Драмалык чыгармаларды корком окуу

Тема: Драмалык чыгармаларды къркъм окуу.

Негизги маселелер:

1. Сахналык чыгармаларды көркөм окуунун мааниси

2. Трагедия, драмаларды көркөм окуу

3. Комедияларды көркөм окуу

4. Конфликтик жагдайларды диологдорду көркөм чеберчилик менен окуй билүүнүн ыкмалары

5. Драмалык чыгармаларды ролдорго бөлүштүрүп окуунуну өзгөчөлүгү

6. Ремарка, сатиралык (юмордук) кырдаалдарды көркөм чеберчилик менен окуй билүүнүн ыкмалары

Драма- сахнага коюуга ылайыкталып жазылган чыгарма, ъз\нчъ бир адабият теги. Ал байыркы грек адабиятында пайда болуп, ошол мезгилдеги негизги сапаты азыр да кадимкисиндей сакталып келе жатат, башкача айтканда драмалык чыгармаларда окуя каармандардын речинде гана ън\гът, мында прозадагыдай автордук баяндоо, с\ръттъълър болбойт, жанрдын негизин конфликт т\зът. Драма, комедия, трагедия, драма болуп \чкъ бъл\нът.

Драмалык чыгармалар башка жанрдагы чыгармалардан окуяны айтып гана тим болбостон, кърсът\п да берилгени менен айырмаланат. Бул драмага турмуштук ситуацияга къб\ръък окшоштугунан кабар берет. Драмалык чыгармалар ар дайым театр, сцена башкача айтканда аткаруу \ч\н жазылат. Ошондуктан бул жанрдагы чыгармаларды къркъм окуу татаал. Драмалык ар бир къшъгъс\н\н артында турмуштун ар бир кырдаалы кърърманга кърсът\лът.

Драмалык чыгармалар лирикалардан, диалогдордон тургандыктан ар бир каармандын ар т\рд\\ м\нъздър\н билдир\\ч\, кърсът\\ч\ кептерин окуу кыйынга турат. Ошондуктан мектепте болобу, жогорку окуу жайда болобу, м\мк\н болсо чыгарма жън\ндъ толук маалымат берген соё ролдоштуруп окуу сунуш кылынат. Бул окуучуларга чыгарманы къпкъ чейин эсинде сактоого къмъктъшът. Алар чыгарманы окуп жатып, кээде ъздър\ндъ чыныгы актердук чеберчиликтин ойгонушуна жана калыптанышына шарт т\зът.

Драмалык чыгарманы окуунун алдында чыгармага адабий теориялык талдоо ж\рг\з\п, ал драманын кайсы т\р\, башкы каармандар кимдер, алардын образына м\нъздъмъ бер\\, конфликтер алардын чечилиши жана башка ушул сыяктууларга окутуучу токтолуп, кеёири маалымат берип, анан гана чыгарманы окууга кириш\\ керек.

Къркъм окулуучу чыгармалар:

Б. Жакиев «Атанын тагдыры».

Акылбек-...Болотбек... Кулунум... Мени эле карайсыё, т\к къз айырбай карайсыё... Эмне... Мени сагындыёбы?! Мен да сени сагындым...аябай сагындым... куса болдум, кулунум Болотбек, качан келип комузуёду колуна аласыё? Ушинтип эле илинип тура беребе? Келсеёчи, келип ырдап берсеёчи...ырыёды сагындым, к\\ёд\ сагындым, кыял-жоругуёду сагындым. Чыгарчы \н\ёд\ угайын. Унчукпайт, \н катпайт.

Болотбектин \н\: Урушка кеткен жеке эле мен белем ата? Мага окшогондордун далайы кетпеди беле? Кана ошолордун канчасы кайра айланып айлына кайтып бардыбы? Сен ъёдън\п уулунун ж\з\н кърбъй калган аталар аз эмес го...

Акылбек: Бирок... бирок, ичим ачышып жатпайбы, уруштун азап-тозогун тартып, колу-бутуёду окко жулдуруп ийсеё деле мейли эле. Жеёишбегиёди жетим калтырбай ъз\ё тир\\ маёдайыма келип берсеё арман жок эмес беле? Андан бълъкт\н мага кереги жок эле го кулунум.

Болотбектин \н\: Жеке Жеёишбек эмес, далай эле балдар атасыз жетим калышпадыбы? Ата, Жеёишбек кетип калды деп къп эле муёкана бербей ошо балдарды бооруёа тарт. Ошент, ата.

Болотбек: - Мээримиёди салсаё эле ъз балаёдай кър\н\п кетет. Санаа тартпай ошент, ата. Мен сенин кайратыёа ишенем. Съзс\з мен айткандай кыласыё. Аны билем, ата, билем...

Акылбек: - Болотбек! Болотбек! Баары бир сен келесиё! Ырасын келесиё! Кел\\гъ тийишсиё! Сенин ългън\ёъ ишенген эмесмин, азыр да ишенбейм! Т\к ишенбейм! К\тъм сени, сен келгиче ълбъй тир\\ ж\ръ берем, чыдайм ошого, чыдайм!