Https://sovorir.am/site/lesson/id/5270

Հ

ԴԱՍԻ ԵՎ ԱՅԼ ՊԱՐԱՊՄՈՒՆՔՆԵՐԻ ԹԵՄԱՆ

ԿՐԹԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ

ՑՈՒՑԱԴՐՈՒՄՆԵՐ, ԼԱԲՈՐԱՏՈՐ ԵՎ ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐ ԱՅԼ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔՆԵՐ

ՏՆԱՅԻՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔՆԵՐ

ԺԱՄԵՐ

1

1

2

Ներածություն (2 ժամ)

1 «Կենսաբանություն, ընդհանուր օրինաչափություններ» դասընթացի տեղը բնագիտական առարկաների համակարգում

2 Դասընթացի նպատակներն ու խնդիրները

Էջ 3 -4

Էջ5-6:

1

1

2

3

4

5

6

7

Բաժին I ԿԵնդանի համակարգերի կազմավորվածության ընդհանուր օրինաչափությունները

Թեմա 1 Կենդանի նյութի քիմիական կազմավորվածությունը (5 ժամ)

1 Կենդանի օրգ. բազադրության մեջ մտնող անօրգանական տարրերը և միացությունները

2 Օրգանական նյութեր: Սպիտակուցներ, 3.Ածխաջրերի, լիպիդների բազմազանությունը և ֆունկցիաները

4 Նուկլեինաթթուներ դրանց ֆունկցիաները: Գենետիկական ծածկագիր

5 Թեմայի ամփոփում

Գիտելիքներ հաղորդել կենդանի օրգանիզմների բաղադրության մասին,

ձևավորել գիտելիքներ կենսաբանական պոլիմերների, նրանց հատկու-

թյունների և ֆունկցիաների մասին,

ծանոթացնել ԴՆԹ-ի ծածկագրին

Ցուցադրում.

բջջի բաղադրության մեջ մտնող օրգանական նյութերը պատկերող

աղյուսակների, գծապատկերների, ցուցապաստառների, տեսաֆիլմերի :

§1 , էջ 7-9

§2էջ 10-12

§2էջ13-14

§3էջ15-17 խնդր. լուծում

1

1

1

1

1

3

8

9

10

11

Թեմա 2 Նյութերի փոխանակությունը և էներգիայի փոխակերպումները, որպես բջջի կենսագործեւնեության հիմք (4 ժամ)

1 Ավտոտրոֆ և հետերոտրոֆ օրգանիզմներ

2 Պլաստիկ փոխանակություն: Տարրական պատկերացումներ սպիտակուցի կենսասինթեզի, ֆոտոսինթեզի և քիմոսինթեզի վերաբերյալ

3 Էներգիական փոխանակություն

4 Գործնական աշխատանք խնիրներ 1

ընդլայնել ավտոտրոֆ և հետերոտրոֆ օրգանիզմների առանձնահատկություն

ների մասին ունեցած գիտելիքները:

խորացնել կենդանի համակարգերում տեղի ունեցող նյութերի փոխանակության և

էներգիայի փոխակերպումների մասին ունեցած գիտելիքները,ձևավորել պատկերացումներ ֆոտոսինթեզի և սպիտակուցի կենսասինթեզի

վերաբերյալ,

Ցուցադրումներ.

Կենդանի օրգանիզմների նյութափոխանակության տարբեր տիպերը (ավտոտրոֆ,

հետերոտրոֆ, միքսոտրոֆ) պատկերող ցուցապաստառների, գծապատկերների և

տեսաֆիլմերի:

§ 4էջ19-20լր աղ

§ 5 էջ21-24

§ 6 էջ26-27:

1

1

1

1

4

12

13

14

15

16

17

18

19

Թեմա 3 Բջջի կառուցվածքն ու ֆունկցիաները (8 ժամ)

1 Կյանքի ոչ բջջային ձևերը: Վիրուսներ

2 Նախակորիզավոր (պրոկարիոտ) բջջի կառուցվածքը: Կորիզավոր (էուկարիոտ) բջջի կառուցվածքը

3 Բջջաթաղանթի կառուցվածքը: Գործռույթները

4 Ցիտոպլազման, բջջի հիմնական օրգանոիդները դրանց գործառույթները

5 Կորիզի կառւցվածքը և գործառույթները: Քրոմոսոնների կառուցվածքը

6 Գործնական աշխատանք 1

7 Բջջի բաժանումը: Միտոզ

8 Թեմայի ամփոփում

խորացնել գիտելիքները բջջի` որպես կենդանի օրգանիզմների կառուցվածքային և

ֆունկցիոնալ միավորի մասին, ձևավորել գիտելիքներ բջջի ցիտոպլազմայի, հիմնական օրգանոիդների, կորիզի և քրոմոսոմների, պրոկարիոտիկ բջիջների և կյանքի ոչ բջջային ձևերի մասին,

ծանոթացնել էուկարիոտ բջջի բաժանման՝ միտոզի հետ,ձևավորել բակտերիաների և վիրուսների նշանակությունը մեկնաբանելու

կարողություն, առօրյա կյանքում հանդիպող բակտերիաների և վիրուսների կողմիցհարուցվող հիվանդություններից պաշտպանվելու կարողություն

Ցուցադրումներ.

տարբեր հյուսվածքների բջիջներ պատկերող ցուցապաստառների, գծապատկերների,

բջջի բաժանումը պատկերող անիմացիաների:

Բջջի պատրաստի մանրապատրաստուկների դիտում և նկարագրում,բուսական և կենդանական բջիջների համեմատումը:

§7էջ29-31, գրել ռեֆերատ

§8էջ32-34, լր. T_աձև աղյուսակ

§ 9էջ35-36:

§10էջ37-40, լր.

§ 11էջ41-43:

§12էջ 44-46

1

1

1

1

1

1

1

1

5

20

21

22

Բաժին II Օրգանիզմների բազմացումը և անհատական զարգացումը

Թեմա 4 Օրգանիզմների բազմացումը (3 ժամ)

1 Օրգանիզմների բազմացման ձևերը: Անսեռ բազմացում

2 Սեռական բազմացում: Սեռական և անսեռ բազմացման կենսաբանական նշանակությունը

3 Թեմայի ամփոփում

ծանոթացնել էներգիական փոխանակության հետ,

§13էջ51-54:

§14 էջ 55-58

1

1

1

6

23

24

25

Թեմա 5 Օրգանիզմների անհատական զարգացումը (2 ժամ) + 1 ամփոփում

1 Օրգանիզմների անհատական զարգացումը: Սաղմնային զարգացման շրջան

2 Հետսաղմնային զարգացման շրջան: ՄԻջավայրի գործոնների ազդեցությունը օրգանիզմների զարգացման վրա

3 Թեմայի ամփոփիչ գրավոր աշխատանք2

խորացնել սովորողների գիտելիքները օրգանիզմների բազմացման ձևերի,

անհատական զարգացման սաղմնային և հետսաղմնային շրջանների մասին,

ձևավորել անսեռ և սեռական բազմացման նշանակությունը բացատրելու

կարողություն,

ձևավորել արտաքին միջավայրի ազդեցությունը օրգանիզմի սաղմնային և հետսաղմնային զարգացման վրա ունեցած ազդեցությունը պարզաբանելու

կարողություն:

մարդու և կաթնասուն կենդանիների սաղմի թաց պատրաստուկների դիտում և

նկարագրում:

Ցուցադրումներ.

մարդու և կենդանիների սաղմնային և հետսաղմնային շրջանի վերաբերյալ

ցուցապաստառների, տեսաերիզների, գծապատկերների:

§ 15էջ59-60

§ 16էջ61-63:

1

1

1

7

26

27

28

29

30

ԲԱԺԻՆ 3 ԺԱՌԱՆԳԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՓՈՓՈԽԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Թեմա 6. Հատկանիշների ժառանգման օրինաչափությունները (5 ժամ)

1 Գենետիկայի հիմնական հասկացությունները: Դոմինանտ և ռեցեսիվ հատկանիշներ, հոմոզիգոտ և հետերոզիգոտ օրգանիզմներ, գենոտիպ և ֆենոտիպ

2 Միահիբրիդ խաչասերում : Մենդելի առաջին օրենքը (հիբրիդների առաջին

սերնդի միակերպության կամ դոմինանտության օրենքը):

3 Մենդելի երկրորդ օրենքը, ոչ լրիվ դոմինանտություն

4 Սեռի գենետիկա: Սեռի հետ շղթայակցված հատկանիշների ժառանգում: Ժառանգական հիվանդություններ :

5 Կիսամյակային ամփոփիչ աշխատանք:

ծանոթացնել գենետիկայի հիմնական հասկացությունների հետ,

ձևավորել պատկերացումներ ժառանգականության նյութական հիմքերի և

ժառանգականության փոխանցման ուղիների մասին ,զարգացնել խնդիրներ լուծելու կարողություն:

գենետիկական խնդիրների լուծում, խաչասերման պարզագույն սխեմաների կազմում,

Ցուցադրում.

Մենդելի օրենքները պատկերող մոդել ապլիկացիաների, միահիբրիդային խաչա-

սերման, երկհիբրիդային խաչասերման, քրոմոսոմների տրամախաչման, ոչ լրիվ դոմինան-

տության, հերբարիումային նյութերի, մարդու քրոմոսոմային քարտեզների,

Խնդիրների լուծում

§ 17 էջ67-69

§18էջ70-71 խնդիրների լուծում

§ 19էջ 72-75:

§ 20էջ 75-79:

1

1

1

1

1

8

31

32

33

Թեմա 7 Փոփոխականության օրինաչափությունները (3 ժամ)

1 Ոչ ժառանգական փոփոխականություն

2 Ժառանգական փոփոխականություն: Մուտացիա: Մուտածին գործոններ:

3. Թեմայի ամփոփում:

ձևավորել մարդու առողջության վրա մուտածին գործոնների ունեցած

բացասական ազդեցության հետևանքները բացատրելու կարողություն,

ՏՀՏ –ի կիրառում.

ժառանգաբար փոխանցվող հիվանդությունների մասին տեղեկատվությունների

հավաքում և քննարկում, մարդու ժառանգական հիվանդությունների, մուտացիաների օրինակների, տեսաերիզների:

§ 21էջ81-83

§ 22էջ 83-86

1

1

1

9

34

35

36

37

38

39

40

41

ԲԱԺԻՆ 4 ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ԱՇԽԱՐՀԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ

Թեմա 8 Օրգանական աշխարհի զարգացման ընդհանուր

օրինաչափությունները (8 ժամ)

1 Դարվինի էվոլյուցիոն տեսությունը: 2.Էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերը:

3.Գոյության կռիվ,

4.Բնական ընտրություն:

5. Օրգանիզմների հարմարվածությունը արտաքին միջավայրի պայմաններին:

6. Տեսակ: Տեսակի չափանիշները, տեսակի պոպուլյացիոն կառուցվածքը

7. Էվոլյուցիայի գլխավոր ուղղությունները:

8. Գործնական աշխատանք 3

ծանոթացնել կենդանի օրգանիզմների էվոլյուցիայի և նրա շարժիչ ուժերի

մասին պատկերացումներին գիտելիքներ հաղորդել տեսակի, նրա չափանիշների, պոպուլյացիայի,

վերաբերյալ,

Ցուցադրում.

տեսակի չափանիշների,

պատկերող

ցուցապաստառների, աղյուսակների, մշակովի բույսերի տարբեր սորտերի հերբարումնե-

րի, բույսերի և կենդանիների հավաքածուների դիտում

Տեսակի առանձնյակների նկարագրում ըստ մորֆոլոգիական չափանիշների,

նույն տեսակին պատկանող առանձնյակների փոփոխականության ուսումնասիրում:

Էվոլյուցիայի հիմնական օրինաչափությունները, ուղղությունները և շարժիչ ուժերը

§23էջ91-92:

§23 էջ92-94

§ 24էջ 96-98:լր.

§ 25էջ103-107:

§ 26էջ108-109

§27էջ110-112:

1

1

1

1

1

1

1

1

10

42

43

44

Թեմա 9. Կյանքի ծագումը երկրի վրա (3ժամ)

1 Կյանքի ծագման մասին ժամանակակից պատկերացումները:

2 Կյանքի ծագումը երկրի վրա»

թեմայի ամփոփում

3 Թեմատիկ գրավոր աշխատանք 2

ձևավորել պատկերացումներ օրգանական աշխարհի միասնական ծագման

վերաբերյալ,

§28էջ119-123:

1

1

1

11

45

46

47

48

49

50

51

52

ԲԱԺԻՆ 5. ԷԿՈԼՈԳԻԱՅԻ ԵՎ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՈՒՆՔՆԵՐ

Թեմա 10 Էկոլոգիայի հիմունքները

(8 ժամ )

1 Էկոլոգիան որպես գիտություն: Էկոլոգիայի հիմնական խնդիրները

2 Բնակության միջավայր : Միջավայրի ոչ կենսական գործոնների (ջերմություն,

լույս, խոնավություն) նշանակությունը կենդանի օրգանիզմների

կենսագործունեության համար

3 Միջավայրի կենսածին գործոնները:

4 Կենսաերկրացենոզներ, դրանց բաղադրամասերը:

5.Օրգանիզմների միջև գոյություն ունեցող փոխհարաբերություններ

6 Սննդային կապեր օրգանիզմների միջև: էկոլոգիական բուրգ:

7 Գործնական աշխատանք 4

8 Էկոլոգիայի հիմունքները»

թեմայի ամփոփում

ձևավորել գիտելիքներ էկոլոգիական հիմնախնդիրների վերաբերյալ,

ձևավորել միջավայրի ոչ կենսական և կենսական գործոնների ազդեցությունը օրգանիզմների կենսագործունեության վրա հասկանալու կարողություն, ձևավորել օրգանիզմների միջև գոյություն ունեցող փոխհարաբերու-

թյունների ձևերը ներկայացնելու կարողություն:

Ցուցադրում.

կենսացենոզների տեսակային բազմազանությունը, օրգանիզմների միջև գոյություն

ունեցող փոխհարաբերությունները պատկերող աղյուսակների, տեսաֆիլմերի,

գծապատկերների ցուցապաստառների, արհեստական էկոհամակարգերի մոդելների:

կենսոլորտի վերաբերյալ գծապատկերների, ցուցապաստառների, տեսաֆիլմերի,

անիմացիաների, սլայդների դիտում:

§ 29էջ127-129:

§ 30էջ129-133:

§ 31 32էջ 134-141

§ 33էջ142-144

§ 34էջ1144-147:

1

1

1

1

1

1

1

1

12

53

54

55

56

57

58

Թեմա 11 Բնությանպահպանություն (6ժամ

1Մարդու տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած բնապահպանական հիմնա խնդիրները

2 Մթնոլորտի պահպանություն: Մթնոլորտի աղտոտման աղբյուրները և դրա էկոլոգիական հետևանքները

3 Ջրոլորտի էկոլոգիական հիմնախնդիրները :

4 Կիսամյակային ամփոփիչ աշխատանք

5 Տեսակների անհետացման պատճառները, Կենսաբազմազանության պահպանություն

6 Շրջակա միջավայրի վնասակար ազդեցությունները մարդու առողջության վրա

ամբողջացնել սովորողների գիտելիքները մարդու և բնության փոխհարաբերու-

թյունների վերաբերյալ,

ծանոթացնել էկոլոգիական հիմնախնդիրներին և արդյունավետ բնօգտագործ-

ման սկզբունքներին,

ձևավորել բնական պաշարների, կենսաբազմազանության պահպանման

անհրաժեշտությունը արժևորելու կարողություն :

օդի (փոշիով), ձյան աղտոտման գնահատում, մարդածին գործոնների ազդեցությունը

հողում բնակվող կենդանի օրգանիզմների վրա (տարբեր վայրերից վերցված հողի

նմուշների ուսումնասիրում),

խմելու ջրի մաքրության որոշում:

Ցուցադրում.

էկոլոգիական հիմնախնդիրների, արդյունավետ բնօգտագործման, աղբի կենսաբա-

նական վերամշակման վերաբերյալ տեսաֆիլմերի, ցուցապաստառների, գծապատկերների:

§ 35էջ149-152:

§ 36էջ152-154

§ 37էջ155-156

§ 38էջ157-160

§ 39էջ163-165

1

1

1

1

1

1

1

13

59-60

61-63

65-67

1 Կենդանի օրգանիզմների

բազմազանություն» 7 դասարանի դասընթացի կրկնություն

2 «Մարդ» 8 դասարանի դասընթացի կրկնություն

3 «Կենսաբանության ընդհանուր օրինաչափություններ» 9 դասարան դասընթացի կրկնություն

2

3

3