Gyzykly matematiki meseleler

Matematika boýunça gyzykly meseleler,tapmaçalar,

wiktorinalar.

1.

Gyzykly meseleler we wiktorinalar.

1. Derýadan geçmäge degişli meseleler. Mesele.Üç razwetkaçy derýanyň kenaryna baryp , derýadan geçmekçi bolanlarynda iki sany oglanyň gaýyk sürüp ýörenlerini görýarler.Eger gaýykda ýa iki oglan ýa –da diňe bir uly adam ýerleşip bilýän bolsa, onda oglanlar nähili edip, razwetçikleri derýanyň beýleki kenaryna geçiripdirler?

Bellik .şu meseläni çözende öňünden taýýarlanylan suraty ulanmaly,ýada synp tagtasynda çyzyp görkezmeli.

2.Gadymy mesele . Möjegi,geçini,kelemi derýadan geçirmeli,özüňem gaýykda diňe adam bilen möjegi ýada adam bilen geçini ýada adam bilen kelemi geçirmek mümkin bolsa, onda olary nähili edip derýadan geçirmeli.

Bellik.Möjek bilen geçini ýada geçi bilen kelemi adamsyz goýmak bolmaýar.

3 .7 –sany garry aýal rima tarap ugrapdyr. Olaryň her birinde 7 gatyr, her gatyrda 7 halta, har haltada 7 çörek, her çörekde 7 pyçak, her pyçakda 7 gyny bolupdyr. Gynlaryň sanyny tapmaly.

Jogaby :117649

4.Kakasy 45 ýaşynda , ogly bolsa 18 ýaşynda . Ýene näçe ýyldan kakasynyň ýaşy oglunyňkydan 2 esse köp bolar?

2

Jobagy:Kakasy 27 ýaşynda ogly dünýä inýär. Kakasy 54 ýaşanda ogly 27 ýaşar. Ýenede 9 ýyldan kakasynyň ýaşy oglunyňkydan iki esse uly bolar.

5.Men 8 ýaşymda . Kakam 31 ýaşynda . Kakamyň ýaşy meniňkidan iki esse uly bolanda men näçe ýaşymda bolaryn.

Jogaby; 23 ýýaşymda

6. Uň uly bir belgili, iň uly iki belgili, iň uly üç belgili , iň uly dört belgili , iň uly bäş belgili sanlaryň jemi näçe bolar.

Jogaby:111105

7. Uň kiçi bir belgili, iň kiçi iki belgili, iň kiçi üç belgili , iň kiçi dört belgili , iň kiçi bäş belgili sanlaryň jemi näçe bolar

Jogaby:11111

8. Iki ogul ,iki kaka

Bölüşdiler üç köke

Hersine birden ýetdi

Bu näme üçin beýlekä?

Jogaby:kakasy, ogly, agtygy

9. Men dört belgili sany ýat tutdym. Oňa 1-i goşup 5 belgili san aldym .Meniň ýat tutan sanym haýsy san.

27

VII=I Şu ýerde hiç hili arifmetiki amaly ýerine ýetirmezden bir çyzygy alyp , başga ýerde goýmak bilen ,aňlatmany deňlemeli.

J ogaby:√1 .

Taýýarlan : Kerki etrabynyň 13-nji orta mekdebiniň matematika mugallymy Haýytmuradowa Maral

26

Matematika –ähli ylymlaryň şasydyr. Onuň halaýany dogrulyk , bezegi bolsa ýönekeýlik bilen düşnüklilikdir.

Snýadeskiý Ýan

Tapmaçalar.

1 2 3 4 5 = 100

(1*2+3) * 4 * 5 = 100

Alty sany birmeňzeş sifriň kömegi bilen 100 ýazmaly.

99+99:99= 100

(222-22):2 = 100

(666-66):6=100

(999-99):9=100

Bäş sany üçlügiň kömegi bilen 37 ýazmaly

33333

33+3:3+3=37

33333=100

33*3 +3:3 =100

3

Jogaby: 9999

10.5 möjek 5 goýny 5 sagatda iýýär. Bir möjek 1 goýny näçe sagatda iýer?

Jogaby:5 sagatda

11. 9 m agaçy 1m –den 9 bölege bölmek üçin näçe ýerinden kesmeli?

Jogaby :8 ýerinden

12. 8 adamyň 8 günde ýerine ýetiren işini 1 adam näçe günde ýerine ýetirer.

Jogaby; 64 günde .

13. 3-e bölünýän emma 9-a bölünmeýän iň kiçi iki belgili sany tapyň: Jogaby :96

14. 3-e bölünýän emma 9-a bölünmeýän iň kiçi iki belgili sany tapyň: Jogaby :96

15. 3 minutlyk we 7 minutlyk çäge bilen işleýän sagatlar bar.Ýumurtgany gaýnap duran suwda göni 4 minutda bişirip almaly. Bar bolan sagatlaryň kömegi bilen bu işi ýerine ýetirip bolarmy?

Jogaby :Çäge sagatlarynyň ikisini hem deň işledip goýbermeli .3 minutlyk çäge sagady gutaran dessine ýumurtgany suwa atmaly.

4

16. Garynja 25 metr agajyň depesine çykmakçy.Ol günde 5 metr ýokary, 4 metr aşak düşýär. Garynja näçe günde agajyň depesine çykar?

Jogaby:Garynja her günde 1 metr ýokaryk çykýar. 20 günde 20 metr ýokary çykar. 21-nji gün gündiz 5 metr ýokary çykýar. Diýmek ol 21 günde agajyň depesine çykar.

17.Balykçy balygy söýýär eken. ‘Sen näçe balyk tutdyň?” diýip soranlarynda ol şeýle jogap beripdir. “Sekiziň ýarysy, kellesiz alty, guýruksyz dokuz”.Balykçy näçe balyk tutupdyr?

Jogaby:0

18. Bir agaçda 40 sany garga otyrdy. Awçy geldi-de olardan 6 sanysyny atdy. Agaçda näçe garga galdy?

Jogaby:6-sy öldi. Galany uçup gitdi.

19.3 pişik 3 syçany 1,5 sagatda iýýär. 10 pişik 10 syçany näçe sagatda iýer?

Jogaby:1,5 sagatda

20. Iki pişik 2 syçany 2 sagatda iýýär. 4 pişik 4 sagatda näçe syçan iýer?

Jogaby:2 pişik 2 sagatda 2 syçan,1 pişik 2 sagatda 1 syçan

2 pişik 4 sagatda 4 syçan

25

Sifirler dünýäni dolandyrmaýar, emma olar dünýäni nähili dolandyrmalydygyny görkezýärler.

I.Gýote.

Matematikadaky logika we küşdäkiden az

däldir.

M Eýwe

Eger-de adamzady sanlardan mahrum eden bolsalar, onda biz hiç haçan hem aňly – düşünjeli bolmazdyk.

Eflatun

Tebigatda gaty jisimler bolmadyk bolsa , geometriýa hem bolmazdy.

A.Puankare

Tükeniksiz uly töweregiň uzynlygy bilen göni çyzyk şol bir zatdyr.

Galileý

24

Matematika – hemme ylymlaryň şasydyr.

K.F.Gayss.

Edil suratkeşlikdäki we poeziýadaky ajaýyp gözellikler matematika ylmynda hem bardyr.

N.E.Žukowskiý.

Azda-kände şahyr bolmazdan matematik bolmak mümkin däl.

K.Weýerştrass.

Geometiriýany bilmeýänler, goý bu gapydan girmesin.

Platon.

21

Adam droba meňzeşdir.Sanawjysy onuň özidir, maýdalawjysy bolsa onuň özi hakda edýän pikiridir.Maýdalawjysy näçe uly boldygyça drob hem şonça kiçi bolýar.

A.N.Tolstoý.

5

4 pişik 4 sagatda 8 syçan

21.Meýdanda birnäçe eşek otlap ýördi. Olaryň ýanyna birnäçe oglanlar geldiler. Oglanlaryň ekabyry “Oglanlar , hany her eşege ýeke-ýekeden münüň diýipdip. 1 oglana eşek ýetmändir. Onda hälki oglan”Düşüň, her eşege iki ikiden münüň “ diýipdir. Onda bir eşek boş galypdyr.Näçe eşek we näçe oglan bar?

Jogaby: 4 oglan we 3 eşek

22.Iki oglan we iki ata awa ugrapdyr. Olar bary ýogy diňe 3 towşan awladylar we hersine bir towşan alyp yzlaryna dolandylar. .Onuň nähili bolmagy mümkin.

Jogaby: Jemi üç adam bar. Atasy, kakasy, ogly

23. 1 adam 2 ejäniň we 2 gyzyň 8-nji mart baýramyny gutlamak üçin 9 sany gül aldy we ony olara deňje paýlap berdi .Ol nähili edip paýlardyr.

Jogabay: Jemi 3 adam bar:enesi, ejesi , gyzy

24.Bir otagda 3 eje we 3 gyz bar . Olar nähili gatnaşykda ?

Jogaby:Gyzy, ejesi, enesi, enesiniş ejeji.

25.Bir atanyň 7 ogly bolupdyr. Oglanlaryň hersiniň bir gyz dogany bolupdyr. Maşgalada näçe çaga bar?

Jogaby: 8 çaga

6

26. Bir atanyň 3 gyzy we olaryň her biriniň 3 erkek dogany bolupdyr. Maşgalada näçe çaga bar?

Jogaby: 6 çaga.

27. Oglanlaryň atasynyň 8 doly, 8 ýarymy doly, 8 sany boş çelegi bolupdyr. Ol adam 3 oglana deň mukdarda doly çelek, ýarymy doly çelek boş çelek berip bilermi?

Jogaby: Howa .2 doly, 2 boş, 4 sany ýarymy doly.

28. Bäş möjek 5 goýny 5 sagatda iýýär. Bir möňjek bir goýny näçe sagatda iýer.

Jogaby : 5 sagatda iýýär.

29. Diňe goşmak amatynyň kömegi bilen sekiz sany sekizligiň üsti bilen 1000 ýazmaly.

Jogaby: 888+88+8+8+8=1000

30 .Kölde duran parahodyň on sany basgançagy bar. Kölüň suwy her sagatda bir basgançagyň beýikligi ýaly ýokary galýar. Näçe sagatdan soň suw parahodyň içine girer?

Jogaby: hiç haçan

31.Aşakdaky çyzykda 3 kwadrat galar ýaly edip 3 çöpi aýyrmaly.

23

pudakda işleseňiz hem bir yz galdyraryn diýseňiz , şonuň üçin hem hemme ýerde matematika ylmy zerurdyr.

M.I.Kalinin

Matematikany öwrenmek gerek , sebäbi ol akylyňy tertibe getirýär.

Himiýa fizikanyň sad goly, matematika onuň gözüdir.

M.W. Lomonosow.

Tebigaty öwrenmekde matematika iň oňat ýeketäk girişdir.

D.I.Pisarew.

Ruhybelentlik geometriýadaky ýaly poeziýada-da gerekdir.

A.S.Puşkin.

Uçuş – bu matematikadyr.

W.P.Çkalow.

22

Sinusyňy, tangensiňi ýaksam seň

Prizmaňy eltip peje dyksam seň

Konusyňy töweregiňi suw alsyn

Durşuň bilen şu dünýäden ýok bol sen

Zehinli okuwçy

Köp samyrdap sen kelläňi çişirme

Ýalan ýaşryk warsakyňy üýşürme

Ähli zadyň başy hasapdyr hasap

Hasapsyz hiç zady bolmaýar ýasap.

Matematika ylmy barada

Matematika bu akylyň maşkydyr.

Haýsy bir ylmy öwrenseňiz hem , haýsy bir ýokary okuw jaýyna girseňiz hem , haýsy bir

7

3 2. Dört sany uzyn we dört sany ýarty çöpüň kömegi bilen üç sany kwadrat ýasamaly.

3 3. Aşakdaky suratda näçe kwadrat bar?

Jogaby:14 sany

3 4. Aşakdaky suratda otly çöpden 5 sany kwadrat düzülipdir. Eger olaryň iki sanysyny aýyrsaň , 2 kwadrat galýar.

35 Aşakdaky suratda näçe sany üçburçluk bar?

8

Jogaby: 13 sany

36. 3 sany 5-lik bilen we matematiki amallarynyň kömegi bilen 1-e deň bolan aňlatmany ýazmaly.

Jogaby: (_{ }= 1

37. Şu ýazylan sanlaryň haýsy 9 sanysyny çyzanyňda galan sanlaryň jemi 20-ä deň bolýar?

1 1 1 1 1 1

3 3 3 3 3 3

7 7 7 7 7 7

9 9 9 9 9 9

2 0

38. 9 sany 9 öýjükde ýerleşdirmeli. Özünem bir sany iki gezek gaýtalap ýazmaly däl .Alnan netije setirleýin , sütünleýin ,diogaonallaýyn sanasaňam deň bolmaly

21

Alfa ,betda burç ölçeýär bar ýerde

Lukmansyň sen älemdäki bar derde

Ýalta okuwçy

Algebrany aýlap ursam başymdan

Bizar boldum seniň ähli işiňden

Piramida diýen zadyň gurasyn

Üçburçlygyň kwadratyň çüýresin

Zehinli okuwçy

Algebrany men depäme täç etsem

Ony öwrenip bir ajaýyp iş etsem

Piramidaň öňküsinden güýjesin

Üçburçlugyň , kwadratyň ýaşasyn

Ýalta okuwçy.

20

Zehinli okuwçy

Matematika gülläp össün bat alsyn

Arenada mezemejek at alsyn

Sensiň okuwçylaň bagtyn getiren

Kosmanawslaň adyn arşa ýetiren

Ýalta okuwçy

Seniň bir owadan adyň bolmasa

Gyzyklanar ýaly zadyň bolmasa

Alfany alyp git goýma bu ýerde

Betdaň saldy meni tükenmez derde

Zehinli okuwçy

Ylymlaryň şasy adyň bar seniň

Gülkili gyzykly zadyň bar seniň

9

39. 9 sandan gyzykly kwadraty düzmegiň ýollary.

5,6,7,8,9,10,11,12,13 sanlary 9 öýjüge ýerleşdirmeli .Onuň üçin ortaky üçüsini diogonalda ýazmaly . Sanlaryň kiçisiniň ýanynda galanlaryň ulusyny ýazmaly.

1,2,3,4,5,6,7,8,9

10

40.Bir topar guş uçup barýar. Eger olar her çybyga ýeke-ýekeden gonsalar , ohda olaryň birine gonmaga çybyk ýetmeýär. Eger-de çybyga iki guşdan gonsalar , onda bir çybyk boş galýar. Näçe guş we näçe çybyk bar?

Jogaby: 4 guş we 3 çybyk

41. Otagda dört burç we her burçda bir pişik bar. Her pişigiň garşysynda 3 pişik bar . Otagda jemi näçe pişik bar.

Jogaby: 4 pişik bar.

42. 4 –den uly 5-den bolsa kiçi sany almak üçin 4 bilen 5-iň arasynda arifmetikada ulanylýan belgileriň haýsysyny goýmaly?

Jogaby : otur belgisini 4,5

43. Degişme meselesi. Naharhana 11 adam barypdyr. Olar aşpeze balyk bişirip bermegi buýurypdyrlar. Emma aşpezde bary-ýogy 3 sany balyk bar eken . Aşpez olara 3 balygyň

19

Berk polatdan ýasap howa gämisin

Gök asmany synla gez matematik

Ynha bu gün agşamy

Geçirýäris şatlanyp

Goşgy doklad okalar

Alymlarymyz ýatlanyp.

Degişme goşgusy

Ýalta okuwçy

Matematika – seň durmuşyň ot alsyn,

Güýçli ýanyp,öz –özünden bat alsyn

Sensiň okuwçylaň bagtyn ýatyran

Meň başyma ahyr zaman getiren

18

Matematiki açyşlar.

Birligiň üstüne goşsaň birligi

Meseläň jogaby deň bolar ikä

Täklikden jüplügi ýasanyň üçin

Ýaşa sen ,ýaşa sen matematika

Pikirleniň otrisatel bolmasyn

Ýöne çykmaň rasional san çäginden

Oýlanyp tapyň siz şeýle sanlary

Kwadraty uly bolsun kubundan

Jogaby:Dogry dpoblar._{ } ,_{ }, ...

Durmuş berse çylşyrymly mesele

Gaýgyrma güýjüňi çöz matematik

11

kömegi bilen 11 balygy getirjekdigini aýdypdyr. Myhmanlar muňa haýran galypdyrlar. Aşpez nädip sözünde tapylypdyr.

Jogaby:Aşpez balyklary XI görnüşde guýup getiripdir.

44.Gije sagat 24 –de ýagyn ýagyp dur. Ýene-de 72 sagatdan Gün çykyp duran howa garaşmak mümkinmi?

Jogaby:ýok,72 sagatdan soň hem ýene gije sagat 24 bolýar.

45.3 adam poýezdiň gelmegine 3 sagat garaşypdyr. Her adam näçe sagat garaşýar?

46. 1 kg eti bişirmek üçin 1 sagat gaýnatmaly, 2 kg eti bişirmek üçin näçe sagat gaýnatmaly.

47. Sebetdäki 5 almany 5 gyza sebetde 1 alma galar edip paýlamaly.

Joigaby: bir gyza almany sebedi bilen bermeli.

12

48. 4 sany berýoza agajy bar. Her berýoza agajynda 4 sany uly şaha, her uly şahada 4 sany kiçi şaha , her şahada 4 sany alma bar. Jemi näçe alma bar?

Jogaby : Berýoza agajynda alma bitmeýär.

49. 8 serçe 8 minutda 8 gurçuk iýýär. 15 serçe 15 gurçugy näçe minutda iýer?

Jogaby ;8 minutda

50.Kakasy 37 ýaşaynada, ogly 15 ýaşynda . Ýenede näçe ýyldan kakasynyň ýaşy oglunuň ýaşyndan iki esse uly bolar?

51. 10 adam elleşse näçe gezek elleşme bolar?

Jogaby: 45 gezek

52.Haýsyda bolsa bir sany öz-özüne köpeldip üstüne 18-i goşmaly we iň uly iki nbelgili sany almaly.

Jogaby:9*9+18=99

17

Ibn Sina Marwazi

Aramyzda diridir

Pifagordyr – Ýewklid

Ýatlanjaklaň biridir

Hasap bilen döredi

Uly öňe gidişler

“wostoklary” uçurdy

Matematiki açyşlar

Muhammet Al Horezmi

Algebrany ýazypdyr

Nasretdin Tusi bolsa

Tablisalar düzüpdir

Parabola ellips

Koordinata geçişler

Wostoklary uçurdy

16

Her şahasy 30 ýaprakly.Ýapraklarynyň bir ýüzi ak, bir ýüzi gara.

Matematika degişli goşgular.

Goşmakdan ,aýyrmakdan

Köpeltmekden , bölmekden

Derejä götermekden

Sanlardan kök almakdan

Ajap logarifmden

Şu ýerdäkileň baryna,

Okuwçylaryň zoruna

Gyzgyn salam gönderýär,

Janly matematika

Şöhrat –şana beslenen

Şanly matematika .

Tanaýandyr hemmeler

Şahyr Omar Haýýamy

Oň düzen kalendary

Haýran etdi eýýamy

13

53.Men 8 ýaşymda .Kakam 31 ýaşynda Kakamyň ýaşy meniňkiden iki esse uly bolanda men näçe ýaşymda bolaryn.

Jogaby:23.

54.Paý haçan bölünijä deň bolup biler?

Jogaby:bölüji 1-e deň bolanda

55.7-den ki8çi , emma 6-dan uly bolar ýaly , 6 bilen 7-iň arasynda nähili belgi goýmaly?

Jogaby; 6,7

56.1-den 80 çenli ýazylan sanlaryň içinde 5-lik sifri näçe gezek duş gelýär.

57. Goşmak we aýyrmak alamatlarynyň belgileri haçan we kim tarapyndan girizildi?

Jogaby:Ilkinji gezek 1518-nji ýylda Grammateusyň işinde duş gelýär. Umuman 15-nji asyrda nemes matematikleri tarapyndan girizildi.

14

58.Atanak görnüşli köpeltmek hasylynyň belgisi haçan we kim tarapyndan girizildi?

Jogaby:1631-nji ýylda U.Outret tarapyndan girizildi.

59.Bölmegiň iki nokat, köpeltmegiň bir nokat haçan we kim tarapyndan girizildi?

Jogaby:1633-nji ýylda ilkinji gezek Jonsonyň işinde duş gelýär.

60.Deňlik belgisi haçan we kim tarapyndan girizildi?

Jogaby:1557-nji ýylda iňlis alymy R.Rekord tarapyndan girizildi.

61. Tegelek skobkalaryň belgileri haçan we kim tarapyndan girizildi?

Jogaby:1556-njy ýylda ilkinjni gezek Tartalýa ulanýar.

15

62.Prosentiň belgileri ilkinji gezek haçan we kim tarapyndan girizildi?

Jogaby:15-nji asyrda Italiýa matematikleriniň gol ýazmnalarynda duş gelýär.

63.Parallellik belgisi haçan we kim tarapyndan girizildi?

Jogaby:1677-nji ýylda Outret tarapyndan girizildi.

64. x belgileriň ýerine sifrleri ýazmaly.

x x x x x- x x x x=1

Jogaby 10000-9999=1

65.Haýsy iki belgili sanyň üstünde hiç hili amal geçmezden ony iki esse ulaldyp bolýar?

Jogaby:66 ; 99

Tapmaça .

Bir agajym bar on iki şahaly