Հայկական կերպարվեստ

Բազալտե ժայռերի վրա քարով ծեծված – փորագրված են որսի կենդանիներ՝ այծեր, եղնիկներ, եղջերուներ, վայրի ցուլեր, ինչպես և կենդանիներին հետապնդող գազաններ՝ գայլեր, հովազներ, առյուծներ, լուսաններ, արջեր։ Պատկերները փորագրված են բավականաչափ բարձր արվեստով, իրական տեսքով և մասամբ զուրկ չեն դինամիկայից։ Ժայռապատկերների հիմնական մասը վերաբերում է III-II հազարամյակներին։ Հայաստանի բնիկների ստեղծած այդ ժայռապատկերներում բազմազան են պատկերված տեսարանները, հարուստ՝ դրանց հորինվածքը, նետ-աղեղներով զինված հեծյալ որսորդներ, որսի շներ, ընտելացված կենդանիների հոտեր, երկանիվ և քառանիվ սայլեր՝ լծված խոշոր եղջյուրներ ունեցող ցուլերով։ Ինչպես քարե, նույնպես և բրոնզե գործիքներով այդ շրջանում փորագրվել են ոչ միայն ուրվապատկերներ, այլև գծագիր (կոնտուրային) պատկերներ։

 Հայկական լեռնաշխարհում արվեստի առաջին նմուշները հայտնվում են նոր քարի դարում` նեոլիթում: Դրանցից հնագույնները շուրջ 10-հազարամյա վաղեմություն ունեն, պատկանում են քարայրային գեղանկարչությանը: Հազարների են հասնում քարերի վրա փորագրված ժայռապատկերները, որոնք հայտնաբերվել են Գեղամա, Սիսիանի, Վարդենիսի լեոներում, Արագածի, ինչպես և Հայկական Տավրոսի լանջերին և այլուր։ Ժայռապատկերներից հնագույնները վերաբերում են նեոլիթ-էնեոլիթյան ժամանակներին՝ մ.թ.ա. VI— IV հազարամյակներին։