Ирыстон – рухс бæллицты гуырæн (Малиты Васойы æмдзæвгæты анализ)

Урочы темæ:         Ирыстон – рухс бæллицты гуырæн

                                           (Малиты Васойы æмдзæвгæты анализ)

Урочы нысан. 1. Фæуæрæхдæр кæнын скъоладзауты зонындзинæдтæ поэты цард æмæ сфæлдыстады тыххæй. Сбæрæг кæнын Райгуырæн бæстæйы бынат æмæ ахадындзинад поэты сфæлдыстады.

   2. Æмдзæвгæты мидисыл бакусын. Ахуыр кæнын сывæллæтты лæвæрд æрмæгæй раст пайда кæныныл, лирикон уацмысæн анализ кæнын, хатдзæгтæ кæнын æмæ аив кæсынадыл кусын.

   3. Поэты сфæлдыстадон бындурыл скъоладзаутæм Райгуырæн бæстæмæ уарзондзинад гуырын кæнын.

Цæстуынгæ æрмæг: поэты портрет, чингуыты равдыст, презентаци.

Урок-семинармæ хæслæвæрдтæ:

1. Бацæттæ кæнын Райгуырæн бæстæ, Фыдыбæстæйы тыххæй æмдзæвгæтæ ирон æмæ уырыссаг литературæйæ.

2. Ныффыссын сочинени-миниатюрæ «Цы у Фыдыбæстæ мæ царды…»

Урочы цыд :

1.Организацион хай.

2Хæдзармæ куыст сбæлвырд кæнын.

3.Ног œрмœг.

Ахуыргœнœджы раныхас.     

Тагъд фæуыдзæн ахуыры аз, ралæудзæн фæлварæнты рæстæг æмæ уæ бахъæудзæн фыссын сочинени уырыссаг литературæйæ. Ацы аз цы фараст темæйы лæвæрд цæуы, уыдонæй иу у традицион . Ныхас дзы цæуы адæймаджы удварны миниуджытыл, царды мидис, фыдыбæстæ, æрдзы рæсугъддзинад , уарзондзинад, тæригъæддзинад, цыт æмæ намысыл. Абон хъуамæ æрныхас кæнæм темæ райгуырæн уæзæг-хæдзары тыххæй, кæцы ахсы сæрмагонд бынат бирæ фысджыты сфæлдыстады. Ӕз барæй райстон ацы темæ…

Нæ урочы темæ у :         Ирыстон – рухс бæллицты гуырæн

                                           (Малиты Васойы поэзийы бындурыл)

               Нæ урокæн эпиграфæн райстам Дзасохты Музаферы ныхæстæ:

Æнæ Фыдыбæстæ мæхи лæг нæ хонын,

Æнæ Фыдыбæстæ цæрдудæй дæн мард,

Æнæ мæн, Ирыстон, фæцæрдзынæ, зонын,

Æнæ дæу, Ирыстон, нæ хъæуы мæн цард.

       Поэт ,прозаик,драматург æмæ тæлмацгæнæг Малиты Георгийы фырт Васо райгуырд 1938 азы 14 феврвлы  Дыгуры районы Мостыздæхты.Каст фæци хъæууон астæуккаг скъола.1957 азы ахуыр кæнынмæ бацыд Цæгат Ирыстоны Хетæгкаты Къостайы номыл педагогон институты филологон факультетмæ.Каст æй куы фæцис,уæд кусын райдыдта газет «Рæстдзинады»литературон кусæгæй,стæй та телеуынынады –редакторæй.

1969-70 азты ахуыр кодта Мæскуыйы Уæлдæр литературон курсыты. Каст сæ куы фæци,уæд куыста чиныгуадзæн «Ир»-ы хистæр редакторæй ,уыд республикæйы чиныгуарзджыты  æхсæнады сæрдар,Цæгат Ирыстоны фысджыты цæдисы сæрдар.Васо тынг зæрдиагæй бацархайдта журнал «Ирæф»-ы рацыдыл,æмæ йæ фыццаг номырæй -1991 азæй абонмæ у йæ сæйраг редактор.

Васо литературон сфæлдыстадон  куыстмæ йе 'ргом аздæхта  скъолайы ма куы ахуыр кодта ,уæд.Уыцы курдиат æм фæхæццæ ис йæ фыд-ирон литературæйы классик  Малиты Георгийæ.Йæ фыццаг æмдзæвгæ  мыхуыргонд æрцыд 1955 азы газет «Рæстдзинад»-ы.Уæдæй фæстæмæ йе 'мдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ  мыхуыргонд цыдысты  республикон газеты æмæ журналты.

    1963 азы джипы рацыд йæ поэтикрн уацмысты фыццаг чиныг «Фат æмæ æрдын».Æрыгон поэты сагъæстæ сты цардыл,поэзийыл æмæ йæ нысаныл

1966  азы театры сценæйыл æвæрд æрцыд Васойы спектакль «Калм æмæ хъисфæндыр»

   Мæнæ куыд зæгъы Дзасохты Музафер :

«Æнæ мæн, Ирыстон, фæцæрдзынæ, зонын,

Æнæ дæу, Ирыстон, нæ хъæуы мæн цард».

Афтæ æнæ Ирыстон йæхицæн цард   нæ аккаг кодта  Малиты Васо дæр.

4. Æмдзæвгæ «Мæ Ирыстон» фыццаг кæсы ахуыргæнæг ,стæй та ахуырдзаутæ æмæ  йæ æвзарынц

  -Куыд æвдисы поэт адæймаг æмæ Райгуырæн бæстæйы иудзинад?

  -Цæуыл дзурæ сты йæ карз сомытæ?

  -Равзарут æмдзæвгæйы аивадон фæрæзтæ.

  -Цæмæн сæ спайда кодта фыссæг йæ уацмысы?

5.Бакæсын   «Нæ фыдæлты кадæг» .Скъоладзаутæ кадæг дзурынц хи ныхæстæй.   скæнын йын анализ.

-Цавæр историон дуг æвдыст цæуы кадæджы?

-Ссарут тексты аланты тох æвдисæг рæнхъытæ мæ ма сæ иу хатт бакæсут.Цавæр адæм ауад уæ цæстытыл?Саразут сын се ддаг бакасты æрфыст

-Чи æххуыс кодта алантæн сæ тугкалæн хæстыты,æмæ цавæр цæстæй кастысты уыдонмæ нæ фыдæлтæ?

-Цы куры Мамай кадæггæнæгæй?

-Цæуылнæ сæххæст кодта кадæггæнæг Мамайы фæндон?

-Куыд æмбарут мæнæ ацы рæнхъытæ:

       «Нæ зæххыл барджынæй уæ фæстæ

        Рæстæг нæ ныммарзта уæ фæд» ?

-Цæуыл нæ ахуыр кæны  ацы уацмыс? Цы дзы зæгъынмæ хъавыдис фыссæг?

-Куыд арæзт у уацмысы  композици?

6. Хатдзæгтæ скæнын урочы кæрон.Иу хатт ма афæлгæсын урокыл райдайæнæй-кæронмæ

7. Хæдзармæ куыст.Зонын фыссæджы цардвæндаг,аив кæсынмæ кадæг æмæ æмдзæвгæтæй иу сахуыр кæнын зæрдывæрдæй.

Хатдзœгтœ скœнын

Бœрœггœнтœ сœвœрын

Хæдзармæ куыст. Ныффыссын сочинени ахæм темæйыл «Мæ арфæ Ирыстонæн»