СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

"Ирон авзаг-ма зынджы хай, ма арт".

Категория: Всем учителям

Нажмите, чтобы узнать подробности

. А дунейыл ис ?рт? минм? ?ввахс  ?взаджы. Уыдоны ?хс?н т?кк? стырд?р ?вз?гты къорд у индоевроп?йаг. Ам ис цалд?р къорды. Иу къорд у ирайнаг.На цыты фыд?лт?- скифт?, с?рм?тт?, алант? се взаг рахастой ирайнаг ад?м?й. . Уыдон космосы тыгъдады иерархийы асиныл л?ууынц барзонд къ?пх?ныл».

Просмотр содержимого документа
«"Ирон авзаг-ма зынджы хай, ма арт".»



Литературон-музыкалон композици
















Мустыздӕхы скъолайы

ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг

Агкаты Фиалетæ С.




2014 аз.


Хъуысы музыкӕ. Презентаци «Ирыстоны ӕрдз».


2-аг амонӕг. Ирон адӕм куы равзӕрдысты, уӕдӕй абонмӕ цӕрынц ӕмӕ ирвӕзынц сӕ хорз ӕгъдӕутты, сӕ лӕгдзинады ӕмӕ сӕйрагдӕр, се взаджы фӕрцы.

1-аг амонœг. А дунейыл ис ӕртӕ минмӕ ӕввахс ӕвзаджы. Уыдоны ӕхсӕн тӕккӕ стырдӕр ӕвзӕгты къорд у индоевропӕйаг. Ам ис цалдӕр къорды. Иу къорд у ирайнаг.На цыты фыдӕлтӕ- скифтӕ, сӕрмӕттӕ, алантӕ се взаг рахастой ирайнаг адӕмӕй. . Уыдон космосы тыгъдады иерархийы асиныл лӕууынц барзонд къӕпхӕныл».

(СХЕМӔ)

Уӕдӕй нырмӕ не взаг рӕзы ӕмӕ фидар кӕны.

2-аг амонœг.

Ӕрфӕнау баззадис нӕ фӕд

Историйы цъӕх арвыл.

Зӕххыл куы нӕ цӕриккой ИР,

Уӕд дуне уаид къахыр!

Мӕлӕн дын нӕй нӕ фыдӕлты ӕвзаг,

Дӕ зӕронд мад у ацы зӕххы къори.

Ӕмӕ куы сӕфа(ма зӕгъӕд ызнаг!),

Дӕуимӕ сӕфы дунейы истори.

(Киноныв « Мӕ Ирыстон»).

1-аг амонœг. Мадӕлон ӕвзаг у музыкӕйау. Дунейыл тӕккӕ тыхджындӕр ӕнкъарӕнтӕн сӕ иу. Уымӕй арфдӕр зӕрдӕ ницы агайы.Нӕ фыдӕлтӕй дзӕгъӕлы на баззад ӕмбисонд « Райгуырӕн бӕстӕйыл чи нӕ сӕнтӕсы, уый дӕр ма йын кӕцӕйдӕр йӕ зарӕг хъусы».


2-аг амонœг. Мадӕлон ӕвзаг у адӕймаджы удыхъӕды дидинӕг, йӕ хъаруйы цӕджындз, фӕлтӕрты хсӕн фидар хид (К.К. Ушинский)

Кафт (Симд)

Хъуысы œнкъард музыкœ.

Мадœлон œвзаджы ивгъуыд: О, цœй дард œмœ зын фœндœгтыл фœцыдтœн…Цœй фœлладтœн…фœлœ цы сты рыст œмœ фœллад, нœ адœмœн цы стыр хœзна бахъахъхъœдтон, уый раз! Мадœлон œвзаг! Ирон œвзаг.

1-аг амонœг.

Цы удвидар басгуыхт нæ дзырды фарн уастæн! —

Мæ уарзт мын, мæ маст мын æнусты фæхаста.

Фыстой йæ сæрмæттæ, уæд скифтæ сæ фæттæй,

Сæ бæхты цæфхæдтæн сæ цъæхснаг цæхæртæй.

Йæ дардыл хæтæнтæ — Дон, Днепры гуылфæнтæ,

Йæ фарны кæлæнтæ — Донбеттыры сæнттæ.

(ХъодзатыŒхсар.)


2-аг амонœг.

Æвæрдтой йыл цъутта æрцæуæг хæддзутæ,

Цыфыддæр фыдгултæ: агуыр уа, фыдгунтæ.

Рæхуыстой йæ арцæй, фæлвæрдтой йæ артæй,

Œхстой йæ мæнгардæй гадзрахаты фатæй.

Æппæрстой йæ хъоргъы — куыд баззайа рохы.

Йæ цотæй фыдохы ныууагътой-иу рохы.

Нæ басаст ирон дзырд — куырыхонæй номдзыд.

(ХъодзатыŒхсар.)

Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Уый ме лгъыст, мœ ард у, мœ денджыз,мœ арв у.

Хъæуы мæ йæ арфæ йæ фæтæн, йæ арфы.

Куысты уа, фæдисы — мæ монц мын, мæ рис мын

Œвзæгты цæдисы бæрзонд фарнмæ сисы.


Мадœлон œвзаджы абон(œнкъардœй зары.)

Мœй сабыр фœтулы œврœгъты хъœбысы,

Цœмœн у ,цымӕ,œнкъард?

Кœд уый дœр мœ хуызœн йœ ивгъуыд фœмысы, 2 х.

Фœлœ у йœ ивгъуыд дард…


Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Цœй œнкъард зарœг кœныс, мœ хо?


Мадœлон œвзаджы абон.

Хъœлдзœг зарœг мœ зœрдœ нœ агуры.

Œз абоны мадœлон œвзаг дœн,œмœ мœ уавœр куыд у,мœ зарœг дœр афтœ нывœндын.


Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Уœдœ œз дœ хистœр хо дœн , дœ ивгъуыд. Œз ацы зиндзинœдтœ бавзœрстон, уыдон дын Хуыцау дœ цœсты кœронœй дœр макуы фенын кœнœд ,фœлœ мœ ныфс никуы асаст….

Ме ххуыс дœ кœд хъœуы,уœд табуафси.


Мадœлон œвзаджы абон.

Œцœгœй зœгъыс? Цы ӕхсызгон мын у!

Куыд рагœй бœллыдтœн дœуимœ фембœлынмœ! Цœмœй мœ ныфс бауадзай œмœ нœ абоны фœлтœртœн бамбарын кœнон:

У иу œвзаг дœр а дунейыл фаг,

Фœлœ нœ ивынц мады риу œндœры!,,,(Хаджеты Т.)



Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Тыхсгœ ма ма кœн, мœ хо!

Мœлœн дын нœй, мœ мадœлон œвзаг,

Кœд ма œрбайсœфт хоры нœмыг мœры? (Хаджеты Т.)



Мадœлон œвзаджы абон.

Куыд дӕм тœхуды кœнын!

Ды незамантœй ацы боны онг

Нœ фесœфтай дœ уаз хъœлœс , дœ намыс

Ӕнус-œнус дœ сыгъдœг уды конд

Цырен арт œмœ карды комыл бахсыст.

(Хаджеты Т.)


Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Ныфс, ныфс, мœ хо!

Дœ зœронд мад у ацы зœххы къори,

Œмœ куы сœфай, ма зœгъœд ызнаг,-

Дœуимœ сœфы дунейы истори!



Мадœлон œвзаджы абон.

Фœразон дœн,œнхъœлмœгœс, мœгуыр:

Кœд мыл ныккœндзœн иу фœрныг та зарœг!


Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Уœдœ ма кœс! Мœ фœдыл цу!

Œрмœст дœ сœрыл бœрзонддœр схœц!

Дœ базыртœ фœйнœрдœм аиваз.

Œз дын бœллиц , зœрдœйы фœндон œмœ œцœгдзинад фенын кœнон œмœ уал уыдоны ныфсœй цœрœм, тох кœнœм!

Зарынц:

Иры зœххыл, Иры зœххыл ды местыр цин разындтœ , 2 х.

Ратт мын,ратт мын дœ базыртœ. (Чеджемты Œхсар.)


1-аг сценкœ. Мад œмœ йœ гыццыл лœппу.

Мад: Мœ къонайыл нœма бафынœй дœ?

Лœппу: Нана, хуыссœг мœм œввахс нœ цœуы, цалынма та мын Алолайы зарœг нœ акœнай уœдмœ.

Мад: Худинаг,ныр стыр лœг дœ!

Лœппу : Нана,œмœ нœ куы ничи уыны?

Мад: (зары»Алолайы зарœг»)

Л-ло,ло-ло,а-ло-ло!

Лœппу фынœй акœна!

Œццит, гино, ма та уас,

Йœ баппа йын ма алас.

Бауадз фынœй чысылы-

Фена дœ уый йœ фыны…


Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Уыныс, ирон мад йœ сабийœн иронау зары. Цин кœн œмœ зар, афтœмœй нœ фœндаг дарддœр кœнœм. Заргœ фœцœуынц.

Зарынц:

Иры зœххыл, Иры зœххыл ды местыр цин разындтœ , 2 х.

Ратт мын,ратт мын дœ базыртœ. (Чеджемты Œхсар.)


2-аг сценкœ. Зœронд лœг œмœ сабитœ.

Дада хъисын фœндырœй цœгъды кадœг «Нарты œмбырд.»


Дада: Ныр та ма мын,мœ хуртœ ,сымах радзурут аргъœуттœ.

Сабитœ: Мах дын нœ уарзон фыссœджы œмдзœвгœтœ бакœсдзыстœм. /радыгай кœсынц Хетœгкаты Къостайы œмдзœвгœтœ./

Дада: Уœ рынтœ уын бахœрон! Œхсызгон мын у , Къостайы œмдзœвгœтœ кœй зонут, уый. Уый махœн нœ мадœлон œвзаджы мœсыг у, ирон дзырды фарн , œмœ йœ рох кœнын нœ хъœуы.

Сабитœ: Дада ,иннœ хатт та нын заргœ кœндзынœ?

Дада: О, Дадайы хуртœ!

Œз зарыдтœн-нœ агуырдтон хœрзиуœг.

Нœдœр цыт,ном…

Œз зардзынœн уœддœр

Иронау ма куы дзура ӕрмӕстдœр иу лœг

Кœд уыцы иу мœхœдœг уон, уœддӕр.


Мадœлон œвзаджы абон.

Мœ хистœр хо, мœ зœрдœ мын йœ рыстœй фенцайын кодтай œмœ мœ фœнды зœгъын:

Сты зондœн уацхœссœг œппœт дунейы взœгтœ.

Нœ дзы взарын хœстœг œмœ дœрддаг.

Фœлœ ныххойыс зœрдœйы къœсœртœ,

Œрмœстдœр ды, мœ мадœлон œвзаг.

(Астемыраты И.)

3-аг сценкœ. Студентты цардœй.

1-аг чызг: Хорхелина, куда ты? На занятия или nachHause?

Хорхелина: Какой у тебя богатый выбор ! Что там делать! На подиум, деточка, на подиум!

1-аг чызг: Цы загътай!

Хорхелина: Не разговаривай со мной на эспиранто!...т.е. показать себя и на людей посмотреть!

/œрбацыдысты се мбал чызджытœ./

1-аг чызг: Хорхелина , какой у тебя прикид !Где всё это куплено, на «Викалина»?

Хорхелина: Да ты что? Эти –в магазине «Джой»,а эти- в «Бутике».

3-аг чызг: Клёво! Клёво всё у тебя!

1-аг чызг: Иронау ма дзурут!

Хорхелина: Наши старые по-блатномуsprecheкœнынц, а мы по-осетински.

2-аг чызг:

Пацаны,послушайте ,как старухи нашего двора сегодня разговаривали:

-Мисурхан,иу недели дœ нœ федтон. Где ты была?

-Мœ племянницœйы свадьбœйы.

-Œмœ кœмœ вышла замуж?

-О, тынг крутой, œхцаджын, не знаю, новый осетин œй хонынц.

Хорхелина: Ой , какая хохма!/Худгафœцœуынц/


Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Фидар хœц дœхиуыл, мœ кœстœр хо! Ахœмтœ махыл ма хъуамӕ фœуœлахиз уой!

Мадœлон œвзаджы абон.

Уайдзœфы ныхœстœ сын уœддœр зœгъон:

Ирон œвзаг ,ирон кœрдзын

Уœ сœрмœ дœр куы нал хœссут!

Дзœбœх мын ут, фӕлӕ тыхстӕй

Иронау дӕр куы нал хъӕрзут.

Йœхи дурœй,йœ бындурœй

Œргъау мœсыг цœмœн калы?

Мœ сау нымœт, мœ сау саргъыл

Мœ цœстысыг цœмœ згъœлы.

(ЧеджемтыГеор).

Зарӕг(Бауырнӕд уӕ, ирон адӕм!)



Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Œгъгъœд œнкъарддзинад! Схœц-ма дœхиуыл, мœ хо!

Уартœ цы уынын! Ирон лœппу œмœ чызг сœ уарзты œнкъарœнтœ ирон œвзагыл нывœндынц…!


4-œм сценкœ. Фыстœг уарзонмœ.

1-аг чызг: Куыд ничи мœ фехъуса, афтœ мА йœ иухатт хъœрœй куы бакœсин/кœсы фыстœг/:

«Ягода души моей, ларчик сердца моего(мœ уды лœууœн!)

Цœман,цœмœн? Ирон уœвгœйœ фыстœг уырыссагау цœмœн фыссын?

Œви мœ уарзондзинады фаг ирон œвзаджы дзырдтœ нœй?

Œви ме взаг зœгъинœгты нœ кœрды? Цœмœй хъуаг дœн? Œххœст алцœмœй дœр. …Уырыссагау-дœлœмœ дœр милый, уœлœмœ дœр дорогой. Уый œмœ иронау: мœ уды гага, мœ зœрдœдарœн, мœ хур, мœ цœстыгагуы.

Чи у мœ дуне? Мœ уд кœуыллœууы? Дуне мын талынг œнœ кœй у? Дза гкœмœй дœн, урс уœрыкк дын уон!...Дœуœн улœфын, дœуœй дзаг дœн, ды куы нœ уœй, уӕд сœфгœ кœнын!

(Брытъиаты Елбыздыхъойы фыстœг Ольгœмœ).

/Фœзынд йе мбал чызг/

2-аг чызг:

Œй, хœйрœг, уœртœ кœм бамбœхст!

Мœнœй дœр œмбœхсыс дœ уарзт?/Иумœ зарынц/.

Цы сусœг кœнон бирœ кœй уарзын, бирœ кœй уарзын,ей

Мœ иунœг уарзон дœумœ кœй бадын, дœумœ кœй бадын,ей

1-аг чызг .Алцы дœр хорз у, фœлœ бœрœгбонмœ дœхи цœттœ кœныс?

2-аг чызг: Ау, афтœ ӕгуыдзœг мœ œнхъœлыс? Мœ мадœлон œвзаджы бœрœгбонмœ куыннœ цœттœ кœнын? Абайты Васойы тыххœй мын реферат œрдœг фыст у.

1-аг чызг: Œз та Джыккайты Шамилы œмдзœвгœтœ ахуыр кœнын…


Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Нœ дœ ӕмбарын, мœ кœстœр хо! Ахœм къœдзœх лœгтœ кœмœ ис ,уый цœмœн хъуамӕ кœна œнкъард? Œрбакœс –ма мœнмœ, œз сœрыстыр дœн мœхицœй!

Œз зондджын сылгоймаг-Сатана,Ацырухс……

Ацœмœзы уадындз, Батрадзы œхсар….

Цœразон Сослан…..

(ГалуантыЛюдмилœ)



Мадœлон œвзаджы абон.

Фœлœуу! Ныр та мœ рад у

…Иссœйы œхсœргард, Чабœханы тугœй,

Советон Цœдисы хъайтар дœн, ысгуыхт.

Гӕздœнты œфсымœрты зарœг дœн, хъарœг,

Œз никœмœй къаддœр дœн, ис мœм лœгдых.

Болайы фœбогъ дœн,œз Кучиты Юрии,

Œмбисондаг фесты Васойы ном,кад.

Œз-уыдоны фӕдон, уœ зœрдыл œй дарут,-

ДударатыВерœ, Гœздœнты Булат……

(ГалуантыЛюдмилœ.)

Мадœлон œвзаджы ивгъуыд.

Фаг дын у ! Œнкъард ма дœ?

Мадœлон œвзаджы абон.

Нœ! Мœ зœрдœ мын бахъœлдзœг кодтай, ныфс мœ бауагътой… Фœнды мœ фидœныл œууœндын, цин кœнын, кафын!...

Кафынц «Хонгœ кафт.»

Ирон œвзаг! Мœ зынджы хай, мœ арт!

Œрттив, œхсид œнусбонтœм œдасœй.

Дœ цœрайœ, дœ рухс œмœ дœ тавсœй,

Цœрдзынœн œз œмœ хœрдзынœн ард.

Œрмœст Елхотмœ дœ кœмœндœр,

Мœнœн та –хуры уазмœ.

Мœ уды азœлы тœмœнтœй

Дœ алы мыр хъуытазау.

(Къадзаты С.)

Кœмœндœр дœ œрмœст Елхотмœ,

Мœнœн –зœххы кœрœттœм.

Йœ ардхœрœн дœ хуры цотœн.

Дœу музеймœ нœ дœттын.

(Къадзаты С.)

Елхоты онг дœ ды кœмœндœр,

Мœнœн та –Нарты бœстœм,

Сœрмœтты, аланты хӕтӕнтœм,

Уœнт арфœйаг сагъœстœ!

Кœмœндœр дœ œрмœст Елхотмœ,

Мœнœн та дœ Парнасмœ.

Мœнœн та-стъалытœн сœ кондмœ.

Къостайы дзырды тавсмœ….

…Кœмœндœр дœ œрмœст къœсœрмœ,

Мœнœн та дœ Хуыцаумœ!

Кœмœндœр дœ айдагъ изœрмœ

Мœнœн-тъымы-тъымамœ!

(Къадзаты С.)/Хъуысы хъœлдзœг ныфсдœттœг музыкӕ/










Скачать

Рекомендуем курсы ПК и ППК для учителей

Вебинар для учителей

Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!