаттирсене кам манĕ
Палăк упрĕ ыр ятне.
(Юрă «Çар салтакĕ ман атте»)
Ертсе пыракан: Çакă çутă тĕнчере кам хаваслă яланах?
Пурте: Эпир ачасем, эпир ачасем, пысăк планетăн пĕчĕк çыннисем.
Ертсе пыракан: Çакă çутă тĕнчере кам-ши хаклă аттесемшĕн?
Пурте: Эпир ачасем, эпир ачасем, пысăк планетăн пĕчĕк çыннисем.
Ертсе пыракан: Çакă çутă тĕнчере çирĕп миршĕн пурăнатпăр.
Пурте: Эпир ачасем, эпир ачасем, пысăк планетăн пĕчĕк çыннисем.
Ертсе пыракан: Пире асаттесемпе аттесем салтаксен пурнăçĕ çинчен сахал мар каласа панă. Халĕ эпĕ сире «Эпир салтаксем» вăйă выляма сĕнетĕп. Ман ыйтусем çине тĕрĕс кăтартса пурнăçлама сĕнетĕп.
-Салтаксем мĕнле пурнаççĕ? «Ак çапла!»( ачасем пуç пÿрнисене кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле сыхлаççĕ? «Ак çапла» (ачасем ик аллинчи пуç пÿрнисене те кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле утаççĕ? «Ак çапла»( ачасем утса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле пăшалпа переççĕ? « Ак çапла»( ачасем пăшалпа пенĕ евĕр туса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле çывраççĕ? «Ак çапла»(ачасем ик аллине те пуç айне хурса çывăрнă евĕр туса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле çиеççĕ? «Ак çапла»( ачасем çинĕ евĕр туса кăтартаççĕ)
-Салтаксем мĕнле кулаççĕ? «Ак çапла» (ачасем кулаççĕ)
Ертсе пыракан: Халĕ вара ачасем, салтаксем пек çирĕппĕн утса пысăк çаврака тăвăпăр, тепĕр вăйă выльăпăр. Сирĕн питĕ тимлĕ пулмалла, сăмахсен пĕлтерĕшне тĕрĕс кăтартса памалла. Вăйă ячĕ «Разведчиксем, парад, засадă». «Разведчиксем» тесен сирĕн пĕшкĕнсе утмалла, «парад» тесен сирĕн парадри пек харăссăн путса утмалла, «засадă» сăмаха илтсен вара пĕшкĕнсе пĕр хускалмасăр лармалла. ( вăйăна темиçе хутчен выляççĕ).
Ертсе пыракан: Маттур, питĕ маттур. Халĕ вара ташă ташлама йĕркеленсе тă рăпăр( ташă «Бескозырка белая» )
Ертсе пыракан: Ачасем эсир мĕнле шухăшлатăр, салтаксем машинăпа кайма пĕлеççĕ-и?( ачасем ответлеççĕ).
Ертсе пыракан: Тепĕр вăйă выляма сире каллех тимлĕ пулни пулăшĕ . Эпĕ тĕрлĕ тĕслĕ çавракасем кăтартăп, сирĕн тĕрĕс сасă кăлармалла тата тĕрĕс хусканусем пурнăçласа кăтартмалла. Хăмăр тĕслĕ çаврака машинăпа кайнине пĕлтерет, çутă кăвак тĕслĕ çаврака самолётпа вĕçнине, тĕксĕм кăвак тĕсли-пăрахутпа ишнине, симĕс тĕсли-лашапа кайнине, хĕрлĕ тĕслĕ çаврака вара «Урра!»кăшкăрмаллине пĕлтерет.
(«Тĕрĕс пурнăçла» вăйă выляççĕ)
Ертсе пыракан: Питĕ савăнтарать эсир тимлĕ пулни. Халĕ килнĕ хăнасене ташă парнелĕпĕр.( музыкă ертÿçи ачасен ÿсĕмне кура хатĕрленĕ ташă «Яблочко»)
Ертсе пыракан: Салтаксемшĕн командир сăмахĕ-закон. Приказа салтаксем пĕр хирĕçлемесĕр пурнăçлаççĕ. Халĕ арçын ачасемшĕн çакăн пек приказ: малалла тухса пĕр йĕркене йĕркеленсе тăмалла, хăвăрăн хăюлăха, ăсталăха, çаврăнăçулăха тупăшура кăтартса пама хатĕр пулмалла.
1-мĕш тупăшу: «Камăн самолёчĕ инçерех вĕçет?»( ачасем хутран тунă самолётсене инçĕшне вĕçтереççĕ)
2-мĕш тупăшу: «Кам хăвăртрах штаба пакет илсе çитерет»( тĕрлĕ чăрмавсем урлă палăртнă çĕре çитмелле)
3-мĕш тупăшу: «Минăсенчен тасатмалла»(кеглисене мечĕксемпе персе лектермелле)
4-мĕш тупăшу: «Урана йĕпетмесĕр шыв урлă каçмалла»( обручран обруча куçса палăртнă çĕре çитмелле)
Ертсе пыракан: Акă мĕнле маттур иккен пирĕн арçын ачасем. Шансах тăратпăр, ÿссен эсир Çĕршывăн шанчăклă хÿтĕлевçисем пулăр. Пурне те тепĕр хут уяв ячĕпе саламласа юрă юрласа парăпăр. (юрă «Будем в Армии служить», кĕвви Ю. Чичковăн)
Ертсе пыракан: Ачасем, атьăр-ха халĕ аттесемпе асаттесене куçран пăхса çирĕппĕн калар: «Саламлатпăр, сирĕнпе мухтанатпăр!». ( Ачасем хăйсен аллисемпе ăсталанă парнесене ашшĕсемпе аслашшĕсене парнелеççĕ)
Уяв вĕçленет. Патриотла музыкă çеммипе ачасем залран утса тухаççĕ.
Пĕтĕмлетÿ
Çак уява Елчĕк районĕнчи Аслā Елчĕкри Г.Н.Волков ячĕлле
пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан шкул çумĕнчи шкул ÿсĕмне çитмен «Березка»
ушкăна çурекен аслă çулхи ачасемпе «Çĕршыва Хÿтĕлекенсен кунĕ»уявне ирттернĕ. Çак уяв
ачасемшĕн те, ашшĕ-амăшĕшĕн те пысăк пĕлтерĕшлĕ пулса тăчĕ. Чăннипех
те, атте –аннепе костюмсем çĕлесе, ушкăнри тус-тантăшпа сăвă-юрă, ташă
вĕренсе уяв ĕмĕрлехе аса кĕрсе юлчĕ. Уяв саманчĕ савăнăçлă, ăнăçлă итртрĕ.
Палăртнă тĕллевсем пурнăçланчĕ тесе шутлатăп.
Уяв сценарине çырнă чух усă курнă кěнекесемпе интернет ресурсěсем
Артемьева Т.В., Михайлова С.Г., Иванова Н.В. Ачасене шкулччен вěрентмелли тěслěх программа. Пуплеве аталантарасси. Илемлě литературăпа паллаштарасси. Вырăс (тăванмар) чěлхене вěрентесси. – Шупашкар :Чăваш кěнек еизд-ви, 2015. – 95 с.
Артемьева Т.В., Трофимов Г.Ф. Пěчěккисен кěнеки (хрестомати). – Шупашкар :Чăваш кěнеке изд-ви, 2015. – 319 с.
Захарова Г.П., Захаров Л.Л. Чăваш музыки ача садěнче (хрестомати. Хушса çěнетнě 2-мěш кăларăм). – Шупашкар :Чăваш кěнеке изд-ви, 1995. – 124 с.
http://samahsar.chuvash.org/Электронлă сăмахсар (словарь) (легенда(халап), авалхи халап - старинная легенда, халăх легендисем — народные легенды, халапа кĕрсе юл — войти в легенду, стать легендарным)