Күнбағыстың адам ағзасына пайдасы

Күнбағыс - күрделі гүлділер тұқымдасына жататын бір жылдық мәдени өсімдік. Шыққан жері - Солтүстік Америка. Қазақстанда 2 түрі бар: жер алмұрты және бір жылдық күнбағыс. Еуропалықтар тұңғыш рет күнбағысты Американы ашқан кезде Мексиканың кең байтақ жазықтарынан көрген. Олар күнбағысты Еуропаға бұдан төрт жүз жыл бұрын алып келді. Оны «күн гүлі» деп атады.

Тамыры-кіндікті,2-3 м-ге топырақ тереңдігіне бойлайды, бүйір тамырлары жақсы дамыған. Сабағы-тік өседі, қатты түктермен көмкерілген, ортасы паренхимамен толтырылған. Гүл шоғыры- табақша, сорттары және өсу жағдайларына байланысты диаметрі 15-25 см және оданда жоғары болады .

Бірақ көп ұзамай күнбағыс ұрықтарының, яғни дәндерінің жеуге жарамды тәттілігін байқап, оны бақшаларда да өсіретін болған.

1830 ж. Воронеж губерниясының Алексеевка слабодасынан шыққан басыбайлы шаруа Бокарев күнбағыс дәнінен сығып май алуға болатынын табады .

Күнбағыстың қолданылуы

КҮНБАҒЫС

МАЙЫ

ХАЛВА

ЖӘНЕ

КОЗИНАКТАР

БАЛ ЖАСАЙТЫН

ӨСІМДІК

БИООТЫН КӨЗІ

МАЛ АЗЫҒЫ –

КҮНЖАРА

ДЕКОРАТИВТІ ӨСІМДІК

Күнбағыс екі түрден тұрады.Мәдени күнбағыс ,жабайы күнбағыс.Мәдени күнбағыс екі түр тармағынан бөлінеді: егісті немесе далалық күнбағыс және өсімдік күнбағыс.

Мәдени күнбағыс морфологиялық белгілері бойынша : шағылатын,майлы және аралық топтарға жіктеледі.

Шағылатын күнбағыс-биіктігі 4 м-ге дейін жететін жуан сабақты , ірі жапырақты және диаметрі 45 см-ге дейін болатын ірі табақшалы өсімдік.Шкілдеуігі ірі қалың қырлы жеміс қабығы болады.

А дәрумені көздің саулығы мен тырнақ, шаш, тіс пен сүйек беріктігіне жауап береді. Жақсы антиоксидант болып табылатын бұл дәрумен онкологиялық аурулармен күресуде көмектеседі.

Майлы күнбағыстың сабақтары айтарлықтай жіңішке, биіктігі 1,5-2,5 м шамасында ғана. Аралық күнбағыс жоғарыда келтірілген екі топтың аралық белгілерімен сипатталады: сабақтың биіктігі мен жуандығы, табақшасының көлемі бойынша шағылатын күнбағысқа, ал шекілдеуік қуысының толықтығы мен майлылығы бойынша майлы күнбағысқа жақындайды.

Күнбағыс қалай өсіп, дамиды?

Алдымен жер нәрімен қорек алған тұқым жарық пен жылу және ылғалмен бірге оның ары қарай өсіп-өнуіне көмек береді.

Сондай-ақ құнарлы заттарды сіңіре отырып, өскін топыраққа беки түседі және ары қарай өсе бастайды.