Գոյականի հոլովները

Հայոց լեզու

Գոյականի հոլովները

Գոյականի հոլովները

• Հոլովներ են կոչվում քերականական այն ձևերը, որոնցով արտահայտվում են գոյականների կապակցական տարբեր հարաբերությունները այլ բառերի հետ

• Գոյականի այսպիսի ձևափոխությունների ամբողջությունը կոչվում է հոլովում :

Հոլովման տեսակները

• Արտաքին թեքման , եթե գոյականին ավելանում են վերջավորություններ
• Ներքին թեքման , եթե փոփոխությունը ռեղի է ունենում բառի ներսում

• Այսինքն գոյականը ստանալով տարբեր հոդեր կարող է հոլովվել: Օրինակ

• Անտառում, անտառի, անտառից և այլն, որտեղ անտառ բառը դրված է տարբեր հոլովներով:

Ժամանակակից հայերենը ունի 7 հոլով

• Ուղղական
• Սեռական
• Տրական
• Հայցական
• Բացառական
• Գործիական
• Ներգոյական

Ուղղական հոլով

• Ուղղական հոլովը բառի ուղիղ ձևն է: Այն ցույց է տալիս մի բան անող կամ լինող առարկա:
• Պատասխանում է ո ÿ վ, ովքե ÿ ր, ի ÿ նչ, ինչե ÿ ր հարցերին
• Որոշյալ առման դեպքում ուղղական հոլովն ստանում է որոշիչ հոդ` ը կամ ն

• Օրինակ `

• Սեղան- սեղանը
• Քար-քարը
• Ձի –ձին
• տուն – տունը
• օր -օրը

Ո ւղղական հոլովով դրված բառերը գործածվում են հիմնականում որպես `

• Ենթակա

Երամն անցավ վերևից

Գետը մորմոք է անում

• Ստորոգելի

Կյանքը երազ է , աշխարհը` հեքիաթ :

• Կոչական

Դու, Արագած, ալմաստ վահան

• Գոյական որոշիչ

Գոհար աստղերի քարավանները թափառում էին երկնի ճամփեքով

Սեռական հոլով

• Սեռական հոլովը ցույց է տալիս պատկանելություն,վերաբերություն:
• Պատասխանում է ու ÿ մ և ինչի ÿ /ինչերի ÿ / հարցերին
• Օրինակ`

• Որդու, աշակերտի, քրոջ

Արտաքին թեքում

• Սեռական հոլովը կազմվում է երկու եղանակով:

• Ուղղականին վերջավորություններ ավելացնելով / արտաքին հոլովում /

Արտաքին հոլովման դեպքում բառին ավելանում են` -ի, -ոջ,-ու,-վա,-ան,-ց վերջավորությունները

Օրինակ` քար-քարի, ձմեռ-ձմեռվա, կին-կնոջ և այլն

Ներքին թեքում

• Այս դեպքում փոխվում է բառամիջի ձայնավորը կամ երկհնչյունը, այդ պատճառով հոլովումը կոչվում է ներքին
• Կա 2 ներքին հոլովում` ա և ո

• Շուն-շան, մեծություն-մեծության
• Մայր-մոր, եղբայր-եղբոր

Տրական հոլով

• Տրական հոլովը ցույց է տալիս առարկա կամ անձ,որին հանգում է ենթակայի գործողությունը:
• Պատասխանում է ու ÿ մ, ինչի ÿ ն, ե ÿ րբ, որտե ÿ ղ հարցերին

Տրական հոլով

• Տրական հոլովով դրվում են միայն բայական անդամի լրացումները

• Ժամանակի պարագան

• Մթնշաղին լսվեցին սուլոցներ

• Տեղի պարագան

• Ես կանգնած եմ վայրի ժայռի կատարին :

• Նպատակի պարագան

• Գնաց խանութ` հացի

Հայցական հոլով

• Հայցական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան կամ անձը,որն իր վրա է կրում ենթակայի կատարած գործողությունը :
• Պատասխանում է ու ÿ մ, ի ÿ նչ/ը/, ինչե ÿ ր/ը/,ե ÿ րբ,ու ÿ ր հարցերին
• Չունի հատուկ ձև, նման է կա´մ ուղղականին, կա’մ տրականին
• Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բառն եմ սիրում /ուղղականին/
• Նա իր նվագով քարերին էր լացացնում../տրականին/

Բացառական հոլով

• Բացառական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որից սկսումէ, ծագում է գործողությունը
• Պատասխանում են ումի ÿ ց, ինչի ÿ ց, որտեղի ÿ ց, երբվանի ÿ ց հարցերին
• Կազմվում է ուղղականին կամ սեռականին ավելացնելով -ուց կամ -ից վերջավորությունը
• Օրինակ `Կաղնուց, քարից, քամուց, նկարից և այլն
• Անձ ցույց տվող գոյականների դեպքում ավելանում է կողմից կապակցությունը
• Օրինակ` Շինարարների կողմից

Գործիական հոլով

• Գործիական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որի միջոցով կատարվում է գործողությունը
• Պատասխանում է ինչո ÿ վ, ումո ÿ վ,ե ÿ րբ, որտեղո ÿ վ, ինչպե ÿ ս հարցերին
• Ստանում է -ով կամ –բ վերջավորությունները

• Արյուն-արյամբ
• Գրիչ-գրիչով

Ներգոյական հոլով

• Ներգոյական հոլովը ցույց է տալիս այն տեղը,որտեղ կատարվում է գործողությունը, այն ժամանակը, որի ընթացքում կատարվում է գործողությունը
• Պատասխանում է ինչու ÿ մ, որտե ÿ ղ, ե ÿ րբ հարցերին
• Կազմվում է - ում,- եղեն, -ություն ածանցներով և մեջ բառով

• Սար- սարում
• Ընկերություն-ընկերության մեջ

Արտաքին հոլովում

հոլովը

Ուղղական

ի

Սար/ը/

Սեռական

ու

Տրական

վա

Այգի/ն/այգու

Սարի

Օր/ը/

Սարի/ն/

ան

Հայցական

Այգու/ն/

ոջ

Բացառական

Այգի/ն/

Օրվա

Սար/ը/

Բեռ/ը/

Սարից

Օրվա/ն/

Քույր/ը/

Գործիական

Բեռան

ց

Այգուց

Այգով

ներգոյական

Սարով

Օր/ը/

Բեռան/ը/

Քրոջ

-

սարում

Քրոջ/ը/

Օրվանից

Բեռ/ը/

այգում

-

Օրով

-

Քրոջ/ը/

Բեռից

Քրոջից

օրում

-

Բեռով

-

քրոջով

բեռում

-

-

-

Ներքին հոլովում

հոլովը

ա

Ուղղական

ո

Անկյուն/ը/

Սեռական

Անկյան

Հայր/ը/

Տրական

Հոր

Անկյան/ը/

Հայցական

անկյուն/ը/

Բացառական

Հոր/ը/

Հոր/ը/

անկյունից

Գործիական

Անկյունով

Հորից

ներգոյական

Հորով

անկյունում

-

Շնորհակալություն ուշադրության համար