Дисперстик системалар жана коллоиддик сисиьемалар

[Название документа]

[Подзаголовок документа]

Admin

Сабактын темасы: Дисперстик системаларжана кллоиддик эритмелер жөнүндө түшунүк .Дисперстик системалардын классификациясы

Сабактын максаты:

Дисперстик системалар жана коллоиддик эритмелер жөнүндө түшунук алабыз

Дисперстик системалардын түрлөрун аныктай алабыз

Дисперстик системалардынмаани-маңызын билүү менен турмушта колдонуу көндүмдөрү калыптанат

Сабактын жүрүшү:Уюштуруу

Жаңы тема:

Дисперстик система –бир зат чөйрөсүндөкинчи заттын майда бөлүкчөлөрү тегиз таралып жургөн эки же андан көп компоненттен турган система.

Алар дисперсиялык фазадан жана дисперсиялык чөйрөдөн турат.

1-Дисперсиялык фаза

2-Дисперстик чөйрө

Дисперсус-латын тилинен –майдаланган же чачыраган деп которулат

Дисперсиялык фаза-чөйрөдө тегиз таралып жүргөн майда бөлүкчөлөр.

Дисперсиялык чөйрө-майда бөлүкчөлөрдү камтыган эриткич.

Мисалы:

Чаңдуу аба:

Дисперсиялык чөйрө –аба

Дисперсиялык фаза -топурактын майда бөлүкчөлөрү

Ылай суу: дисперсиялык чөйрө-суу

Дисперсиялык фаза-топурактын майда бөлучөлөрү

Дисперстик системалардын агрегаттык абалдары боюнча бөлүнушү:

Дисперстик системанын бөлүнүшү

Дисперстик фазаны пайда кылган бөлүкчөлөр өлчөмүнө жараша дисперстик система 3кө бөлүнөт:

• Ири дисперстик система(бөлүкчөнун өлчөмү 100нм чоң)

• Чыныгы эритмелер,молекулалык жана иондук системалар(бөлүкчөлөрдүн өлчөмү 1нм кичине)

• Коллоиддик дисперстик система ири дисперстик системанын жана чыныгы эритменин ортосунан орун алат.

Дисперстик системалар

Коллоиддик Ири дисперстик Чыныгы эритмелер

Система: система:

1.Суспензиялар Кесек Молекулалык

2.Аэрозолдор C₂H₅OH+H₂O

3.Системалар Иондук:

CuSO₄+H₂O

Кесек дисперстүү системалар .Дисперстик фазаны түзгөн бөлүкчөлөрдүн өлчөмү 100нм ден чоң болот.Алар кагаз чыпкалардан өтпөйт,микроскоптон көрунөт ,убакыттын өтүшу менен фазаларга бөлүнөт.Мисалы:ылай сууну гетерогендик системаны пайда кылгандыктан,аны коюп койсо акырындык менен тунат.

Чыныгы эритмелер-молекулалык жана дисперстүү системалар.Мындай системаларды тузгөн бөлүкчөлордүн өлчөмү 1нм кичине болот.Чыныгы эритмелер гомогендик система болгондуктан дисперстик фаза менен дисперстик чөйрөгө бөлүнбөйт..Булардын бөүкчөлөрун эч кандай микроскоптун жардамы менен көрүү мүмкун эмес

Молекулалык-электролит эместердин суудагы эритмеси:органикалык заттар(спирт,глюкоза,сахароза)

Молекулалык иондук-начар электролиттердин эритмеси(азоттуу,күкүрттүу суутек кислотасы)

Иондук-кучтүү электролиттердин эритмеси (щелоч,туз кислотасы NaOH,NaCl,K₂SO₄,HNO₃ )

Коллоиддик дисперстүү системалар

Дисперстик фазаны түзгөн бөлүкчөлөрдүн өлчөмү боюнча ири дисперстүү системалар менен чыныгы эритмелердин ортосунан орун алышат.Дисперстик фазаны түзгөн бөлүкчөлөрдүн өлчөмү 10^-5-10^-6см ге чейин өзгөрөт.Мындай бөлүкчөлөр кагаз чыпкалардан өтуп кеткени менен жарым өткөргүч жаргакчалардан өтпөйт.Жөнөкөй көз менен караганда тунук өңдөнөт,бирок ультрамикроскоп аркылуу эриткичте тегиз таралып жургөн бөлүкчөлөр көрунөт

Коллоиддик эритмелер-илгертен эле белгилүү.Алсак ,алтындын коллоиддик эритмеси-рубин айнектери алхимиктер тарабынан илгери эле алынган,жана желимдер,килкилдиктер эчак эле белгилүү болгон

Коллоиддик эритмелерди пайда кылган дисперстик бөлүкчөлөр коп сандаган атомдор,атомдук группалар же молекулалардан турган бирдиктүү агрегаттар болуп эсептелинет.

Алсак самындын суудагы эритмесин пайда кылган коллоиддик бөлүкчөлөрдүн ар биринин салыштырма массалары 7000-15000м.а.б. барабар

Ошол эле самын спиртте чыныгы эритме пайда кылат,анын молекулалык массасы 306 м.а.б барабар.Бул фактылар суудагы ар бир коллоиддик бөлүкчө самындын 25-50 молекулаларынан турган бирдиктүү агрегат экендигин далилдейт.

Дисперстик чөйрөсү суюк коллоиддик системаларды золдор жана гелдер деп бөлүнөт.

Золдор-суюк,илешкектиги аз,кыймылдуу системалар.Булар өз иретинде лиофобдук жана лиофилдик золдорго бөлүнүшөт.

Гелдер-кээ бир касиеттери катуузаттарга окшош килкилдек сымал структурага ээ болгон системалар.

Коллдоиддик эритмелердеги айрым коллоиддик бөлүкчөлөр –мицелла деп аталат.Ар бир мицелла эриткичте эрибеген ядродон (атом же молекулалардын тобу),адсорбциялык катмардан(ядрого адсорбциялангабаган иондор)жана диффузиялык катмардан турат.Мицелланын ядросу ,аны курчаган адсорбиялык катмары менен бирге грануланы түзөт.