Новый сезон олимпиад для учителей, учеников и дошкольников! Специальные наградные, результаты сразу, комфортное участие.

СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Выбрать материалы

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Была в сети 08.11.2023 06:28

Чыналиева Эльнура Күчүкбаевна

математика мугалими

41 год

8 903

3 855

Подписчики

Подписки

Местоположение

Кыргызстан, Кара-Көл

Обо мне Блог Файлы Тесты Галерея Активность Награды

Чыныгы сандар менен болгон амалдар

Категория: Математика

26.02.2020 10:20

Просмотр содержимого документа
«Чыныгы сандар менен болгон амалдар»

САБАК № 9

ЧЫНЫГЫ САНДАР

Чексиз мезгилдүү эмес ондук бөлчөк түрүндөгү сандарды иррационалдуу (рационалдуу эмес) сандар дейбиз жана иррационалдуу сандар көптүгү деп аталат жана бул көптүк тамгасы менен белгиленет . Эгерде болсо, анда түрүндө туюнтууга мүмкүн болбогон сандарды иррационалдуу сандар дейбиз. Мисалы,

4, 02002000200002... – б.а. 4 бүтүн саны үтүрдөн кийин бир нөл, андан кийин эки, эки нөл, эки, үч нөл, эки, төрт нөл, эки д.у.с.
1,2345678910111213... –б.а. үтүрдөн кийин экиден баштап натуралдык сандар катарынан жазылган;
0, 122333444455555... – б.а. үтүрдөн кийин бир - бир жолу, эки – эки жолу, үч – үч жолу д.у.с. жазылган.
ар кандай айлананын узундугунун диаметрине болгон катышы;
Непер саны;
д.у.с. сандар.

Рационалдуу жана иррационалдуу сандардын көптүгү чыныгы сандардын көптүгү деп аталат жана бул көптүк R тамгасы менен белгиленет. Ар кандай чыныгы санды чексиз ондук бөлчөк түрүндө туюнтууга болот. Эгерде сан рационалдуу болсо, анда ондук бөлчөк мезгилдүү. Ал эми сан иррационалдууболсо, анда ондук бөлчөк мезгилдүү эмес. Сандын үтүргө чейинки бөлүгү бүтүн бөлүгү, үтүрдөн кийинки бөлүгү бөлчөк бөлүгү деп аталат. Үтүрдөн кийинки биринчи цифра – ондук үлүш, экинчи цифра – жүздүк үлүш, үчүнчү цифра – миңдик үлүш д.у.с. аталат. Эгерде а саны оң сан болсо, анда а саны терс сан. Ал эми а саны оң сан болсо, а саны терс сан болот. Эгерде а=0 болсо, анда а=0.

Эгерде а саны чыныгы сан, ал эми п натуралдык сан болсо, анда ар бири а га барабар болгон п көбөйтүүчүлөрдүн көбөйтүндүсү а нын п натуралдык көрсөткүчтүү даражасы деп аталат жана төмөнкүдөй жазылат:

Мында, даражанын негизи, даражанын көрсөткүчү. Мисалы,

Даража төмөнкүдөй касиеттерге ээ:

ар кандай нөл эмес сандын нөлүнчү даражасы бирге барабар. Мисалы,

ар кандай сандын 1 – даражасы ал сандын өзүнө барабар. Мисалы,

негиздери барабар болгон даражалардын көбөйтүндүсү көрсөткүчү көбөйтүүчүлөрдүн көрсөткүчтөрүнүн суммасы болгон даражага барабар. Мисалы,

негиздери барабар болгон даражалардын тийиндиси көрсөткүчү бөлүнүүчү менен бөлүүчүнүн көрсөткүчтөрүнүн айырмасы болгон даражага барабар. Мисалы,

№ 9.1. Туюнтмаларды жөнөкөйлөткүлө:

№ 9.2. Туюнтмалардын маанилерин тапкыла:

ар кандай a жана b сандары үчүн ab көбөйтүндүсүнүн n натуралдык даражасы ошол a жана b сандарынын көрсөткүчтүү даражаларынын көбөйтүндүсүнө барабар. Мисалы,

Эскертүү. касиетти кээде туюнтманын маанисин табуу үчүн түрүндө колдонуу ыңгайлуу. Мисалы,

даражасынын k-чы даражасы көрсөткүчү m жана k нын көбөйтүндүсү болгон a нын даражасына барабар. Мисалы,

№ 9.3. Туюнтмаларды жөнөкөйлөткүлө:

№ 9.4. Туюнтмаларды негизи 3 болгон даража түрүндө жазгыла:

№ 9.5. Туюнтмалардын маанилерин тапкыла:

бөлүмү нөл эмес бөлчөгүнүн п натуралдык даражасы берилген бөлчөктүн алымынын жана бөлүмүнүн п – даражаларынын тийиндисине барабар. Мисалы,

Эскертүү. касиетти кээде туюнтманын маанисин табуу үчүн түрүндө колдонуу ыңгайлуу. Мисалы,

даражалары карама-каршы болгон ар кандай нөл эмес сандар өз ара тескери сандар болушат. Мисалы,

ӨЗ АЛДЫНЧА ИШТӨӨ ҮЧҮН КӨНҮГҮҮЛӨР

№ 9.6. Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө:

№ 9.7. Эгерде болсо, анда х ти тапкыла.

№ 9.8. Эгерде, болсо, анда туюнтмасын эсептегиле.

№ 9.9. Эгерде, болсо, анда ти тапкыла.

№ 9.10. Эгерде, болсо, анда туюнтмасын эсептегиле.

№ 9.11. Эгерде болсо, анда туюнтмасын эсептегиле.

№ 9. 12. Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө:

№ 9. 13. Эгерде, болсо, анда тин маанисин тапкыла.

№ 9. 14. Эгерде, жана эң кичине 25 орундуу сан болсо, анда суммасын тапкыла.

№ 9.15. Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө:

№ 9.16. Эсептегиле:

№ 9.17. Сандарды салыштыргыла:

ТЕСТ № 4 «ЧЫНЫГЫ САНДАР»

№	Тесттин материалдары
1	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) B) C) D) 1 E)
2	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) 3 B) 2 C) 1 D) 1/2 E) 1/3
3	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) 1 B) a C) D) E)
4	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5	А) B) C) D) E)
6	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) B) C) D) E)
7	Эгерде, болсо, анда туюнтмасын а аркылуу туюнткула А) B) C) D) E)
8	Эгерде, болсо, анда туюнтмасын х жана у аркылуу туюнткула А) B) C) D) E)
9	Эгерде, болсо, анда у ти х аркылуу туюнткула А) B) C) D) E) 2x
10	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) 1/3 B) 5/3 C) 2 D) 1/4 E) 1/2
11	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) 1 B) C) D) E)
12	Эгерде болсо, анда туюнтмасынын маанисин тапкыла А) 0 B) 1 C) 2 D) 4 E)
13	Эгерде болсо, анда бул сандын 25% ин тапкыла А) B) C) D) E)
14	Эгерде болсо, анда туюнтмасын жана аркылуу туюнткула А) B) C) D) E)
15	Эгерде, болсо, анда туюнтмасынын маанисин тапкыла А) 37 B) 26 C) 18 D) 12 E) 6
16	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) B) C) D) E)
17	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
18	санынын жарымы канчага барабар? А) B) C) D) E)
19	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) B) C) D) E)
20	санын санына бөлгөндө канча болот? А) 3 B) 9 C) 27 D) 181 E) 243
21	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) 90 B) 72 C) 9 D) 8 E) 1
22	болсо, анда у ти х аркылуу туюнткула А) 2-х B) C) D) E)
23	Сандарды салыштыргыла А) B) C) D) E)
24	Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө: А) B) C) D) E)
25	Эсептегиле: А) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 16