Чагылган презентация

Тема: Чагылган

Чагылгандын пайда болуу себептери:

Чагылганды пайда кылуучу негизги аймак булуттар болуп эсептелет. Булуттар бир нече катмардан турат. Жерден 3-4 км бийиктикте cуу буусу жана майда тамчылардан, андан бийигиреек болгондо алар муз буртукчолоруно айланган абалда болот. Мындан майда муз буртукчолорунун басымдуу болугу он,ал эми томон жакта калган бир аз ири буртукчолор терс заряддалат.Ошентип, булуттардын жогорку катмарында он заряддалган талаа,томонку катмарында терс заряддалган талаа пайда болот.Бул талаалардын разряддалышынан улам булуттар арасында чагылган пайда болот.

Чагылгандын кучу

Чагылгандан пайда болгон токтун кучу 10000-20000 А ге чейин жетет. Жердеги нерсеге чагылган тийуу мумкукчулугу анын канчалык бийик жайгашканына жана электр тогун откорумдуулугуно жараша болот. Чагылгандын термикалык жана электродинамикалык таасиринен тышкары электромагниттик жана жарык нурдануусу менен коркунучтуу. Чагылган тийген бута, эгер жерге откоруп жиберуучу нерсе жок болсо, чон зыянга учурайт. Материалда чагылгандын зарядынан пайда болгон ток журуучу тар каналдар тузулот. Ал каналдарда температура жогору болгондуктан, чагылган тийген моментте нерсенин кандайдыр бир болугу ээрип, кээде бууга айланып кетет. Ото кубаттуу чагылгандар кумга тушкон убакта аны ээритип жибергендиктен, дарактардын тамырына окшош формадагы айнек тутукчолорду – фульгуриттерди пайда кылат. Мында кумдун ээруу температурасы 1600 – 2000 градус Цельсий. Фульгуриттер ар кандай формада жана узундукта болот. Эн узуну 5 метрге чейин болот.

Чагылгандын издери

Жалгыз бактын чагылгандын бутасы болуу мумкунчулугу жогору,бирок айрым токойлордо дээрлик ар бир экинчи даракта чагылгандын койгон белгиси болот. Чагылган башкаларга караганда эмен багына коп тушот. Анын себеби,сонгок курамындагы электр каршылыгы коп болгон заттардан улам болоору изилденген. Дарака тийген чагылгандын жолу электрдик каршылыгы аз болгон багытта болот да, андан болунуп чыккан жылуулуктун ото коп олчомунон улам суулар бууга айланып,дарактардын сонгокторун жарып чыгат. Дарак кургак болсо ошол замат орттонуп кетет. Копчулук учурда бийик дарактар,курамында сууну камтыгандыктан,чагылгандарды тартып алат да,жерге терен кирген тамырлары менен табигый чагылган тоскуч кызматын аткарып турат.

Адам жана чагылган

Ачык жерлерде абадагы он жана терс заряддар бирдей олчомдо болушат. Бирок антеннага электр зымдарына жана башка буталарга тийген чагылгандын 95 пайызы терс заряддардан улам болот. Чагылгандын разрядды ото кыска убакытта 80 мкс эн жогорку чекке жеткендиги менен озгочолонот. Чагылганга туш болгон адам токко тартылгандай эле потологиялык озгоруулорго дуушар болот. Эсинен танып, колу буту карышып, дем алуусу жана журогу токтоп калышы байкалат. Денеде токтун белгиси – кирип чыккан жерлери кызарып так болуп калат. Ал чагылган тийген жердеги капиллярлардын кенейип кетишинин натыйжасы. Чагылган тийгенде биринчи медициналык жардам ото тез корсотулуусу керек.

Чагылган менен кездешүү тууралуу кызыктуу маалыматтар

Чагылгандын «каардуу» мүнөзүнөн башка табышмактуу сырлары көп. Алсак, кандайдыр бир адамга болгон ашыкча «арзуусу» менен да таң калтырып келет. 1950-жылы «Фейд» журналында төмөндөгүдөй баян жарык көргөн. Бир адам 1899-жылы Торонто шаарында (Италия) өз короосунан чагылган тийип өлөт. Туура 30 жыл өткөндөн кийин так эле ошол жерден ал адамдын баласы чагылгандын курманы болот. А 1949-жылдын 8-октябрында чагылгандык кезектеги сапары биринчи адамдын небереси, экинчисинин баласына туш келет. «Ата жолун жолдогон» ал адам да чагылгандан ажал табат. Ошол эле журналда майор Саммерфорддун тарыхы жазылган. Ал 1918-жылы чагылган тийип, аттан учуп түшүп, денесинин ылдыйкы бөлүгү кыймылдабай калган. Майыптыгынан улам армиядан кетип, Ванкуверге барат. 1924-жылы чагылгандын дагы бир сокуусуна туш болот да, бу жолу денесинин оң жагы кыймылдабай калат. Эки жылда майор жакшы болуп, акырындап тиричиликке кошула баштайт. Бирок, 1930-жылы «ашык болгон» чагылган аны издеп таап үчүнчү жолу «кездешүүгө чыгат». Бул жолкусунда аны толук кыймылдан алат. Эки жылдан кийин каза болгон майордун тарыхында бул окуялар таң каларлык кокустук катары кала берет эле. Бирок... 1934-жылы Ванкувердеги көрүстөнгө чагылган түшөт. Чагылгандын соккусу Саммерворддун мүрзөсүнө тийип, аны талкалап кеткен.

Чагылгандын турлору

1. Сызыктуу

2. Шар турундогу

Сызыктуу чагылган

Чагылгандуу кара булут менен жердин же эки чагылгандуу булуттун арасында жургон, жаратылышта байкалган, эн кубаттуу учкун разряды. Бул чагылгандын узундугу бир нече километрге жетет, диаметри 25 см, каналдагы ток кучу А. Чагылгандын журуу узактыгы с.

Шар турундогу чагылган

Бул чагылган түрүнүн чыгышынын 200дөй теориясы каралган. Шар түрүндөгү чагылган кадимки сызыктуу чагылгандын натыйжасында пайда болгон, чектелген интенсивдүү жарык көбүгү – плазма десе болот. Шар түрүндөгү чагылгандын абада пайда болушу үчүн күчтүү газдык разрядды жаратуучу электрдик талаа болушу шарт. Анын ичинде жарыктандыруучу өтө чоң температура болушу мүмкүн. Себеби, газ Келвин б-ча бир нече миң градус температурада гана плазма түрүнө айланат да жаркыроону пайда кылат. Шар түрүндөгү чагылган негизинен жаан-чачындуу, булуттуу аба ырайында, кээде күн тийип турган учурда да пайда боло берет. Ал көбүнчө өткөрүүчүлөрдөн же булуттун арасынан «суурулуп чыгат». Шар түрүндө болуп, диаметри 12-25 см ден 1 м ге чейин болот. Жерден бир метр бийиктикте горизонталдуу багытта 0,5-1 м/с ылдамдык менен учуп жүрөт. Кичинекей көзөнөктөрдөн, жылчыкчалардан өтүп кетүү же тоскоолдуктарды айланып өтүү касиетине ээ

Конул бурганыныздарга рахмат!