Geografiya fanidan ochiq dars

X ush

kelibsiz

Вставка рисунка

Mavzu:O’rta Osiyoning hayvonot dunyosi.

DARSNING MAQSADI:

b) Tarbiyaviy maqsad :

а) Ta`limiy:

o’quvchilarda vatanga muhabbat tuyg’usini singdirish, buyuk ajdodlarimizga hurmat bilan qarash hissini uyg’otish .

O’quvchilarga O’rta Osiyoning hayvonot dunyosi haqida bilim, ko’nikma va malakani shakillantirish.

s) Rivojlantiruvchi maqsad:

O’quvchilarning ilmiy dunyoqarashi va mustaqil fikr yuritish ko’nikmasini rivojlantirish .

b) Tarbiyaviy maqsad :

O’quvchilarni hamjihatlik, o’zini hurmat qilish, tabiatni asrab avaylash, mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash .

Yangi bilim berish, ko’nikma hosil qilish .

Dars turi:

Dars

metodlari.

Interfaol, aqliy hujum.

Dars jixozi:

Darslik, o’rta osiyo tabiiy xaritasi, AKT, slayd, atlas, tarqatma materiallar, baholash naminatsiyalari.

Tashkiliy qism: 10 daqiqa

1. Pisixalogik iqlim yaratish: 3 daqiqa

2. O`tilgan mavzuni mustahkamlash: 7 daqiqa

Asosiy qism: 30 daqiqa

3. Yangi mavzu bayoni: 20 daqiqa

4. Yangi mavzuni mustahkamlash: 10 daqiqa

5. O’quvchilarni baholash: 3 daqiqa

6. Uyga Vazifa: 2 daqiqa.

Darsni yakunlash: 45 daqiqa.

Darsning texnalogik xaritasi

Idrok bilan mushohada etib,

Xotira bilan qayta ishlab,

Darsning oltin qoidasi.

Diqqat bilan fikrimizni to’plab,

Ishonch bilan qat’iyatli bo’lib,

Nutq bilan muloqotga

Tafakkur bilan tahlil etib,

Kirish.

Dars shiori :Tabiatning asrash burchimizdir.

Bobolardan meros qolgan muqaddas yer yashil chaman, Bolangizday asrahg uni ko’zga qilingiz to’tiyo.

Obi-zamzam suvin asrang asrang har bir chechagini, O’shanda siz asragaysiz g’uborlardan dilingizni.

Tabiatdir volidamiz, uning kafti qo’lidamiz

Biz insonmiz bizlar mudom ezgulikning yo’lidamiz.

U daraxtmi u chechakmi begonamas dilbandimiz

Biz barchamiz onaizor tabiatning farzandimiz.

Asrang ona tabiatni asrang hurlik shijoatni,

Hech bir inson kutmas axir farzandidan xiyonatni.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash.

“ Tarqatma savollar” usulida

4.Dengiz sathidan 500mdan 1600mgach bo’lgan balandliklar?

1.O’rta Osiyoda necha xil o’simlik turi bor?

5.Tog’ mintaqasi nech metrdan boshlanadi?

7.Yong’oq, bodom, do’lana qayerda o’sadi?

6.Keng bargli o’rmonlar qayerlarda tarqalgan?

8.Efemer cho’llarida eng ko’p uchraydigan o’simlik?

3.O’rta Osiyo tog’larida o’simlik turi qancha?

2.Izen, chalov, qong’irbosh nima?

4.YUNEP qanday tashkilot?

1.2017yil qanday nomlandi?

3.Hozirda yo’qolib borayotgan hayvonlarni ayting.

7.O’zbekis-tonning eng uzun chegara-dosh davlati?

5.O’rta osiyoga nechta davlat kiradi?

6.O’bekiston tinchlik bo’yicha nechanchi o’rinda turadi?

2.Qizil kitob bu nima ?

Yangi mavzu bayoni.

O’rta Osiyoning tabiiy sharoiti xilma-xil bo’lganligi tufayli, hayvonot dunyosi ham

o’ziga xos rang barangdir. O’rta Osiyoning hayvonlari chalacho’llarda,

cho’llarda, tog’ oldi va tog’ oralig’I tekisliklarda, tog’larda

hamda suv havzalarida yashaydi.

Chalacho’llarning hayvonot dunyosi mavsumlar bo’yicha o’zgarib turadi.

Yozda janubdan issiqsevar hayvonlar ya’ni kaltakesaklar va ayrim qushlar

to’rg’ay loyxo’rak kirib keladi.Qish juda sovuq bo’lganligi tufayli yozda kelgan

hayvonlar janubga yana qaytib ketadi, ba’zilari qo’shoyoq va boshqalar uyquga ketadi.

Qishda oziq ovqat yig’uvchi turli xil sichqonlar va kalamushlar inlariga kirib ketadi.

Qishda bu yerda chopqir hayvonlardan oqquyriq ham yashaydi. Bu yerda eng ko’b tarqalgan hayvon turi yumronqoziq lardir. Bundan tashqari qo’shoyoq, cho’l olasichqoni, dala sichqoni , qum sichqoni, kalamush va ko’rsichqon lar ham keng tarqalgan.

Qishda shimoldan: Pinochka, oq kaklik, qutb boyqushi uchib keladi. .

Cho’llarning o’zlashtirilmagan joylarida. Betpaqdala, Orolbo’yi, Shimoliy Ustyurt, To’rgay o’lkasi, Balxash bo’yida tuyoqli hayvonlar uchraydi.

• Ja

Jayron

Morxo’r

Yovvoiy qo’y, qulon, oqquyruq va boshqalar uchraydi.

• Cho’l. Cho’llarda hayvonot olami issiqqa va suvsizlikka turlicha moslashgan bo’ladi. Ba’zilari umuman suv ichmaydi, ba’zilari kechasi hayot kechiradi, ba’zilari ildizlarni yeb, undagi suv bilan qanoatlanadi.
• Cho’llarda keng tarqalgan hayvonlar yumronqoziqlar,qo’shoyoqlar va sichqonlardir.
• Sudralib yuruvchilardan toshbaqa va kaltakesak nihoyatda ko’p.

Echkemar

Dumaloqbosh

Kaltake-saklar

-dan.

Agama kaltake

sagi

Qum kaltakesagi

Sudralib yuruvchilardan. Ko’zoynakli ilon, bo’g’ma ilon,

Ko’lvor ilon, zaxarli charxilon, o’qilonlar uchraydi.

Yirtqich hayvonlardan: Tulki, chiyabo’ri, qum mushugi.

Qushlardan: Saksovul to’rg’ayi, cho’l moyquti, cho’l qarqunog’i.

• Saksovul chumchug’i. Cho’l qarg’asi.

Tog’ hayvonlari. Tog’lar balandlik mintaqalariga qarab o’zgarib boradi.

To’rtta balandlik mintaqasi bor. bular:

Yaylov.

Yaylov

Tog’

Adir

Cho’l

Tog’ quruq cho’llarida.

Tulki

Bo’ri

Sirtlon

Jayron

• Tog’ yirtqich hayvonlari. Keng bargli o’rmonlarda,

• Ayiq.

Jayron, to’ng’iz va bo’rsiqlar yashaydi.

Qushlardan: kaptar, jannat hasharotxo’ri, mo’yqut, oq boshli sa’va va bulbul yashaydi.

Ignabargli o’rmonlarda: Kiyik, Maral (bug’u)

yirtqich hayvonlardan slovsin, ayiq, manul.

Archzorlarda: o’rmon sichqoni, tog’ sichqoni. Qushlardan: boltatumshuq, sariq chumchuq, chittak va tog’ kakligi uchraydi.

Baland tog’ yaylovlarda. Tog’ takasi, tog’

Kiyigi, tog’qo’yi, qor qoploni.

Kemiruvchilardan: Sug’ur ko’p tarqalgan.

To’qay hayvonlari: Sirdaryo, Amudaryo, Ili, Chu va boshqa daryo qayirlarida yashaydi.

Oqbosh qumay

Oddiy sor

Asosiy hayvonlari:To’ng’iz, bug’u, quyon va to’qay mushugi.

Botqoq boyqushi

To’qaylar va suv havzalarida Saqqoq qushi, Bedana

Oqqushlar, g’oz, qirg’ovul, loyxo’rak,baklan, birqozon, saqoqush,flamingo va boshqalarni uchratish mumkin.

Yangi mavzuni

Mustahkamlash

“ Damino” usulida.

Yumronqoziq

Tulki, bo’ri, jayron, sirtlon qayerda

yashaydi ?

Qo’shoyoq.

1.Qishda uyquga

Ketuvchi chalacho’l

Hayvoni?

Cho’l va chalacho’llar

da keng tarqalgan

hayvon turi ?

Sirdaryo, chu,

Amudaryo, Ili,

Tulki, chiya bo’ri,

qum mushugi

Tog’ quruq cho’llarida.

Boltatumshuq, chittak qayerda yashaydi.?

Ignabargli o’rmonlarda.

Cho’l yirtqichlarini ayting.

To’qay hayvonlari

qaysi daryo qayirlarida

yashaydi?

“ Bilimdon startda”

1-Variant Beruniy

1

2-Variant Xorazmiy

Qoratov tizmasi

2

Jung’oriya Olatovi

Balxash ko’li

3

Issiq ko’l

Ustyurt platosi

4

To’rg’ay platosi

Dushanbe shahri

5

6

Ili daryosi

Ostona shahri

Murg’ob daryosi

Ashxabod shahri

7

Bishkek shahri

Chordara suv ombori

8

Qopchig’ay suv ombori

Zomin davlat qo’riqxonasi

9

Baday-to’qay davlat qo’riqxonasi

Asaka ovdon botig’i

10

Qora giyo botig’I

Trichmir cho’qqisi

Ismoil-samoniy cho’qqisi.

Uyga vazifa

Siz yashaydigan joyda qanday xonaki hayvonlar bor? ular haqida yozing.

E’tiboringiz uchun raxmat.

E’tiboringiz uchun

raxmat