Иҗади эш. Һәйкәл янында.

Иҗади эш. Һәйкәл янында.

Сугыш...

Бу сузне ишеткәч тә, күз алдына коточ­кыч вакыйгалар, Туган илне фашистлар ку­лына бирмәс өчен киткән һәм яңадан кире өйләренә әйләнеп кайта алмаган ирләр, уллар, аларны өзелеп көткән ялгыз ана­лар, тол хатыннар килеп баса.

Тарихыбызда булып узган бар сугыш­ларның да иң авыры — бөтен дөньяны тетрәткән һәм халкыбыз язмышында тирән эз калдырып үткән Бөек Ватан сугы­шы бервакытта да онытылмас.

Еллар үтте. Дөнья үзгәрде. Хәзер инде баш өстебездә дошман самолетлары да очмый, җиребезне дер селкетеп танклар да гизми, адым саен бомбалар да шартламый... Тик хәтердә әле ул еллар, хәтердә...

Әйе, без җиңдек. Дошман безнең ру­хыбызны сындыра алмады. Тик бу җиңү бик кыйммәткә төште. Миллионнарча ке­шеләрнең гомерләре, аналар сагышы, ятим калган балаларның күз яшьләре бәрабәренә яулап алынды бу Җиңү.

Менә бүген дә, 70 нче Җиңү язында, мәңгелек ут каршысына батырлыклары өчен медальләр, орденнар белән бүләк­ләнгән дәү әтиләребез килгән. Алар шул авыр көннәрне искә алалар, бу бәйрәмне каршылый алмаган иптәшләрен хәтерлә­ренә төшерәләр. Яннарында олы яшьтәге аналар да бар. Иң зур кайгы — бала кай­гысы димәсләр иде. Айлар, еллар буе бер хәбәрсез тору сагышын алар — аналар гы­на белә.

Мәңгелек ут янында мәктәп балалары да, бөтенләй кече яшьтәгеләр дә бар. Кулларына чәчәкләр тотып, алар да тирән уй­га чумганнар.

Мәйдан уртасында мәрмәр таштан

Батырларга һәйкәл куйганнар.

Ул чагында әле тумаганбыз,

Безнең өчен каннар койганнар.

Шул һәйкәлгә карап яшь коела,

Өзгәләнә сыкрап бәгырьләр,

Аның нигезенә тоташканнар

Канлы еллардагы,каберләр.

Батырларны һаман безнең күңел

Тере итеп тиеш тоярга,

Һәм халкыбыз кат-кат башын салып,

Чәчәк бәйләмнәрен куярга.

Һәйкәл...

Һәйкәлләр уйландыра. Яуда башларын салганнар өчен һәйкәлләр куелган.

Һәйкәл янына килгән һәркем күңелен­нән якын кешесе белән сөйләшә. Бар дөньяга ишетелерлек итеп ана йөрәге тибә:

• Син беркайчан да кайтмассыңмы ин­де, улым?

• Кайта алмыйм, әнкәй, кайта алмыйм.

• Мин картайдым инде, улым, бик кар­тайдым.

• Мин кайгылы иттем сине, әнкәй, мин картайттым.

Үлмәгән булсам, син әле япь-яшь бу­лыр идең дә бит, әнкәй... Яраларым авыр иде шул...

• Синең яраларың минем йөрәгемдә, балам.

• Беләм, нинди яра икәнен.

• Төзәлми торган яра — сугыш ярасы бездә, улым.

Елама инде, әнкәй, елама. Озак яшә, яме, минем өчен дә яшә!

• Яшәдем, улым, сине генә көтеп яшәдем.

- Ачуланма, әнкәй...

• Ачуланмыйм, улым, син Туган илгә азатлык яулаганда һәлак булдың бит. Ил онытмый сезне. Рәхмәт сезгә, һәр тамчы каныгыз Җиңүне якынайтты. Бүгенге рәхәт тормыш өчен, рәхмәт сезгә. Сине мин, улым, кайтмаганнар исәбенә кертмим, күңелдә син һаман исәнсең, төшләремдә кайтасың да, елмаеп каршыма киләсең, ә мин сиңа кулларымны сузам...

Шуңа бөтен дөньяга ишетелерлек итеп: «Аларны кайтмыйлар, димәгез!» — дип кычкырасым килә.

Аларны кайтмыйлар, димәгез,

Кайталар ел саен яз булып,

Кайталар күңелгә наз булып,

Кайталар моң чәчәр саз булып:

Алар бит саклады тормышны,

Кояшлы иттеләр һаваны,

Җирдәге яшәү, яңару —

Аларның мәңгелек дәвамы.

Кайталар сибелгән ләйсәндә,

Кайталар бәхетле вакытта.

Калкалар Җирдә һәр чәчкәдә:

Бәхетле бу җирне, бу күкне

Яуларда алар бит яулады,

Җирдәге яшәү, яңару —

Аларның мәңгелек дәвамы.