Электрондық микроскоп

Электрондық микроскоп

Орындаған:

Молдабай Дана

Негізгі ерекшеліктері:

• Электрондық микроскоп әдісі – кез-келген объектінің құрылымын макромолекулалық және субклеткалық деңгейде электрондар ағынының көмегімен объектті зерттеудің морфологиялық әдіс.
• Электрондық микроскоптың көрсеткіштік қабілеті өте жоғары. Қазіргі электронды микроскоптың қабілеттілігі 0,1-0,3 нм-ге дейін жетеді.
• Электронды микроскоптың экраны мен фотопластинкада 50 000 есе үлкейтуге, фотошығаруда одан да көп есе үлкейтуге (10) болады
• Электрон микроскоптарда жарықтың орнына электрон сәулелері қолданылады, осыған байланысты қолданылатын қуаттың күші 50-100 кВ-қа дейін барады, ал толқын ұзындығы 0,056-0,035 А0-ге жетеді.

Жасалуының қысқаша тарихы

• 1926жылы – Х.Буш магниттік линзаны жасады, ол электрондық сәулелерді фокустауға қабілетті болғандықтан ғылымға алғашқы электрондық микроскопты 1930 жылы дүниеге әкелуге негіз болды.
• 1931 жылы – Р.Руденберг жарықшамды электрондық микроскопқа патент алды.
• 1932 жылы – М.Кнолль мен Э.Руска қазіргі заманғы аппаратураның кейпіне ұқсас бірінші рет құрастырды.
• 1960 жылдың аяғында – Р.Янг топографиметр шығарды.
• 1981 жылдың наурызында – К.Биннинг пен Г.Рорер сканирлейтін туннельдік микроскоп жасалуы;
• 1986 жылы – Э.Руске, К. Беннинг және Г.Рорерге Нобель сыйлығының берілуі.

Суретте: Жарық және электрондық микроскоптардың үлгісі.

1-конденсирлі линза (шыны); 2-препарат үстелі; 3-объективті линза; 4-окуляр; 5-жарық түсетін шам; 6-микровинт; 7-фотокамера; 8-проектционды линза

Суретте:а-трансмиссионды электронды микроскоп; б-сканды электронды микроскоп

Түрлері

Жарықшамды электрондық микроскоп

Растрлі электрондық микроскоп

* Электрондық микроскоптарды қолдану аймақтары:

• Жартылай өткізгіштер және алынған үлгілерді сақтау:
• Сызбаларға нұсқау беру;
• Дефектілерге анализ;
• Түзетілмейтіндерге анализ;
• Биология және биологиялық ғылымдар:
• Бөлшектерге анализ;
• Криобиология;
• Токсикология;
• Ғылыми зерттеулер:
• Материалдардың квалификациясы;
• Кескіндемелерді және материалдарды дайындау;
• Нанокейіптерді жасап шығару;
• Өндіріс:
• Суреттерді жоғары дәрежеде шығару;
• Сот экспертизасы;
• Жетістік және пайдалы дүниелерге анализ;
• Химия/Мұнай химиясы

Электрондық микроскоптардың әлемдік деңгейде өндірілуі:

• Carl Zeiss NTS GmbH – Германия
• Delong Group
• FEI Company – США (слилась с Philips Electron Optics)
• FOCUS GmbН – Германия
• Hitachi – Япония
• JEOL – Япония (Japan Electron Optics Laboratory)
• KYKY – Китай
• Nion Cоmpany – США
• NT-MDT – Россия
• Tescan – Чехия
• OAO “SELMI” - Украина