«Һурвн бичкн баатр-үйин селгән»

МБОУ «Средняя общеобразовательная школа им.Б.Б. Городовикова»

Ил кичәл.

Кичәлин төр «Һурвн бичкн баатр-үйин селгән»

Төрскн литератур. 8-гч класс.

Багш: Оргадыкова Вера Эрднеевна

Кичәлин төр: «Һурвн бичкн баатр- үйин селгән»

Кичәлин күцл: -бөлгәр дассан давтх;

-тодлсан сергәх;

- сурһмҗин чинр гүүнәр шинҗлх.

Олзлгдсн материалмуд: компьютер, проектор, презентац, көгҗм.

Кичәлин йовуд.

I.Оргмомент. Күүндврин төрт оруллһн.

–Мендвт , күүкд, ямаран бәәнәт? Кичәлдән белн болвт? Тиигхлә эклхмн, суутн.

Мана эндрк кичәл, күүкд, миниһәр болхлаг, соньн, чинртә болх гиҗ би санҗанав.Болв һол күүндврән эклхин өмн би тадниг нааран һархитн сурҗанав. Эн мини өөр бәәсн цаас авад, умшад, багмудар зогсхитн ээрчәнәв.Медгдҗәнә? Кедү баг болхинь би медҗәхшүв.Цааснд бичәтә үгмүд умшад, ухалтн.(күүкд 3 багар хувагдҗана)

Ямаран багмуд бүрдәцхәвүт?( «Баатрмуд», «Күлгүд», «Зер-зев»)Чик, йир сән. Цааранднь көдлмшән бидн тогтсн багмудар давулхмн.

Тегәд эндр кичәлдән бидн юуна тускар күүндхвидн? («Җаңһрин» тускар)

Чик, болв мана баатрльг дуулвр олн бөлгүдәс тогтна. Мадн ямаран бөлгүд даславидн, меднәвидн?( «Эклц», «Күнкән Алтн Чееҗ Җаңһр хойр бәәр бәрлдсн бөлг», долагдч класст-«Арслӊгин Арг Улан Хоӊһр Арг Манзин Буурлта Әәх догшн Маңна хаанла бәәр бәрлдсн бөлг»).Йир сән, чик.

Күүкд, эндрк мана кичәлд гиичнр ирв, көвүд, нааран һартн.

Альдас ирвт? Нернтн кемб?

1.Хар Җилһн: «Мендвт, күүкд, бидн Бумбин орнас ирүвидн. Мини эцк алдр баатр, эн долатадан дордын долан ориг дорацулҗ, дуута Җаңһр нерән дуудулла.Эцкм хамгин күчтә баатр, мини нерн кемб?

2.Хошун Улан: «Мини эцк болхла, хамгин зөргтә, чидлтә! Эн Әәх Догшн Маңна хааг диилв, Бумбин орндан нер туурсн баатр!Мини нерн?..»

3.Аля Шоңхр : «Мини эцк алдр богд Җаңһрин баруни ахлачи .Эн хамгин цецн, медрлтә. Эцкм баатрмудт селвг өгнә. Мини нерн кемб,меднәт?»

Күүкд тадн чикәр таньвт эн көвүдиг, эн 3 бичкн баатр.Баатрмуд маднла хамдан кичәлд орлцх, деегшән һарад суутн.

II. Кичәлин төрлә, күслтә таньлдлһн.

Ода тадн келҗ чадҗанат, эндр бидн кичәлдән ямаран бөлгәр көдлхмн? Чик Хошун Улан, Хар Җилһн, Аля Шоңхр һурвн бичкн баатрмудын бөлгәр. Кичәлин төр «Һурвн бичкн баатр-үйин селгән»( смена поколений).Эндр кичәлдән бидн эн бөлгәр дассан сергәһәд, батлад авхмн, бөлгин дүрмүдин тускар күүндхмн, ямаран сурһмҗ авчахан тодрхаһар медҗ авхмн, медгдҗәнә?

III.Дүрмүдин тускар күүндвр.

-Күүкд тадн эн һурв баатрин нермүднь чикәр келчкүт, ода болхла эднә эцкнрин нердинь давтчкий. (Слайдар, зургудар)

Хошун Улана эцк-… Арслңгин Арг Улан Хонһр.

Хар Җилһнә- Алд богд Җаңһр

Аля Шоңхрин эцк-Күңкән Алтн Чееҗ.

Күүкд, алдр эцкнрин тускар тадн ю меднәт? Магталнь келҗ өгтн.

Тана санаһар болхла , көвүд эцкнрән дураҗ? Эцкнрнь ямаран? Ямаран заңг бәрц эцкнрәсн авч, эн бичкн баатрмуд?( зөргтә, чидлтә, ухата, төрскнч, цецн, хүврдг мектә, ниитә)

IV. Бөлгин аһулһар күүндлһн.

Эзн Җаңһр юн гиҗ зәрлг болв?

Ямаран һурвн һундл Җаңһрт бәәҗ?

Тегәд Бадмин Уланла хальддг баатр олгдв?

Бумбин орнахн ямаран шиидвр бәрнә?

Дуудлһ кеһәд кениг йовулна?

Күүкн Цаһан нойн кениг олҗ авна?

Хоңһр көвүһән үзчкәд байрлна?

Хәр һазрт Хошун Улан кентә хамдан йовна?

Бичкн баатрмуд Җаңһрин даалһвр күцәнә?

V.Багмудар проект тогталһн.

1. «Бөлгин дүрмүд»

2»Харшлтс давлһн»

3. «Диилврин төлә олзлгдсн мек»

VI. Проектән харслһн. (Баг болһн ашлвр һарһна.)

VII. Шинҗллһнә көдлмш.

-Күүкд,мадн меднәвидн «Җаңһр» хальмг келн –әмтнә хамгин үнтә амн үгин зөөр.Болв мана өвкнрин үлдәсн амн үгин зөөрт олн жаанрмуд бәәнә. Ямаран жаанрмуд тадн меднәт?(үлгурмүд, тәәлвртә тууль, ут тууль, дуд, магтал…). Цуг эдн маднд цецн уха заана, медрл өгнә, тиим эсий? «Җаңһрт» үлгүрмүд, цецн үгмүд бас олар харһна. Ода тана кех көдлмш иим, өггдсн үлгүрмүдәс эн бөлгин учр утхла ирлцнгү үлгүрмүд олҗ автн.Баг болһнд онц үлгүрмүд.

VIII. Ашлвр.

Тегәд, күүкд, эндрк кичәл таднд таасгдв? Һурв бичкн баатрин тускар бөлг юуһарн таасгдв? Эн бөлг мадн ямаран уха заана, ямаран сурһмҗ авч болҗана.

IХ. Хадһллһна төрәр күүндлһн. «Җаңһр» - бахмҗта сәәхн үүдәвр, эрдмтә улсин нилчәр мана цаг күртл үлдв. Эдниг бидн яһҗ нерәднәвидн? (Җаһрчнр). Мадн урдк кичәлмүдтән эднә билгин тускар келләвидн, нертә җаңһрчнрла таньлдлавидн. Теднә нердинь келҗ өгтн.(Ээлән Овла, Басңга Мукөвүн, Шавалин Дава, Лиҗин Төөлт, Коозан Анҗука, Балдра Наснк.)

Өдгә цагт «Җаңһр» дуулдг, чееҗәр келдг . хоолан татад дуулдг җаңһрчнр бас бәәнә.

Эннь Карун Владимир, Шаран Дмитрий,Мукөвүнә Кутлан болн нань чигн.Эндр өдр таңһчин район болһнд эврә билгтә «Җаңһр» дуулд эрмтә улс бәәнә. Мини белдсн видеоролик оньган өгәд хәләцхәй. Видеоролик хәләлһн.

Х.Герин даалһвр өглһн. Бичкн баатрмудт бичг бичлһн.

ХI. Сурһульчнриг үннлһн.